زلال بصیرت (۷ ۷) - نگاه جامع اسلام به زنان ۱۳۹۵/۰۵/۱۳
زلال بصیرت
نگاه جامع اسلام به زنان
بسم الله الرحمن الرحیم
در طول تاریخ بوده‌اند کسانی که به مقامات قرب و کمال رسیده‌اند ولی گمنام باقی مانده‌اند؛ اما ناشناخته بودن آنها ضرری به قربشان نزد خداوند متعال نمی‌زند، چرا که عناوین اجتماعی دخالتی در این مقام ندارد؛ همان‌گونه که حضرت زهرا(س)، گرچه عناوینی اجتماعی نظیر امام، حاکم، یا قاضی را ندارند، اما طبق روایات، مقامی دارند که سایر انبیاء – به جز پیامبر اسلام(ص)– به مقام ایشان نمی‌رسند.
دو عامل رسیدن به مقام قرب الهی
مرد یا زن بودن، پیر یا جوان بودن، مانع یا علت رسیدن به این مقام محسوب نمی‌شود و همگان می‌توانند با خودسازی به این مقام دست یابند، به عنوان نمونه، طبق تاریخ، حضرت معصومه(س) با اینکه فقط حدود 20 سال سن داشتند، مقامی دارند که بزرگان عالم افتخار می‌کنند خاک آستانشان را سرمه چشم خود کنند؛ بنابراین باید گفت رسیدن به مقام قرب الهی، بعد از عنایات الهی و استعدادهای ذاتی خدادادی، به عمل و اخلاص افراد بستگی دارد.گاه عملی بسیار کوتاه برای رضای خداوند می‌تواند ارزشی بیشتر از صدها سال عبادت پیدا کند؛ لذا انسان باید اولا به دنبال شناخت تکلیف و ثانیا انجام آن تنها برای رضای الهی باشد.
باید سعی کنیم بینش جامعی نسبت به اسلام داشته باشیم، مطالعه اسلام از یک بعد و یک زاویه سبب انحراف و کج‌فهمی می‌شود؛ لذا زن مسلمان نباید تنها به بخشی از وظایف خود توجه کند؛ او وظایف فردی، خانوادگی و اجتماعی دارد که باید به همه آنها توجه داشته باشد.
مهم‌ترین جهاد در اسلام
وظایف اجتماعی تنها به وظایف اقتصادی و نظامی محدود نمی شود؛ بلکه مهم‌ترین جهاد در دین مبین اسلام ــ که بین زن و مرد نیز مشترک است ــ جهاد علمی و فرهنگی است و ثواب کار مخلصانه برای تأمین نیازهای فرهنگی جامعه اسلامی قطعا از ثواب انجام وظایف فردی و خانوادگی کمتر نیست.
اگر تربیت اخلاقی، دینی و سیاسی بانوان توسط خود آنان صورت گیرد، مطلوب‌تر خواهد بود و جلوی بسیاری از مفاسد در جامعه گرفته می‌شود، سیاستمداران باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که اگر کاری از زنان بهتر بر می‌آید و یا مربوط به زنان است، توسط خود آنها انجام شود؛ ولی متأسفانه تصمیم صحیح و تقسیم مبتنی بر نیاز در این زمینه صورت نمی‌گیرد و کمابیش کارها به صورت مختلط انجام می‌شود.
تحصیل، تدریس و تحقیق در امور دینی اختصاص به مردان ندارد، در گذشته، تصور بر این بوده که نهاد روحانیت بر عهده مردهاست و کمتر زمینه فراهم می‌شد که خود بانوان در زمینه آموزش مسائل دینی به خواهران دیگر فعالیت کنند و اگر وجود اشخاصی مانند بانو امین که زنی باتقوا، فهمیده، فقیه و وارسته بود، بسیار نادر بود.
واجب کفائی زنان
این فرهنگ که وظیفه زن، فقط کار در منزل است، گرچه غلط نیست، ولی ناقص است، زیرا در آن به دین نگاه جامع صورت نگرفته است؛ آری، اگر کار در منزل ارزشی بیشتر از کار بیرون از منزل یا برابر با آن، داشته باشد، کار در منزل بهتر است، اما اگر کاری بیرون از منزل واجب کفایی باشد و نیاز به حضور زن باشد، باید آن را هم انجام دهد.
حضرت زینب(س) بعد از واقعه عاشورا، تکلیف مهمی را بر عهده گرفت و بخش عظیمی از برکاتی که از واقعه کربلا، نصیب مسلمانان شد، مربوط به سخنرانی‌های حضرت زینب(س) بود؛ حال اگر حضرت زینب(س) می‌خواست در منزل بماند، آیا این برکات شامل جامعه مسلمانان می‌شد؟
باید میان تکالیف و وظایف اولویت‌بندی کرده، تکلیف مهم‌تر را بر عهده گرفت، به عنوان نمونه اگر تنها جراح قلب در شهری یک خانم باشد، آیا می‌تواند از معالجه مرد بیماری که در معرض خطر است، سر باز زند، آن هم به بهانه اینکه او نامحرم است؟ قطعا نمی تواند؛ زیرا تکلیف مهمتری بر عهده اوست؛ از همین رو تأکید می‌شود باید بینش و نگاه به دین، جامع باشد و نه از یک زاویه خاص.
نگاه جزئی به دین سبب کج‌فهمی و کج‌اندیشی می‌شود،بر اساس همین نگاه غیر جامع، قبل از انقلاب، هیچ زنی فکر نمی کرد که تظاهرات برای زن‌ها، یک واجب شرعی باشد و حتی بالاتر، در بین متدینین عرف بود که نه تنها زنان، بلکه مردان هم نباید در کار سیاسی دخالت کنند، چرا که امری ناپسند و غیردینی است!
خداوند متعال به ما عنایت کرد و حضرت امام(ره) را در این زمان برانگیخت تا زمینه‌ای برای بقای اسلام شود، در حالی امام(ره) اسلام را زنده کرد که اسلام کمرنگ شده و به سمت نابودی پیش می‌رفت؛ آن هم به اسم ملی‌گرایی و سلطنت 2500 ساله و نظایر آن.
پس از دستگیری امام(ره) در 15 خرداد، در قم اولین حرکت از زنان شروع شد؛ غیرت مردها به وسیله عملکرد همسرانشان تحریک شد و به پا خاستند. اگر مشارکت زنان در این انقلاب نبود، انقلاب به جایی نمی رسید.
متأسفانه دوباره این بینش کم‌کم در حال کمرنگ شدن و فراموشی است، دنیا‌طلبی، تجمل‌گرایی و توجه بیش از حد به ظواهر به جای توجه به وظایف مهم دینی در حال پررنگ شدن است و ارزش‌های اسلامی در حال فراموش شدن. زنان از آنجا که مربی نسل آینده هستند، در این زمینه وظیفه مهمتری نسبت به مردها دارند و باید خود را برای تربیت نسل آینده و جامعه آماده کنند؛ این تکلیف، مانند خواندن نماز بر آنان واجب است.
هر کسی در این زمینه باید با توجه به شرایط و استعدادهای خودش به انجام وظیفه بپردازد، منتظر حقیقی امام زمان(عج) کسی است که به وظیفه‌اش عمل کرده و دین خدا را یاری کند. برای عمل به دین نیز باید دین و احکام آن را بشناسیم و شیوه رفتار با خانواده، آشنایان و سایر مردم را بیاموزیم؛ چرا که گاه یک رفتار درست و تأثیرگذاری روی یک نفر، ارزشی معادل صدها سال عبادت دارد.
یکی از مظاهر دوری از فرهنگ اسلامی، گسترش و رونق خانه سالمندان است. در فرهنگ اسلامی، سالمندان برکت خانواده به‌شمار می‌روند، در حالی که سپردن سالمندان به چنین محل‌هایی، به معنای فراموش کردن آنها و خالی کردن شانه از زیر بار مسئولیت است.
دین فقط روضه و جشن نیست، بلکه امر به معروف و نهی از منکر و سایر وظایف اجتماعی نیز جزء دین هستند، باید شیوه انجام این وظیفه را آموخت و نباید امر به معروف به عنوان فخرفروشی به دیگران و خود را خوب دیدن و دیگران را بد فرض کردن، تلقی شود، بلکه مخاطبان امر به معروف و نهی از منکر باید مهربانی و دلسوزی شما را ببینند تا سخنتان بر آنها اثر داشته باشد و تنها راه آن نیز محبت و صمیمیت است.
سخنرانی آیت‌الله مصباح یزدی(دام‌ظله) در دیدار جمعی از بانوان گروه منتظران مهدی (عج)؛ قم ؛
دو عامل رسیدن به مقام قرب الهی
مرد یا زن بودن، پیر یا جوان بودن، مانع یا علت رسیدن به این مقام محسوب نمی‌شود و همگان می‌توانند با خودسازی به این مقام دست یابند، به عنوان نمونه، طبق تاریخ، حضرت معصومه(س) با اینکه فقط حدود 20 سال سن داشتند، مقامی دارند که بزرگان عالم افتخار می‌کنند خاک آستانشان را سرمه چشم خود کنند؛ بنابراین باید گفت رسیدن به مقام قرب الهی، بعد از عنایات الهی و استعدادهای ذاتی خدادادی، به عمل و اخلاص افراد بستگی دارد.گاه عملی بسیار کوتاه برای رضای خداوند می‌تواند ارزشی بیشتر از صدها سال عبادت پیدا کند؛ لذا انسان باید اولا به دنبال شناخت تکلیف و ثانیا انجام آن تنها برای رضای الهی باشد.
باید سعی کنیم بینش جامعی نسبت به اسلام داشته باشیم، مطالعه اسلام از یک بعد و یک زاویه سبب انحراف و کج‌فهمی می‌شود؛ لذا زن مسلمان نباید تنها به بخشی از وظایف خود توجه کند؛ او وظایف فردی، خانوادگی و اجتماعی دارد که باید به همه آنها توجه داشته باشد.
مهم‌ترین جهاد در اسلام
وظایف اجتماعی تنها به وظایف اقتصادی و نظامی محدود نمی شود؛ بلکه مهم‌ترین جهاد در دین مبین اسلام ــ که بین زن و مرد نیز مشترک است ــ جهاد علمی و فرهنگی است و ثواب کار مخلصانه برای تأمین نیازهای فرهنگی جامعه اسلامی قطعا از ثواب انجام وظایف فردی و خانوادگی کمتر نیست.
اگر تربیت اخلاقی، دینی و سیاسی بانوان توسط خود آنان صورت گیرد، مطلوب‌تر خواهد بود و جلوی بسیاری از مفاسد در جامعه گرفته می‌شود، سیاستمداران باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که اگر کاری از زنان بهتر بر می‌آید و یا مربوط به زنان است، توسط خود آنها انجام شود؛ ولی متأسفانه تصمیم صحیح و تقسیم مبتنی بر نیاز در این زمینه صورت نمی‌گیرد و کمابیش کارها به صورت مختلط انجام می‌شود.
تحصیل، تدریس و تحقیق در امور دینی اختصاص به مردان ندارد، در گذشته، تصور بر این بوده که نهاد روحانیت بر عهده مردهاست و کمتر زمینه فراهم می‌شد که خود بانوان در زمینه آموزش مسائل دینی به خواهران دیگر فعالیت کنند و اگر وجود اشخاصی مانند بانو امین که زنی باتقوا، فهمیده، فقیه و وارسته بود، بسیار نادر بود.
واجب کفائی زنان
این فرهنگ که وظیفه زن، فقط کار در منزل است، گرچه غلط نیست، ولی ناقص است، زیرا در آن به دین نگاه جامع صورت نگرفته است؛ آری، اگر کار در منزل ارزشی بیشتر از کار بیرون از منزل یا برابر با آن، داشته باشد، کار در منزل بهتر است، اما اگر کاری بیرون از منزل واجب کفایی باشد و نیاز به حضور زن باشد، باید آن را هم انجام دهد.
حضرت زینب(س) بعد از واقعه عاشورا، تکلیف مهمی را بر عهده گرفت و بخش عظیمی از برکاتی که از واقعه کربلا، نصیب مسلمانان شد، مربوط به سخنرانی‌های حضرت زینب(س) بود؛ حال اگر حضرت زینب(س) می‌خواست در منزل بماند، آیا این برکات شامل جامعه مسلمانان می‌شد؟
باید میان تکالیف و وظایف اولویت‌بندی کرده، تکلیف مهم‌تر را بر عهده گرفت، به عنوان نمونه اگر تنها جراح قلب در شهری یک خانم باشد، آیا می‌تواند از معالجه مرد بیماری که در معرض خطر است، سر باز زند، آن هم به بهانه اینکه او نامحرم است؟ قطعا نمی تواند؛ زیرا تکلیف مهمتری بر عهده اوست؛ از همین رو تأکید می‌شود باید بینش و نگاه به دین، جامع باشد و نه از یک زاویه خاص.
نگاه جزئی به دین سبب کج‌فهمی و کج‌اندیشی می‌شود،بر اساس همین نگاه غیر جامع، قبل از انقلاب، هیچ زنی فکر نمی کرد که تظاهرات برای زن‌ها، یک واجب شرعی باشد و حتی بالاتر، در بین متدینین عرف بود که نه تنها زنان، بلکه مردان هم نباید در کار سیاسی دخالت کنند، چرا که امری ناپسند و غیردینی است!
خداوند متعال به ما عنایت کرد و حضرت امام(ره) را در این زمان برانگیخت تا زمینه‌ای برای بقای اسلام شود، در حالی امام(ره) اسلام را زنده کرد که اسلام کمرنگ شده و به سمت نابودی پیش می‌رفت؛ آن هم به اسم ملی‌گرایی و سلطنت 2500 ساله و نظایر آن.
پس از دستگیری امام(ره) در 15 خرداد، در قم اولین حرکت از زنان شروع شد؛ غیرت مردها به وسیله عملکرد همسرانشان تحریک شد و به پا خاستند. اگر مشارکت زنان در این انقلاب نبود، انقلاب به جایی نمی رسید.
متأسفانه دوباره این بینش کم‌کم در حال کمرنگ شدن و فراموشی است، دنیا‌طلبی، تجمل‌گرایی و توجه بیش از حد به ظواهر به جای توجه به وظایف مهم دینی در حال پررنگ شدن است و ارزش‌های اسلامی در حال فراموش شدن. زنان از آنجا که مربی نسل آینده هستند، در این زمینه وظیفه مهمتری نسبت به مردها دارند و باید خود را برای تربیت نسل آینده و جامعه آماده کنند؛ این تکلیف، مانند خواندن نماز بر آنان واجب است.
هر کسی در این زمینه باید با توجه به شرایط و استعدادهای خودش به انجام وظیفه بپردازد، منتظر حقیقی امام زمان(عج) کسی است که به وظیفه‌اش عمل کرده و دین خدا را یاری کند. برای عمل به دین نیز باید دین و احکام آن را بشناسیم و شیوه رفتار با خانواده، آشنایان و سایر مردم را بیاموزیم؛ چرا که گاه یک رفتار درست و تأثیرگذاری روی یک نفر، ارزشی معادل صدها سال عبادت دارد.
یکی از مظاهر دوری از فرهنگ اسلامی، گسترش و رونق خانه سالمندان است. در فرهنگ اسلامی، سالمندان برکت خانواده به‌شمار می‌روند، در حالی که سپردن سالمندان به چنین محل‌هایی، به معنای فراموش کردن آنها و خالی کردن شانه از زیر بار مسئولیت است.
دین فقط روضه و جشن نیست، بلکه امر به معروف و نهی از منکر و سایر وظایف اجتماعی نیز جزء دین هستند، باید شیوه انجام این وظیفه را آموخت و نباید امر به معروف به عنوان فخرفروشی به دیگران و خود را خوب دیدن و دیگران را بد فرض کردن، تلقی شود، بلکه مخاطبان امر به معروف و نهی از منکر باید مهربانی و دلسوزی شما را ببینند تا سخنتان بر آنها اثر داشته باشد و تنها راه آن نیز محبت و صمیمیت است.
سخنرانی آیت‌الله مصباح یزدی(دام‌ظله) در دیدار جمعی از بانوان گروه منتظران مهدی (عج)؛ قم ؛
20 /2 / 1395