بسم الله الرحمن الرحیم

اگر شما می‌بینید فلان جا آتش‌سوزی شد، فلان جا زلزله آمد، درست است همه اینها نظام علمی دارد، حساب‌ شده است اما رهبری این نظام علمی به دست كیست؟ یعنی بخواهد زلزله بیاید با حساب است یا بی‌حساب؟ ما یك تافته جدابافته نیستیم ما یعنی انسان، گوشه‌ای از جهان هستیم، هم كار ما در جهان اثر دارد، هم رخدادهای عالم در ما اثر دارد.
کار ساز نبودن تهدیدهای بیرونی در صورت اصلاح درون
 جهان، انسان، پیوند انسان و جهان، اضلاع سه‌گانه این مثلث، تحت تدبیر و رهبری خدای سبحان است؛ فرمود: (وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَی آمَنُوا وَاتَّقَوا لَفَتَحْنَا عَلَیْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ‌السَّماءِ وَالْأَرْضِ)(1)؛ اگر مردم سرزمینی اهل ایمان باشند، اهل تقوا باشند، ما بركات زمین و آسمان را نازل می‌كنیم؛ ما اگر مشكل داخلی نداشته باشیم، با خودمان بسازیم، با همنوعانمان بسازیم، با خدایمان رابطه داشته باشیم، هیچ تهدیدی كارساز نیست، نمی‌تواند ما را از پا در بیاورد؛ روزی ما به دست غرب و شرق نیست. فرمود شما باتقوا باشید، روزی شما به عهده من. همه انسان‌ها عائله خدا هستند، در سوره مباركه هود فرموده است كه تمام موجودات عائله من هستند؛ هر مار و عقربی در عالم زندگی كند، در نزد من پرونده‌ای دارد‌: (مَا مِن دَابَّهًْ فِی الْأَرْضِ إِلاَ عَلَی اللَّهِ رِزْقُهَا)(2) این (عَلَی) نشانه تعهّد الهی است؛ فرمود تمام مارها و عقرب‌ها و همه موجودات دریایی و صحرایی و فضایی نزد من پرونده دارند، عائله من هستند، من موظفم اینها را اداره كنم.
 ما اگر بین خود و خدای خود را اصلاح كنیم، نه بیراهه برویم، نه راه كسی را ببندیم، نه اهل تجمّل باشیم، قناعت داشته باشیم؛ هیچ تهدیدی و هیچ تحریمی نمی‌تواند ما را از پا دربیاورد.
دو برابر بودن آسانی نسبت به سختی
 در قرآن فرمود هر جا تحریم باشد، دو برابر تحلیل‌(آسانی) هست (یك) نه در بیرون آن قلمرو تحریم، بلكه در درون حوزه تحریم‌(این دو)؛ اینكه می‌گویند شبانه‌روز قرآن بخوانید برای همین جهت است. شما این دو آیه را در كتاب‌های ادبی كم و بیش خوانده‌اید: (فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً‌* إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً)(3) در این دو آیه فرمود با هر دشواری یك آسانی است. دو نكته در این تعبیر كوتاه هست، یكی اینكه كلمه «عُسر» كه تكرار شد با الف و لام است و معرفه است و «یُسر» بدون الف و لام و نكره؛  فرق این نكره و معرفه این است كه وقتی این كلمه «عُسر» معرفه ذكر شد و تكرار شد، دومی عین اوّلی است، اگر نكره ذكر بشود، دومی غیر اوّلی است، نتیجه این می‌شود كه (فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً) یعنی با هر سختی، آسانی است (این یك) (إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً) با هر سختی آسانی است (این دو)؛ این «عُسر» دومی چون با الف و لام است عین «عُسر» اوّلی است كه با الف و لام است یعنی «عُسر» یكی است؛  این «یُسر» دومی كه بی‌الف و لام است، غیر از «یُسر» اوّلی است كه بی‌الف و لام است؛ یعنی در هر جا اگر ما یك دشواری داشته باشیم، دو آسانی داریم؛  آسانی، دو برابر دشواری است. اگر طلبه‌ای بخواهد عالِم ربّانی بشود، یك مقدار سختی دارد، اما دو برابرش آسانی است؛ اگر كسی در راه تهذیب نفس تلاش و كوشش كرد، مقداری سخت بود، اما دو برابرش آسانی است. در هر كاری اگر دشواری مثلاً سی درصد است، آسانی دو برابر آن است؛ این یك نكته.
همراه بودن آسانی با سختی
نكته دیگر اینكه نفرمود بعد از هر دشواری، آسانی است؛ فرمود با هر دشواری آسانی هست: (فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً) نه «إنّ بعد العُسر یُسراً»؛ نه اینكه اول آدم باید سختی بكشد بعد به آسانی برسد؛ این‌چنین نیست. در درون هر دشواری، دوتا آسانی است :(فَإِنَّ مَعَ‌الْعُسْرِ یُسْراً* إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً) با هر تحریمی، تحلیل‌(آسانی) الهی است، آنها تحریم كردند یعنی جامعه اسلامی ایران را محروم كردند، ولی خدا دوتا در باز می‌كند، نه بعد از سختی، بلكه با سختی، به این شرط كه انسان آبروی نظام را نبرد، دروغ نگوید، کم‌فروشی نكند، گران نكند، ربا نگیرد، رشوه نگیرد، معصیت نكند، بی‌حجابی نكند، بی‌عفّتی نكند؛ اگر در راه صحیح قدم بردارد، ممكن نیست كسی بتواند یك جامعه اسلامی انسانی را از پا دربیاورد، اگر یك تحریم از دشمن است، دو تحلیل (آسانی) از خدای سبحان است (فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً) (این یك) (إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً) (این دو) دو آسانی برای یك سختی، آن هم در درون سختی؛ بنابراین در درون هر تحریمی دو تحلیل هست، اما ما باید بدانیم با چه كسی داریم زندگی می‌كنیم، برای چه داریم زندگی می‌كنیم، هیچگاه خلاف نگوییم، شرّ كسی را نخواهیم و مانند آن.
هشدار تند امام علی(ع) به حیف و میل‌کنندگان بیت‌المال
وجود مبارك حضرت امیر(ع) در نامه 43 به مَصقَلهًْ بن هُبیره شیبانی نوشت: به من گزارش دادند كه تو در امور مالی بی‌احتیاطی كردی، اگر این گزارش درست نبود كه بسیار خوب، اما اگر این گزارش درست بود، ببین چه كردی. تو دو كار كردی، هم خدا را غضبناك كردی، هم امام زمانت را نافرمانی كردی كه امام زمانت - یعنی وجود مبارك حضرت امیر(ع)- همان حكم خدا را دریافت كرده است و به شما ابلاغ كرد: «أَنَّكَ تَقْسِمُ فَیْ‏ءَ الْمُسْلِمِینَ الَّذِی حَازَتْهُ رِمَاحُهُمْ وَ خُیُولُهُمْ وَ أُرِیقَتْ عَلَیْهِ دِمَاؤُهُمْ فِیمَنِ اعتَامَكَ مِنْ أَعْرَابِ قَوْمِكَ» مردم جنگ‌ها كردند، غنیمت‌هایی به دست آوردند، با شمشیرهایشان، با اسب‌هایشان، با خون‌هایی كه ریختند، بالأخره فتوحاتی نصیب اینها شد، یك پنجم غنایم جنگی یعنی خمس آن برای حكومت اسلامی است، برای امام است و چهار پنجم آن هم برای مسلمین است، فرمود تو این غنایم جنگی را بین بستگان و قوم و خویشان خود تقسیم كردی، در حالی که مسلمان‌ها در این غنایم جنگی سهیمند: «فَوَ الَّذِی فَلَقَ الْحَبَّهًْ وَ بَرَأَ النَّسَمَهًَْ لَئِنْ كَانَ ذلِكَ حَقّاً لَتَجِدَنَّ لَكَ عَلَیَّ هَوَاناً»(4) قسم به خدایی كه این انسان را زنده كرده است، او خالق است، او كسی است كه دانه را شکافت. این دانه گندم و هسته میوه جامدند و بعضی از هسته‌ها خیلی هم سختند. در سوره مباركه واقعه فرمود شما زارع نیستید، كشاورز نیستید، شما حارث هستید؛ حَرث، غیر از زرع است، آن كشاورزی كه زمین را شیار می‌كند و این بذرها را به زیر خاك منتقل می‌كند، این را می‌گویند حرث؛  اما آن كه این بذر مرده را زنده می‌كند، به آن دو شعبه می‌دهد یكی را به زمین فرو می‌برد به نام ریشه، یكی را از زمین بالا می‌آورد به نام خوشه، این كار را می‌گویند زرع و صاحب كار را می‌گویند زارع؛ فرمود زارع من هستم نه شما: (أَفَرَأَیْتُم مَّا تَحْرُثُونَ * ءَأَنتُمْ تَزرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ(5) حَرث را به بشر نسبت داد، زرع را به خودش فرمود‌: ماییم كه این جامد را زنده می‌كنیم و این هسته را حیات می‌بخشیم. حضرت فرمود قسم به خدایی كه این نطفه انسانی را به صورت انسان در آورده و می‌آورد، اگر این گزارش، حق بود دیگر نزد من حیثیتی نداری، نزد من دیگر بی‌آبرویی، خوارهستی «وَ لَتَخِفَّنَّ عِنْدِی مِیزَاناً» و ارزش تو نزد من بسیار كم است «فَلا تَسْتَهِنْ بِحَقِّ رَبِّكَ» حقّ الهی را سست نشمار، به وهن و سستی در این‌باره اجازه نده «وَ لاَ تُصْلِحْ دُنْیَاكَ بِمَحْقِ دِینِكَ» مبادا با دین‌فروشی بخواهی دنیای خودت را آباد كنی. می‌بینید نظام اسلامی به این است كه انسان با مال حلال خود می‌تواند زندگی آبرومندانه داشته باشد تا آخر، خدای ناكرده اگر دستش به حرام و بیت‌المال دراز شد، دیگر می‌شود بی‌آبرو این دیگر مخصوص آن زمان نیست بلکه تا روز قیامت این بیان نورانی حضرت امیر جاری است؛ یعنی اگر كسی خائن به بیت‌المال بود، دیگر مسلوب‌الحیثیه می‌شود فرمود: «وَ لاَ تُصْلِحْ دُنْیَاكَ بِمَحْقِ دِینِكَ فَتَكُونَ مِنَ الْأَخْسَرِینَ أَعْمَالاً» مبادا دنیایت را آباد و آخرتت را ویران كنی، چه آن مردمی كه در محیط شما زندگی می‌كنند، چه آن مردمی كه در محیط ما زندگی می‌كنند، همه اینها در این بیت‌المال سهمی دارند، اگرتو بخواهی به بستگانت بدهی، این برخلاف عدل و قِسط الهی است.
پس در درون هر تحریمی، دو تحلیل(آسانی) هست: (فَإِنَّ مَعَ العُسْرِ یُسْراً * إِنَّ مَعَ‌العُسْرِ یُسْراً) در درون هر تحریمی دو برابر تحلیل است؛ یك مقدار عاقلانه،یك مقدار مقتصدانه، یك مقدار هوشمندانه، یك مقدار عادلانه، یك مقدار عالمانه؛ می‌شود هم ارز را كنترل كرد، هم سكه را كنترل كرد، هم اقتصاد را كنترل كرد؛ چیزی در این مملكت كم نیست. بنابراین ما دو سرمایه داریم یك سرمایه آب داریم، یك سرمایه خاك داریم، اینها سرمایه‌های اقتصادی است كه باید مدیریت كرد، مهمتر از این، عزیزتر از این، شریف‌تر از این، سرمایه‌هایی است كه برای استقلال مملكت به كار رفته، كم خون ریخته نشده! این سرمایه‌ها كم نیست، این سرمایه‌ها در طول این تاریخ نبود، ما یك اقتصاد قوی می‌خواهیم كه راهش ممكن است؛ یك سیاست قوی می‌خواهیم كه راهش ممكن است؛ هر دو اینها به بركت ولی عصر حاصل است به ما دادند، منتها باید حق‌شناسی كنیم و مدیریت كنیم.
بیانات حضرت آیت‌الله جوادی آملی‌(دام ظله) در جلسه درس اخلاق
در دیدار با جمعی از دانشجویان و طلاب، قم؛ 30 /6 / 1391.
مرکز اطلاع رسانی اسرا
1. اعراف، 96.         2. هود، 6.      3. انشراح، 5 و 6.         4. مصباح السالكین، صفحه- 528 و بحار الانوار، جلد 33، صفحه- 516           5. واقعه، 63 و 64.