خوان حکمت ( ۳ ۱۲ ) : شباهت انسان به فرشتگان با روزه ۲۰/ ۰۳ / ۱۳۹۶
خوان حکمت
شباهت انسان به فرشتگان با روزه
۲۰/ ۰۳ / ۱۳۹۶
بسم الله الرحمن الرحیم
ماه مبارك رمضان آن‌طوری كه در برخی از منابع دینی ما آمده برای آن است كه انسان به صورت یك فرشته دربیاید. تنها این نیست كه گناه نكند و نسوزد، نسوختن و به جهنم نرفتن كَف برنامه‌های دینی است، عدّه زیادی هستند كه در قیامت به جهنم نمی‌روند، كودك‌ها جهنم نمی‌روند ،دیوانه‌ها و كفاری كه در مناطق دوردست هستند و احكام دین به آنها نرسیده جهنم نمی‌روند، جهنم نرفتن و نسوختن كَف زندگی دینی است، این هنر نیست؛ بهشت رفتن هم بهره اوساط مؤمنین است. شما می‌بینید این مسئله بقدری مهم است كه از كتاب‌های معقول به كتاب‌های نقلی آمده. همه شما و ما شنیدیم كه جواهر از كتاب‌های بزرگ فقهی ماست، صاحب جواهر، این فقیه نامور در این كتاب فقهی، در اول كتاب صوم می‌فرماید كه در فضیلت روزه همین بس كه انسان شبیه فرشته می‌شود[1] در كتاب شریف العروهًْ‌الوثقی هم مرحوم آقا سیّد محمدكاظم یزدی(ره) در بخش فضایل روزه‌های مستحبی همین فرمایش صاحب جواهر را دارد [2] اگر كسی شبیه فرشته شد، نه بیراهه می‌رود، نه راه كسی را می‌بندد و كشور می‌شود كشور ولیّ عصر.
رمضان؛ ماه سراسر سلامتی
مطلب دیگر آن است كه برای ماه مبارك رمضان یك استقبال است و یك بدرقه، استقبالش را كه ـ ان‌شاءالله ـ انجام دادید، در اواخر ماه شعبان ـ ان‌شاءالله ـ روزه گرفتید. بدرقه ماه مبارك رمضان این است كه گفتند شش روز بعد از عید فطر مستحب است انسان روزه بگیرد كه این ماه باعظمت را بدرقه كند، سرّش آن است كه این لیله قدر تنها خودش سلامت نیست بلكه كلّ ماه را سالم نگه می‌دارد و محور سلامت قرار می‌دهد، شما در دعای نورانی امام سجاد(ع) كه درباره وداع ماه مبارك رمضان است می‌بینید وجود مبارك امام سجاد(ع) می‌فرماید این ماه ـ نه فقط شب قدر، این ماه ـ «مِن كلّ أمرٍ سلام» است[3] یعنی از شب قدر، سلامت توسعه پیدا می‌كند به كلّ ماه مبارك رمضان می‌رسد و چون كلّ ماه مبارك رمضان طبق روایات، «رأس‌السّنه»[4] و «غرّهًْ‌الشهور» است[5] اول سال، ماه مبارك رمضان است، اگر این اول سال سالم بود كلّ سال سالم است.
مطلب اساسی آن است كه ما كه در دنیا زندگی می‌كنیم، به حسب ظاهر خیال می‌كنیم بیداریم، اما در روایات ما، در دعاهای ما، به ما گفتند از خدا بخواهید كه شما را بیدار كند، در دعای ماه مبارك رمضان هست كه «نبّهنی فیه عن نومهًْ الغافلین»[6]، در مناجات شعبانیه هست كه خدایا «لم یكن لی حول فانتقل به عن معصیتك إلاّ فی وقتٍ أیقظتنی»[7]، طبق بیان نورانی امیرمؤمنان(ع) كه فرمود: «الناس نیامٌ فإذا ماتوا انتبهوا»[8] اكثر مردم خوابند، وقتی مُردند بیدار می‌شوند.
مرگ؛ عامل بیداری
همه ما كه خوابیم، رؤیاهایی داریم، خیلی از ماها خواب می‌بیند كه فلان مال را پیدا كرده، فلان سِمت را پیدا كرده، فلان علم را پیدا كرده، فلان كتاب را نوشته، اینها را ما در رؤیاها می‌بینیم، وقتی صبح بیدار شدیم می‌بینیم دست ما خالی است. فرمود: «الناس نیامٌ فإذا ماتوا انتبهوا» شما خواب كه می‌بینید، صبح كه بیدار شدید دستتان خالی است، خیلی‌ها خیال می‌كنند چیز دارند، یا خیال می‌كنند باسوادند، خیال می‌كنند روحانی‌اند، همه ما این‌طور هستیم، هنگام مرگ دست آدم خالی است، می‌بینیم ما عمری زحمت كشیدیم، درس خواندیم، بحث كردیم، چیزی همراه ما نیست. كم نبودند عالمان دین كه هنگام پیری «آنها كه خوانده‌ام همه از یاد من برفت»[9] شدند. آیه: (وَمِنكُم مَن یُرَدُّ إِلَی أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَیْ لاَ یَعْلَمَ مِن بَعد عِلْمٍ شَیْئاً)[10] نكره در سیاق نفی است، یعنی برخی‌ها در دوران كهنسالی و فرتوتی به جایی می‌رسند كه همه خوانده‌هایشان از یادشان می‌رود. برخی‌ها مال فراهم كردند از دست می‌دهند، برخی‌ها علم فراهم كردند از دست می‌دهند، برخی‌ها مقام فراهم كردند از دست می‌دهند. فرمود خیلی‌ها خوابند، وقتی مُردند بیدار می‌شوند، می‌بینند چیزی همراهشان نیست با چه چیزی بروند؟!
حقیقت مرگ
مهم‌ترین حرفی كه انبیا (علیهم السلام) آوردند كه زیر این آسمان، حرفِ آنهاست و احدی هم این حرف را نزده این است كه انسان یك دشمن دارد و آن مرگ است و انسان در مصاف با این دشمن بر این دشمن پیروز می‌شود، مرگ را می‌میراند نه مرگ او را بمیراند؛ این حرف را غیر از انبیا چه كسی آورده است؟ ماییم كه مرگ را اماته می‌كنیم نه مرگ، ما را از پا در بیاورد، چون مرگ، پوسیدن نیست، از پوست به در آمدن است؛ ما از پوست به درمی‌آییم، از قفس به در می‌آییم و برای ابد هستیم. این غائله مرگ كه دشمن توانفرسای ماست، در درگیری با ما زمین می‌خورد، ما آن را از پا درمی‌آوریم، وارد برزخ می‌شویم دیگر مرگی نیست، وارد صحنه قیامت می‌شویم دیگر مرگی نیست، ان‌شاءالله وارد بهشت می‌شویم دیگر مرگی نیست؛ ما مرگ را اماته می‌كنیم نه مرگ، ما را. خدا كه نفرمود «كلّ نفس یذوقها الموت» هر كسی را مرگ می‌چشد، فرمود هر كسی مرگ را می‌چشد: (كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةهًْ الْمَوْتِ)[11] ومعلوم است هر ذائقی، مذوق را از پا درمی‌آورد، هضم می‌كند؛ شما یك لیوان شربت یا یك لیوان آب را كه نوشیدید، آیا آن شما را از پا درمی‌آورد یا شما آن را هضم می‌كنید؟ ذائق، مذوق را از پا درمی‌آورد، هضم می‌كند و نابودش می‌کند. ما مرگ را هضم می‌كنیم نه مرگ، ما را. می‌بینید حرفی كه انبیا (علیهم السلام) آوردند حرف تازه است، الآن هم كه علم پیشرفت كرده، اینها خیال می‌كنند مرگ، آخر خط است و انسان می‌پوسد، در حالی كه انسان از پوست به درمی‌آید. ما برای اینكه وقتی از پوست به درآمدیم و این قفس را شكستیم، باید با دست پر برویم، باید بیدار باشیم، وقتی بیدار شدیم می‌بینیم كه چه چیزی رفتنی است، چه چیزی ماندنی است، چه چیزی برای ماست، چه چیزی برای ما نیست و به دنبال چه چیزی داریم می‌گردیم.
بیانات حضرت آیت الله جوادی آملی (دامت بركاته) در جلسه درس اخلاق در دیدار با جمعی از دانشجویان و طلاب، قم؛ 24 /5 / 1392 .
مرکز اطلاع‌رسانی اسرا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] . جواهرالكلام، ج16، ص181.
[2] . العروهًْ الوثقی (السید الیزدی)، ج2، ص241.
[3] . صحیفة سجادیة، دعای 45.
[4] . تهذیب‌الأحكام، ج4، ص333.
[5] . الكافی، ج4، ص66.
[6] . اقبال‌الأعمال، ص109.
[7] . همان، ص686.
[8] . خصائص‌الأئمه (سیدرضی)، ص112.
[9] . دیوان سعدی، غزل 421.
[10] . سوره حج, آیه 5.
[11] . آل‌عمران، 185؛ انبیاء، 35؛ عنکبوت، 57.
رمضان؛ ماه سراسر سلامتی
مطلب دیگر آن است كه برای ماه مبارك رمضان یك استقبال است و یك بدرقه، استقبالش را كه ـ ان‌شاءالله ـ انجام دادید، در اواخر ماه شعبان ـ ان‌شاءالله ـ روزه گرفتید. بدرقه ماه مبارك رمضان این است كه گفتند شش روز بعد از عید فطر مستحب است انسان روزه بگیرد كه این ماه باعظمت را بدرقه كند، سرّش آن است كه این لیله قدر تنها خودش سلامت نیست بلكه كلّ ماه را سالم نگه می‌دارد و محور سلامت قرار می‌دهد، شما در دعای نورانی امام سجاد(ع) كه درباره وداع ماه مبارك رمضان است می‌بینید وجود مبارك امام سجاد(ع) می‌فرماید این ماه ـ نه فقط شب قدر، این ماه ـ «مِن كلّ أمرٍ سلام» است[3] یعنی از شب قدر، سلامت توسعه پیدا می‌كند به كلّ ماه مبارك رمضان می‌رسد و چون كلّ ماه مبارك رمضان طبق روایات، «رأس‌السّنه»[4] و «غرّهًْ‌الشهور» است[5] اول سال، ماه مبارك رمضان است، اگر این اول سال سالم بود كلّ سال سالم است.
مطلب اساسی آن است كه ما كه در دنیا زندگی می‌كنیم، به حسب ظاهر خیال می‌كنیم بیداریم، اما در روایات ما، در دعاهای ما، به ما گفتند از خدا بخواهید كه شما را بیدار كند، در دعای ماه مبارك رمضان هست كه «نبّهنی فیه عن نومهًْ الغافلین»[6]، در مناجات شعبانیه هست كه خدایا «لم یكن لی حول فانتقل به عن معصیتك إلاّ فی وقتٍ أیقظتنی»[7]، طبق بیان نورانی امیرمؤمنان(ع) كه فرمود: «الناس نیامٌ فإذا ماتوا انتبهوا»[8] اكثر مردم خوابند، وقتی مُردند بیدار می‌شوند.
مرگ؛ عامل بیداری
همه ما كه خوابیم، رؤیاهایی داریم، خیلی از ماها خواب می‌بیند كه فلان مال را پیدا كرده، فلان سِمت را پیدا كرده، فلان علم را پیدا كرده، فلان كتاب را نوشته، اینها را ما در رؤیاها می‌بینیم، وقتی صبح بیدار شدیم می‌بینیم دست ما خالی است. فرمود: «الناس نیامٌ فإذا ماتوا انتبهوا» شما خواب كه می‌بینید، صبح كه بیدار شدید دستتان خالی است، خیلی‌ها خیال می‌كنند چیز دارند، یا خیال می‌كنند باسوادند، خیال می‌كنند روحانی‌اند، همه ما این‌طور هستیم، هنگام مرگ دست آدم خالی است، می‌بینیم ما عمری زحمت كشیدیم، درس خواندیم، بحث كردیم، چیزی همراه ما نیست. كم نبودند عالمان دین كه هنگام پیری «آنها كه خوانده‌ام همه از یاد من برفت»[9] شدند. آیه: (وَمِنكُم مَن یُرَدُّ إِلَی أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَیْ لاَ یَعْلَمَ مِن بَعد عِلْمٍ شَیْئاً)[10] نكره در سیاق نفی است، یعنی برخی‌ها در دوران كهنسالی و فرتوتی به جایی می‌رسند كه همه خوانده‌هایشان از یادشان می‌رود. برخی‌ها مال فراهم كردند از دست می‌دهند، برخی‌ها علم فراهم كردند از دست می‌دهند، برخی‌ها مقام فراهم كردند از دست می‌دهند. فرمود خیلی‌ها خوابند، وقتی مُردند بیدار می‌شوند، می‌بینند چیزی همراهشان نیست با چه چیزی بروند؟!
حقیقت مرگ
مهم‌ترین حرفی كه انبیا (علیهم السلام) آوردند كه زیر این آسمان، حرفِ آنهاست و احدی هم این حرف را نزده این است كه انسان یك دشمن دارد و آن مرگ است و انسان در مصاف با این دشمن بر این دشمن پیروز می‌شود، مرگ را می‌میراند نه مرگ او را بمیراند؛ این حرف را غیر از انبیا چه كسی آورده است؟ ماییم كه مرگ را اماته می‌كنیم نه مرگ، ما را از پا در بیاورد، چون مرگ، پوسیدن نیست، از پوست به در آمدن است؛ ما از پوست به درمی‌آییم، از قفس به در می‌آییم و برای ابد هستیم. این غائله مرگ كه دشمن توانفرسای ماست، در درگیری با ما زمین می‌خورد، ما آن را از پا درمی‌آوریم، وارد برزخ می‌شویم دیگر مرگی نیست، وارد صحنه قیامت می‌شویم دیگر مرگی نیست، ان‌شاءالله وارد بهشت می‌شویم دیگر مرگی نیست؛ ما مرگ را اماته می‌كنیم نه مرگ، ما را. خدا كه نفرمود «كلّ نفس یذوقها الموت» هر كسی را مرگ می‌چشد، فرمود هر كسی مرگ را می‌چشد: (كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةهًْ الْمَوْتِ)[11] ومعلوم است هر ذائقی، مذوق را از پا درمی‌آورد، هضم می‌كند؛ شما یك لیوان شربت یا یك لیوان آب را كه نوشیدید، آیا آن شما را از پا درمی‌آورد یا شما آن را هضم می‌كنید؟ ذائق، مذوق را از پا درمی‌آورد، هضم می‌كند و نابودش می‌کند. ما مرگ را هضم می‌كنیم نه مرگ، ما را. می‌بینید حرفی كه انبیا (علیهم السلام) آوردند حرف تازه است، الآن هم كه علم پیشرفت كرده، اینها خیال می‌كنند مرگ، آخر خط است و انسان می‌پوسد، در حالی كه انسان از پوست به درمی‌آید. ما برای اینكه وقتی از پوست به درآمدیم و این قفس را شكستیم، باید با دست پر برویم، باید بیدار باشیم، وقتی بیدار شدیم می‌بینیم كه چه چیزی رفتنی است، چه چیزی ماندنی است، چه چیزی برای ماست، چه چیزی برای ما نیست و به دنبال چه چیزی داریم می‌گردیم.
بیانات حضرت آیت الله جوادی آملی (دامت بركاته) در جلسه درس اخلاق در دیدار با جمعی از دانشجویان و طلاب، قم؛ 24 /5 / 1392 .
مرکز اطلاع‌رسانی اسرا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[1] . جواهرالكلام، ج16، ص181.
[2] . العروهًْ الوثقی (السید الیزدی)، ج2، ص241.
[3] . صحیفة سجادیة، دعای 45.
[4] . تهذیب‌الأحكام، ج4، ص333.
[5] . الكافی، ج4، ص66.
[6] . اقبال‌الأعمال، ص109.
[7] . همان، ص686.
[8] . خصائص‌الأئمه (سیدرضی)، ص112.
[9] . دیوان سعدی، غزل 421.
[10] . سوره حج, آیه 5.
[11] . آل‌عمران، 185؛ انبیاء، 35؛ عنکبوت، 57.