398 - چرایی مهجوریت قرآن(۲)(پرسش و پاسخ) ۱۳۹۷/۰۲/۲۹
پرسش:قرآن کریم که کتابی جامع و نقشه راه تکامل و سعادت جوامع انسانی است، چرا در میان انسان‌ها به ویژه جوامع اسلامی مهجور مانده است، و الگوی فکری و رفتاری آنها قرار نمی‌گیرد؟
پاسخ:در بخش نخست پاسخ به این سؤال به عوامل مهجوریت قرآن همچون: 1- پیروی از هوای نفس 2- جاذبه‌های مادی و دنیوی 3- اغواگری شیطان پرداختیم. اینک در بخش پایانی دنباله مطلب را پی می‌گیریم.
از این آیه درمی‌یابیم که شیطان، همواره درصدد است انسان را ازتلاوت آیه‌های قرآن بازدارد. خداوند نیز به بندگانش هشدار می‌دهد که در این هنگام، به خدا پناه ببرید. البته منظور این آیه، این نیست که تنها به گفتن استعاذه بسنده کنیم، بلکه باید این ذکر را تبدیل به فکر و فکر را تبدیل به یک حالت درونی کنیم و به هنگام خواندن هر آیه، به خدا پناه ببریم، از اینکه وسوسه‌های شیطان، حجابی میان ما و کلام حیاتبخش او شود. بنابراین تا زمانی‌که شیطان از درون انسان نگریخته است، قرآن همچنان مهجور است.
4- ناشناخته ماندن جایگاه قرآن در زندگی
از عواملی که مردم را به قرآن بی‌رغبت می‌سازد، این است که ارزش و جایگاه قرآن نزد آنان ناشناخته است و از آثار شگرف آن بی‌خبرند.
آنها قرآن را تنها در حد کتابی آسمانی و مقدس می‌شناسند و درنتیجه، از محتوای متعالی آن ناآگاه و بی‌بهره‌اند.
از این رو، مبلغان موظفند در زمینه معرفی جایگاه قرآن و بازگویی اهمیت و آثار آن در زندگی، بیشتر بکوشند. در این میان، رسانه‌های جمعی به ویژه صداوسیما نقش و رسالت بسیار موثری در این باره برعهده دارند. از دیگر نهادهای آگاه‌سازی افراد جامعه، مدارس و والدین هستند که با راهنمایی دقیق فرزندان خود، می‌توانند آنها را با قرآن آشنا و مانوس سازند. بنابراین شناخت جایگاه قرآن نقش مهمی در راه بهره‌برداری از مضامین آسمانی آن در جامعه دارد.
5- اولویت نداشتن قرآن در نظام آموزشی
بی‌تردید آموزش و پرورش، نقش اساسی در ایجاد شناخت‌ها، باورها و گرایش‌ها در افراد دارد. چه بسا اشخاصی با تعلیم علوم در محیط آموزشی، نگرشی برخلاف محیط خانوادگی خود می‌یابند که این امر، گویای تاثیر فراوان مواد درسی و معلمان بر دانش‌آموزان است.
اگر در نظام آموزشی ما، از دبستان گرفته تا حوزه و دانشگاه، به آموزش قرآن بیش از بعضی دروس مانند ریاضی، زبان انگلیسی و فقه و اصول بها داده می‌شد، قرآن مهجور نمی‌ماند و در اجتماع، حضور و نفوذ چشمگیری می‌یافت.
بنابراین نظام آموزشی کشور با بها دادن لازم به قرآن و در اولویت قرار دادن آن، به منظور حاکمیت احکام قرآنی در میان جامعه، گامی موثر می‌تواند در زمینه مهجوریت‌زدایی از قرآن بردارد.
6- کمبود ترجمه و تفسیرهای روان و همه‌فهم
بیشتر ترجمه‌های قرآن به گونه‌ای است که مخاطب به فهم روشنی از معانی آیات نمی‌رسد و تنها دسته‌ای از کلمات در ذهن او نقش می‌بندد، درحالی‌که ارتباطی میان آنها نمی‌تواند برقرار کند. در زمینه تفسیر قرآن نیز بیشتر کتاب‌های تفسیر قرآن، در سطح بالایی از فهم قرآنی نگاشته شده و تنها اهل علم و خبره می‌توانند از آن بهره گیرند و عموم افراد از استفاده آنها بی‌نصیبند. بنابراین، فراگیر ساختن قرآن، اهتمام به ترجمه روشن و سلیس کلام وحی و نیز ارائه تفسیرهایی که در عین استواری و استحکام آن، عموم مردم از فهم و درک آن ناتوان باشند، لازم زندگی همه بشر است.
بنابراین ترجمه درست و روان قرآن و تفسیر همه فهم آن، در معرفی جایگاه حقیقی قرآن، نقش تاثیرگذار و ارزنده‌ای در مهجوریت‌زدایی از قرآن در جامعه دارد.
از این آیه درمی‌یابیم که شیطان، همواره درصدد است انسان را ازتلاوت آیه‌های قرآن بازدارد. خداوند نیز به بندگانش هشدار می‌دهد که در این هنگام، به خدا پناه ببرید. البته منظور این آیه، این نیست که تنها به گفتن استعاذه بسنده کنیم، بلکه باید این ذکر را تبدیل به فکر و فکر را تبدیل به یک حالت درونی کنیم و به هنگام خواندن هر آیه، به خدا پناه ببریم، از اینکه وسوسه‌های شیطان، حجابی میان ما و کلام حیاتبخش او شود. بنابراین تا زمانی‌که شیطان از درون انسان نگریخته است، قرآن همچنان مهجور است.
4- ناشناخته ماندن جایگاه قرآن در زندگی
از عواملی که مردم را به قرآن بی‌رغبت می‌سازد، این است که ارزش و جایگاه قرآن نزد آنان ناشناخته است و از آثار شگرف آن بی‌خبرند.
آنها قرآن را تنها در حد کتابی آسمانی و مقدس می‌شناسند و درنتیجه، از محتوای متعالی آن ناآگاه و بی‌بهره‌اند.
از این رو، مبلغان موظفند در زمینه معرفی جایگاه قرآن و بازگویی اهمیت و آثار آن در زندگی، بیشتر بکوشند. در این میان، رسانه‌های جمعی به ویژه صداوسیما نقش و رسالت بسیار موثری در این باره برعهده دارند. از دیگر نهادهای آگاه‌سازی افراد جامعه، مدارس و والدین هستند که با راهنمایی دقیق فرزندان خود، می‌توانند آنها را با قرآن آشنا و مانوس سازند. بنابراین شناخت جایگاه قرآن نقش مهمی در راه بهره‌برداری از مضامین آسمانی آن در جامعه دارد.
5- اولویت نداشتن قرآن در نظام آموزشی
بی‌تردید آموزش و پرورش، نقش اساسی در ایجاد شناخت‌ها، باورها و گرایش‌ها در افراد دارد. چه بسا اشخاصی با تعلیم علوم در محیط آموزشی، نگرشی برخلاف محیط خانوادگی خود می‌یابند که این امر، گویای تاثیر فراوان مواد درسی و معلمان بر دانش‌آموزان است.
اگر در نظام آموزشی ما، از دبستان گرفته تا حوزه و دانشگاه، به آموزش قرآن بیش از بعضی دروس مانند ریاضی، زبان انگلیسی و فقه و اصول بها داده می‌شد، قرآن مهجور نمی‌ماند و در اجتماع، حضور و نفوذ چشمگیری می‌یافت.
بنابراین نظام آموزشی کشور با بها دادن لازم به قرآن و در اولویت قرار دادن آن، به منظور حاکمیت احکام قرآنی در میان جامعه، گامی موثر می‌تواند در زمینه مهجوریت‌زدایی از قرآن بردارد.
6- کمبود ترجمه و تفسیرهای روان و همه‌فهم
بیشتر ترجمه‌های قرآن به گونه‌ای است که مخاطب به فهم روشنی از معانی آیات نمی‌رسد و تنها دسته‌ای از کلمات در ذهن او نقش می‌بندد، درحالی‌که ارتباطی میان آنها نمی‌تواند برقرار کند. در زمینه تفسیر قرآن نیز بیشتر کتاب‌های تفسیر قرآن، در سطح بالایی از فهم قرآنی نگاشته شده و تنها اهل علم و خبره می‌توانند از آن بهره گیرند و عموم افراد از استفاده آنها بی‌نصیبند. بنابراین، فراگیر ساختن قرآن، اهتمام به ترجمه روشن و سلیس کلام وحی و نیز ارائه تفسیرهایی که در عین استواری و استحکام آن، عموم مردم از فهم و درک آن ناتوان باشند، لازم زندگی همه بشر است.
بنابراین ترجمه درست و روان قرآن و تفسیر همه فهم آن، در معرفی جایگاه حقیقی قرآن، نقش تاثیرگذار و ارزنده‌ای در مهجوریت‌زدایی از قرآن در جامعه دارد.