پرسش:گناهانی که از انسان سر می‌زند و بدون توبه در رفتار فردی و اجتماعی او استمرار می‌یابد، چه آثار و تبعاتی را در حیات او و عالم هستی  به دنبال دارد؟

پاسخ:پاسخ اجمالی به طور کلی هر گناهی سبب می‌شود که پرده‌های عصمت انسان دریده شود؛ هر گناهی می‌تواند موجب نزول بلا، عدم استجابت دعا، گرفتن رزق و روزى و برکت از زندگی انسان و... شود. اصولاً این خاصیت و اثر طبیعی گناه است. این چیزی است که در منابع دینی ما به آن ‌اشاره شده است. اما در تعدادی از روایات، به آثار و پیامدهای برخی از گناهان به صورت خاص‌اشاره شده است؛ مانند: ظلم به مردم، ترک کارهاى نیک و احسان نسبت به دیگران، کفر نعمت و ترک شکر و سپاس، که موجب تغییر نعمت می‌شوند. گناهانى که عذاب مى‏آورند؛ نظیر ظلمى که ظالم نسبت به آن شناخت داشته باشد، تجاوز و تعدى به مردم و ریشخند کردن آنها. گناهانى که روزى انسان را می‌گیرند؛ چون اظهار فقر، خوابیدن در هنگام نماز عشاء به گونه‌ای که نماز قضا شود. گناهانى که پرده‏ها را پاره می‌کنند؛ مثل خوردن شراب، بازى کردن قمار، شوخى و مزاح با مردم، سخنان لغو و بى‏فایده، عیب‌‏جویى از مردم و همنشینى با مردان آلوده. گناهانى که موجب نازل شدن عذاب می‌گردند؛ کمک نکردن به ستم‌دیدگان، نرسیدن به حال محرومان و ترک امر به معروف و نهى از منکر می‌باشد. بنابراین، استغفار امام علی(ع) از هر گناهی به طور کلی است، نه گناهان خاص.
پاسخ تفصیلی آثار عام گناهان
در پاسخ تفصیلی به این پرسش باید گفت؛ اساساً هر گناهی به طور کلی سبب می‌شود که پرده‌های عصمت انسان دریده شود؛ هر گناهی می‌تواند موجب نزول بلا، عدم استجابت دعا، گرفتن رزق و روزى و برکت از زندگی انسان و... شود. اصولاً این خاصیت و اثر طبیعی گناه است. این چیزی است که در منابع دینی ما به آن‌اشاره شده است. در احادیث آمده است که خداوند می‌فرماید: «گاهى بنده از من حاجتى مى‏طلبد و من آن را اجابت می‌کنم، ولى او گناه مى‏کند، من هم به فرشتگان مى‏گویم: این بنده به وسیله گناه، خود را در معرض خشم من قرار داد، و خود را مستحقّ محرومیت از نعمت من کرد، پس از این به خواسته خود نزد من نایل نخواهد شد، مگر به بندگیم گردن نهد». (ارشادالقلوب دیلمی، ج1، ص150) همچنین امام علی‌(ع) فرمود: «سوگند به خدا هیچ نعمتى از مردمى گرفته نمى‏شود، مگر به علت گناه آنها».(همان)
در چند جمله نخست از دعای کمیل، پیشوای پارسایان‌(ع) شاید به همین مسئله نظر داشته باشد، و با تکرار این جملات می‌خواهد بگوید خدایا، هر گناهی که موجبات دریدن پرده عصمت، نزول بلا، عدم استجابت دعا و... می‌شود را، بر من ببخش، چنانکه در انتهای این جملات می‌فرماید: هر جرم و گناهی که مرتکب شدم و هر خطا و‌اشتباهی را که از من سرزد، بر من عفو کن.
ارتباط بلاها و مصیبت‌ها با گناه و معصیت، به گونه‌ای است که قرآن کریم هر پیشامدی را که برای انسان رخ دهد بر اثر گناه دانسته، می‌فرماید: «هر چه بلا و مصیبت که به شما برسد، به خاطر اعمالی است که انجام داده‌اید و بسیاری از آنها را نیز خداوند عفو می‌کند».(شوری-30)
بنابر‌این، از مجموع آموزه‌های دینی اعم از آیات و روایات استفاده می‌شود که گناه، نقش مهم و مؤثری در نزول بلا دارد به عنوان نمونه، امام صادق(ع) فرمود: «زندگی موجودات دریا بر اثر باران است، هنگامی که باران نبارد، هم خشکی‌ها و هم دریاها به فساد و نابودی کشیده می‌شوند، و این هنگامی است که گناهان فراوان شود».(بحارالانوار، ج70،‌ص 349)
این‌ها نمونه‌هایی از روایاتی بود که به صورت کلی به بیان عواقب گناه (به شکل عام) می‌پردازد، اما در تعدادی از روایات، به آثار و پیامدهای برخی از گناهان به صورت خاص‌اشاره شده است که در اینجا به مصادیق آنها می‌پردازیم.
ادامه دارد