وزارت جنگ
ستاد ارتش
مورخه: 29/8/1324
شماره 657
محترما پیرو رمز شماره 655، 27/8/1324، معروض می‌دارد: پادگان شوروی از روز ورود به اهر مرتبا به وسیله فرماندار محل، آمار اسلحه و افراد و مهمات و دوآب را از انتظامات و ژاندارمری و شهربانی خواسته و حتی برای دادن آمار، ضرب الاجل 24 ساعت قائل گردیده بود. تا اینکه ناچارا آمار تقریبی شفاهی به وسیله فرماندار از طرف دوایر مذکوره فوق داده شد. دیروز، مورخه 27/8/1324 مجددا رؤسای همان دوایر را برای مذاکره حضوری به پادگان شوروی خواسته بودند. اینجانب از رفتن خودداری و از لحاظ اجبار دستور دادم ستوان یکم مصری از عوض اینجانب حاضر شود...
(فرمانده روسی با عتاب پرسید) دستور داده بودیم که خود سرهنگ آمده و باید مذاکره نماید، چرا خودش نیامده است. در این مورد با اینکه از طرف ستوان یکم مصری جواب حسابی داده شده است... قانع نشده و فرمانده پادگان شوروی جواب می‌دهد، من اینجا یک نفر نماینده دولت بزرگی هستم و هر وقت سرهنگ را خواستم باید حاضر شود. با عرض مراتب بالا، پادگان شوروی از روز ورود به اهر به امورات مداخله می‌کنند...
رئیس‌انتظامات ارسباران
سرهنگ 2 امین۲۱۹
از جمله دیگر دخالت‌های ارتش‌های متفقین در امور داخلی ایران، ایجاد محدودیت‌ها برای ورود کالاها و اجناس از دیگر کشورها بود. کالاهایی که بعضا بسیار هم ضرور بود. این محدودیت‌ها به نوعی، شرایط و موقعیت تحریم را برای کشور هدف تداعی می‌کند. سند زیر که حکایت از همین محدودیت‌ها و تحریم‌ها دارد، تلاش حسن تقی زاده از اعضای تشکیلات فراماسونری را نشان می‌دهد که برای تقلیل برخی از محدودیت‌های فوق اقدام به مذاکره با وزیر امورخارجه انگلیس می‌کند. آنچه که از‌اشخاص عادی برنمی آمد و تقی زاده با توجه به موقعیتی که در تشکیلات ماسونی داشت، توانست با شخصیت‌ها بانفوذی رایزنی کرده و محدودیت‌های ورود برخی کالاها از آمریکا را رفع کرده که البته کالاهای فوق بیشتر از زمره کالاهای استراتژیک مورد نظر انگلیس برای نفوذ هر چه بیشتر در ایران بود، از جمله وسایل رادیو تهران و همچنین لوازم یدکی برای هواپیمایی کشور.
گزارش سفیر ایران در لندن (سید حسن تقی زاده) راجع به مذاکراتش با وزیر امورخارجه انگلیس درباره برخی محدودیت‌ها و سخت گیری‌های دولت مذکور نسبت به ایران
سند:
وزارت امور خارجه
اداره رمز
از لندن: به تاریخ 19/12/1320
نموره: 2728
در ملاقات اخیر خودم با وزیر خارجه صحبت از بعضی از مسائل معوقه که از چندی به این طرف مورد بعضی‌اشکال و سخت گیری‌ها از جانب دولت انگلیس بوده و مساعدت مطلوب نمی‌شد و به تعویق‌انداخته شده بود، کردم. وزیر خارجه گفت چندین فقره از پس از امضای عهدنامه برطرف کردیم و بعد، از بقیه امور معوقه فهرست کلی بدهم، دقت و مطالعه لازم در آنها خواهند کرد. اینجانب فهرست مختصری از مطالبی که این سفارت از چندی به این طرف با وزارت خارجه انگلیس درباب آنها مکاتبه داشت، نموده و به او فرستادم که عبارت بود از نادیرت برای محصولات مختلف ایران از آمریکا و جواز خروج برای بعضی سفارشات در آمریکا و لوازم دستگاه رادیو تهران و مواد و لوازم یدکی و غیره برای کارخانجات هواپیمایی تهران...
نمره 306
تقی زاده۲۲۰
ج) دستگیری‌ها و بازداشت ها
از دیگر موارد دخالت‌های ارتش‌های متفقین در ایران، دستگیری و بازداشت‌های خود سر و یا با دستور به شهربانی و وزیرکشور و نخست وزیر بود. در بسیاری موارد، سفیر بریتانیا با نوشتن نامه و مشخص کردن افراد، به نخست وزیر دستور بازداشت آنها و تحویل‌شان به نیروی بریتانیا را صادر می‌کرد و نخست وزیر کشور‌اشغال شده نیز بی‌چون و چرا می‌پذیرفت. در همین مسیر چه افراد بی‌گناهی که بازداشت و دستگیر شده و به بازداشتگاه‌های متفقین انتقال داده شده و بعضا دیگر خبری از سرنوشت آنها به دست نیامد. برخی از آنها که به مقرهای نظامی ارتش شوروی تحویل داده شدند، بعضا به اردوگاه‌های کار سیبری فرستاده شدند و حتی خبر مرگ آنها نیز انتشار نیافت. اسناد زیر مثال‌هایی از برخی از همین نامه‌ها و دستورالعمل‌های سفارت‌های بیگانه برای بازداشت و دستگیری اتباع ایرانی است:
سند:
نامه سفیر انگلیس در تهران در خصوص بازداشت اتباع ایرانی و تحویل آنها به سفارت انگلیس
7 مرداد 1322
شماره 1107
آقای نخست وزیر عزیز
از اوامری که برای تحویل چهارنفر فراش وندی به مقامات انگلیسی درشیراز صادر فرموده‌اند، تشکر می‌نمایم.اشخاص نامبرده به علت تماسی که با کارکنان دشمن و سهمی که از این رو برای مسئولیت در جنگ‌های داخلی فارس داشته‌اند، مورد سوء ظن قرار گرفته و دستگیر شده‌اند. گرچه تاخیراتی در اجرای اوامر مزبور از طرف مقامات نظامی محل مشهود گردیده، لیکن از قرار معلوم چهارنفر نامبرده فعلا تحویل مقامات انگلیسی می‌باشند.
2. اینک از طرف مقامات ایرانی شخص پنجمی موسوم به نورالله لارودی دستگیر شده است. از بازجویی‌هایی که تاکنون به عمل آمده، معلوم می‌شود که مشارالیه هم نسبت به متفقین و هم نسبت به دولت ایران شخص خطرناکی تشخیص داده شده و لازم خواهد بود بازداشت و مورد بازجویی قرار گیرد. بنابراین ممنون خواهم شد اوامری صادر فرمایید که شخص نامبرده به هیچ وجه آزاد نگردیده، بلکه تحویل مقامات انگلیسی در شیراز گردد تا برای بازداشت و بازجویی به سلطان آباد اعزام شود.
... علیهذا به نفع ایران تمام خواهد شد و به محض اینکه فعالیت‌هایی از این قبیل‌اشخاص به منصه ظهور رسید، به فوریت آنها را دستگیر و ترتیباتی که برای بازجویی مظنونین از طرف بازپرس‌های انگلیسی و ایرانی در سلطان آباد داده شده و نتایج خوبی از آن درگذشته عاید گردیده، نسبت به آنها نیز فورا مجری گردد.
دوست صمیمی، آر دبلیو بولارد۲۲۱
سند:
دستور سفارت انگلیس برای دستگیری ایرانیان متهم به همکاری به آلمان
4 مهرماه 1321
شماره 1283
آقای نخست وزیر عزیز
به این وسیله به استحضار خاطر آن جناب می‌رساند که‌اشخاص ذیل که اسامی آنها جزو مظنونین ایرانی است که ابتدا به جناب عالی اطلاع داده شده، هنوز به سلطان آباد جهت توقیف و استنطاق اعزام نگردیده‌اند... ممنون خواهم شد که اقدامات فوری به عمل آید که... بدون توقف بیشتری تحت توقیف درآمده و بر طبق شرایط قرارداد اخیر به سلطان آباد جهت توقیف و استنطاق اعزام گردند.
دوست صمیمی، آر دبلیو بولارد۲۲۲