چرایی تضاد علم و عمل انسان (2)

(پرسش و پاسخ)
 

پرسش:چرا برخی انسان‌ها بر اساس علم، آگاهی و دانش خود عمل نمی‌کنند و عملشان با علمشان تضاد دارد؟

پاسخ:در بخش نخست پاسخ به این سئوال به ماهیت وجودی چند ساحتی انسان شامل بعد عقلانی و استدلالی و بعد عواطف و هواهای نفسانی اشاره کردیم که شناخت علمی و عقلانی علوم مختلف لزوما منجر به رفتارهای متناسب با آنها نمی‌شود، مگر اینکه در بعد هواهای نفسانی انسان بتواند آنها را کنترل نماید و اراده تحقق شناخت و آگاهی‌های خود را در بعد رفتاری داشته باشد. اینک در بخش پایانی دنباله مطلب را پی می‌گیریم.
ب. دلدادگی و نگرش خطا‌گونه به زندگی در دنیا
اگر کسی چنین فکر کند که حیاتی پس از زندگی دنیوی وجود ندارد و زندگی دنیا را به عنوان هدف نهایی انتخاب کرده و دغدغه اصلی خود را تامین نیازهای دنیوی بداند، در نهایت غافل از زندگی اخروی و بندگی خداوند می‌شود، این نوع نگرش‌ها و گرایش‌ها مانع مومن شدن و بندگی ذات حق تعالی می‌شوند. خداوند این افراد را چنین توصیف می‌کند: کسانی که به لقاء ما امیدی ندارند، و به زندگی دنیا دل بسته و آرامش یافتند، و کسانی که از آیات ما بی‌خبرند به سبب آن چه که عمل کرده‌اند جایگاهشان آتش است(یونس-7و8)؛ در آیه دیگر می‌فرماید: شما کالای دنیا را دنبال می‌کنید و خداوند آخرت را برای شما می‌خواهد(انفال-67)
ج. پیروی از وسوسه‌های شیطانی
وسوسه‌های شیطان را از راه قلب(طه-120) با تزیین(نیکو جلوه دادن) اعمال زشت(نحل-63)، دادن وعده‌های دروغ به انسان (نساء-120) و ترساندن انسان نسبت به آینده‌اش (بقره-268)، مانع ایمان و بندگی ذات حق تعالی می‌شود.
خداوند در این باره هشدار می‌دهد: ای فرزندان آدم شیطان فریبتان ندهد، چنان که پدر و مادرتان را از بهشت بیرون راند(اعراف-27).
پیدایش ایمان و بندگی نیازمند محرک درونی است، از آنجایی که محرک اصلی در رفتارهای انسان، امید دسترسی به کمالات؛ لذت و ترس و فرار از خسارت‌ها و ضررها است،  قرآن کریم هم به پاداش‌های دنیوی و اخروی  ایمان و بندگی  و هم به مجازات‌های دنیوی  و اخروی کفر و نافرمانی اشاره نموده و پیامبران خود را به عنوان نوید دهنده و بیم دهنده (نساء-165) معرفی کرده است.
1.پاداش دنیوی اعمال
و اگر مردم آبادی‌ها؛ ایمان آورده و تقوا (پیشه) کرده بودند برکاتی از آسمان و زمین بر (روی) ایشان گشوده بودیم. (اعراف-96)
2. پاداش اخروی ایمان و بندگی
هر مرد و زنی که کارهای شایسته انجام دهد  در حالی که مومن باشد، چنین کسانی وارد بهشت می‌شوند(نساء-124)
3. مجازات دنیوی کفر و نافرمانی
آن چه از مصیبت به شما می‌رسد به سبب کاری است که شما انجام داده‌اید و (خداوند) از بسیاری (دیگر از آنها می‌گذرد و آنها را) می‌بخشد(شوری-30).
4. مجازات اخروی کفر و نافرمانی
 برایشان در دنیا خواری و برایشان در آخرت عذابی بزرگ است(بقره-114).
در نتیجه باید گفت برای بندگی ذات حق تعالی باید علاوه بر علم توحیدی و الهی، ایمان و یقین داشت و با از بین بردن موانع، عمل صالح انجام داد.