علل واگرایی دینی و راهکارها 

(پرسش و پاسخ) 

پرسش:اگر اسلام دین فطری است و قوانین آن با فطرت انسان‌ها سازگاری دارد، پس چرا عده بسیاری از مردم به ویژه اقشار تحصیلکرده از دین و قوانین آن اعراض می‌کنند؟ راهکارهای جذب این گونه افراد کدام است؟

پاسخ:دلایل اعراض مردم از دین و آموزه‌های وحیانی، متعدد و متفاوت است. در اینجا به برخی از اهم آنها به نحو اجمال می‌پردازیم.
1- آلودگی و فساد محیط اجتماعی
یکی از چیزهایی که موجب اعراض و تنفر مردم از خدا و دین و همه معنویات می‌شود، آلوده بودن محیط و غرق شدن افراد در شهوت و هواپرستی است. محیط آلوده، همواره موجبات تحریک شهوات، تن‌پروری و حیوان‌صفتی را فراهم می‌کند. بدیهی است که غرق شدن در شهوات پست حیوانی، با هرگونه احساس تعالی، اعم از تعالی مذهبی، اخلاقی، علمی یا هنری منافات دارد، همه آنها را می‌میراند. آدم شهوت‌پرست نه‌تنها نمی‌تواند احساسات عالی مذهبی را در خود بپروراند، احساس عزت، شرافت و سیادت را نیز از دست می‌دهد. آنکه اسیر شهوات است جاذبه‌های معنوی، اعم از دینی، اخلاقی، علمی و هنری، کمتر در او تاثیر دارد. در زبان دین، این مطلب این طور بیان شده که وقتی دلها را کدورت و تیرگی و قساوت می‌گیرد، نور ایمان در دلها راه نمی‌یابد: «ان‌الله لایهدی القوم الفاسقین» (منافقون- 6) به هر حال، غرق شدن در شهوات حیوانی، عاملی است برای اینکه تعالی دین در وجود بشر، ضعیف و احیانا منفور گردد.
2- تقابل میان دین و غرایز فطری توسط مبلغان
یکی دیگر از موجبات اعراض و روگرداندن از دین، جنگ و ستیزی است که برخی از داعیان و مبلغان دینی بی‌خرد میان دین و سایر غرایز فطری و طبیعی بشر ایجاد می‌کنند و دین را به جای اینکه مصلح و تعدیل‌کننده غرایز دیگر معرفی کنند، آن را ضد و منافی و دشمن سایر فطریات بشر معرفی می‌کنند. بعضی از مقدس‌مابان و مدعیان تبلیغ دین، به نام دین با همه چیز به جنگ برمی‌خیزند. شعارشان این است: اگر می‌خواهی دین داشته باشی، پشت پا بزن به همه‌چیز، گرد فعالیت اقتصادی نگرد، ترک حیثیت و مقام کن زن و فرزند را رها کن، از علم بگریز که مایه گمراهی است. شاد مباش و شادی مکن، از خلق بگریز و به انزوا پناه ببر و امثال اینها، بنابراین اگر کسی بخواهد به غریزه دینی خود پاسخ مثبت دهد، باید با همه چیز در حال جنگ باشد، در چنین شرایطی قطعا و مسلما مردم به دین بدبین خواهند شد.
3- قلب ماهیت دین و عدم ارائه اسلام ناب توسط مدعیان
دین مقدس اسلام یک دین ناشناخته است. حقایق این دین، به تدریج در نظر مردم واژگونه شده است و علت اساسی گریز گروهی از مردم، تعلیمات غلطی است که به نام دین داده می‌شود. این دین مقدس در حال حاضر بیش از هر چیز دیگر، از ناحیه برخی از کسانی که مدعی حمایت از آن هستند ضربه و صدمه می‌بیند. مسلما علت انکار و اعراض بسیاری از افراد تحصیلکرده این است که مفاهیم مذهبی و دینی، به طرز صحیحی به آنها تعلیم داده نشده است. در واقع آن چیزی که آنها انکار می‌کنند، مفهوم واقعی خدا و دین نیست، بلکه چیز دیگری است.
راهکار جذب واگرایان دینی
1- مبلغان و مربیان دین، باید اول بکوشند خودشان، عالم و محقق و دین‌شناس شوند و به نام دین، مفاهیم و معانی نامعقولی در اذهان مردم وارد نکنند. که همان معانی نامعقول، منشأ حرکت‌های ضددینی می‌شوند.
2- در اصلاح محیط اجتماعی بکوشند و از آلودگی‌های محیط تا حد امکان بکاهند و فضای عمومی را سالم‌سازی نمایند.
3- از همه مهم‌تر و بالاتر اینکه به نام دین و اسم دین با فطریات مردم معارضه و مبارزه نکنند.
4- آموزش صحیح مبانی و اصول اسلام ناب توسط مربیان که بسیاری از افراد تحت تاثیر تلقینات پدران و مادران جاهل یا مبلغان بی‌سواد، افکار غلطی در زمینه مسائل مذهبی در ذهنشان رسوخ کرده است و همان افکار غلط، اثر سوء بخشیده و آنها را درباره حقیقت دین و مذهب، دچار تردید و احیانا انکار کرده است. از این رو کوشش فراوانی لازم است صورت بگیرد که اصول و مبانی مذهبی و دینی به صورت صحیح و واقعی خود به افراد تعلیم داده شود.