تشخیص و تعیین ارکان موضوع کمک می‌کند که ارکان دخیل در آن خود را مسئول دانسته و در جهت آن هدف حرکت کنند. در ضمن میزان وظیفه هرکس و یا گروهی به صورت تفکیک شده به تسهیل امور کمک می‌کند. ارکان مختلف حمایت از کالای داخلی را براساس بیانات آیت‌الله خامنه‌ای می‌توان درچند مورد خلاصه کرد:
1- مصرف‌کننده
شاید بتوان رکن اصلی حمایت را مصرف‌کننده و خریدار فرض کرد، چرا که اگر همه برنامه‌ریزی‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها در این راستا قرار بگیرند، اما خرید کالای داخلی به عنوان یک اصل و ضرورت از طرف جامعه و آحاد آن مورد قبول واقع نشود، هیچ‌گاه مثمر ثمر نخواهد شد. از این لحاظ ایشان فرمودند: «مصرف‌كننده يكي از اركان تقويت و ترويج توليد داخلي است».1
و در تبیین آن فرمودند: «این اقتصادی که به عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود، مردم‌بنیاد است؛ یعنی بر محور دولت نیست و اقتصاد دولتی نیست، اقتصاد مردمی است؛ با اراده‌ مردم، سرمایه‌ مردم، حضور مردم تحقّق پیدا می‌کند».2
«خريد جنس داخلي يك ضرورت براي مقاوم‌سازي اقتصاد است و بر روي همه چيز اين كشور تأثير مي‏گذارد. بايد به اين توجّه كرد؛ اين نقش همه‌ مردم است».3
«كساني كه مصرف‌كننده هستند... محصولات داخلي را مصرف كنند كه من روي اين بارها و بارها تكيه كردم. ‌همه سعي بكنند محصولات داخلي را مصرف بكنند، كارگر ايراني را حمايت بكنند، كارگاه توليدي داخلي را با مصرف‎كردن [محصول] آن رونق بدهند».4
ایشان سطوح مختلف این بعد از حمایت را این‌گونه تقسیم‌بندی می‌کنند: «حمایت از كالای ایرانی را می‌توان در سطوح مختلف تعریف کرد. سطح اول؛ حمایت از كالای ایرانی، اقدام به خریداری آن است. سطح دوم؛ حمایت، تبلیغ و ترویج مصرف كالای ایرانی است. سطح سوم؛ تعصب نسبت به كالای ایرانی است. وقتی فردی به كالای ایرانی تعصب داشت، طرفداری خود را در بالاترین حد ممكن ابراز می‌کند و حتی در صورت مشاهده عدم حمایت دیگران، واكنش نشان می‌دهد».5
به نظر می‌رسد موضوع استفاده از کالای داخلی در ایران، پیش از آنکه موضوعی اقتصادی باشد، موضوعی فرهنگی است. بسیاری از مصرف‌کنندگان ایرانی، بر اثر تبلیغات گسترده سده اخیر، کالای خارجی را بدون توجه به سطح توان فنی و صنعتی کشور مبدأ بر کالای داخلی ترجیح می‌دهند. ایجاد ذهنیت در مردم ایران نسبت به تقسیم کالا به «ایرانی» و «خارجی» و تقسیم جهان به «ایران» و «خارج» را می‌توان ناشی از همین بمباران تبلیغاتی و فرهنگی دانست. بنابراین ورود با رهیافت فرهنگی(همان‌گونه که برخی ازکشورها به کارگرفتند)، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.
2- نیروی انسانی تولید
منظور از نیروی انسانی تولید؛ سرمایه‌گذار، طراح، مهندس، کارگر و... می‌باشد. چراکه همه این اقشار از قِبَل خرید کالای ایرانی سهم خود را با ایجاد فرصت اشتغال و رونق تولید به دست می‌آورند.
الف- حمایت از کارگر
یکی از آثار حمایت از کالای داخلی، مساعدت کارگر ایرانی است، چرا که با مصرف تولیدات ایرانی، کارگر ایرانی از هر لحاظ پیشرفت خواهد کرد.
آیت‌الله خامنه‌ای بیان کرده‌اند: «به مردم عزيز كشورمان مي‏گويم، برويد سراغ مصرف توليد داخلي، كارگر ايراني را ترويج كنيد».6 و چنین استدلال می‌کنند که: «همه بدانند که این محصولی که دارند می‌خرند، می‌تواند یک کارگر ایرانی را برخوردار کند؛ می‌تواند او را محروم کند... خب کارگر ایرانی دارد برای سربلندی این کشور تلاش می‌کند؛ جزو مغتنم و عزیز پیکره این ملت است؛ او را باید تأییدکرد، او را باید تقویت کرد».7
و تقویت کارگر را سبب رونق اقتصادی می‌دانند: «اگر یک کشور مایل است که اقتصاد پیشرفته‌ای داشته باشد، اقتصاد مستقلّی داشته باشد، رونق اقتصادی به‌معنای واقعی داشته باشد، باید به قشر کارگر اهمّیّت بدهد؛ چون کارگر، ستون فقرات اقتصاد تولیدی و کاری در کشور است».8
ب- حمايت از فعالان اقتصادي
شکی نیست که بدون پشتوانه مالی و سرمایه هیچ مرکز تولیدی سرپا نمانده و فرصت شغلی و تولید ثروت به وجود نمی‌آید. بنابراین «ما احتياج داريم كه از سرمايه‏گذاري حمايت بشود [تا] كارآفريني بشود [و] توليد داخلي ترويج بشود».9
در این راستا ایشان سیاست‌های کلی نظام در امور «تشویق سرمایه‌گذاری» در سال 1389را ابلاغ کردند.
پیرامون مولفه‌های مختلف حمایت از فعال اقتصادی و سرمایه‌گذار این‌گونه بیان کردند:
«با قاچاق و فساد مجدّانه مبارزه بشود... ثبات و شفافيت و انسجام سياست‌ها و مقررات اقتصادي انجام بشود ـ مقررات اقتصادي‏اي كه امروز يك چيزي بگوييم، فردا عوضش بكنيم، فايده‏اي ندارد ـ مقررات اقتصادي و قوانين ما بايد هم ثبات داشته باشد كه مردم بتوانند روي آن برنامه‏ريزي كنند، هم بايد منسجم باشد و با هم بخواند و شفاف باشد. بازاريابي جهاني، يكي از مهم‏ترين وظايف براي رونق اقتصادي كشور است ـ كه جزوِ كارهايي است كه ما نكرده‏ايم و جزو كم‏كاري‌هاي ماست ـ و اطلاع‏رساني كامل از فعاليت‌ها و برنامه‏ها؛ ما بايستي اينها را در نظر داشته باشيم البته برنامه‏هاي راهبردي اساسي كشور نبايد از نظر دور بماند».10
همچنین فرمودند: «ما به مسئله‏ امنیت سرمایه‏گذاری‏ هم احتیاج داریم، تا در داخل کشور سرمایه‏گذاری‏ شود... تا بتوان از ثروت‌هایی که در اختیار آحاد مردم هست، برای پیشرفت، کارآفرینی و راه‏اندازی جریان اقتصادی کشور استفاده کرد».11
ازطرف دیگر هم خود سرمایه‌دار و کارگر هم سهمی در این موضوع دارند: «سهم سرمايه‌داران و كارگران، تقويت چرخه توليد و اتقان در كار توليد است».12
پانوشت‌ها:
1- بیانات در دیدار کارگران، 09/02/1394.
2- حرم مطهر رضوی(ع)،1/1/1393.
3- همان.
4- حرم مطهر رضوی(ع)،01/01/1394.
5- مبانی قرآنی و روایی حمایت از کالای ایرانی، محمدجواد توکلی، پیام، شماره 12، بهار 1397.
6- دیدار عمومی، 11/5/1395.
7- بیانات در دیدار کارگران و فعالان بخش تولید کشور، 7/2/1392.
8- بیانات در دیدار کارگران،10/02/ 1396.
9- بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی، 29/3/1385.
10- همان.
11- همان.
12- پيام نوروزي به مناسبت آغاز سال 1391.