۶۲ - فاطمه(س)، الگوی دست‌یافتنی (پرسش و پاسخ) ۱۴۰۱/۱۰/۲۱
پرسش:آیا شخصیت حضرت فاطمه(س) می‌تواند برای مردم دنیا درعصرها و نسل‌های مختلف الهام‌بخش و الگو و راهنمای عمل آنها باشد؟
پاسخ:نیاز به الگو
به طور کلی در پاسخ به اینکه چرا انسان به الگو نیاز دارد، به نحو اجمال می‌توان محورهای مختلف ذیل را مطرح کرد: 1- شناخت معیارها و ملاک‌های سبک زندگی متعالی و ارائه الگو 2- شناخت انسان کامل و نمونه جهت همگون شدن رفتاری با او 3- جذب انسانهای دارای کمالات و تأسی جستن به رفتار افراد مورد قبول 4- اهمیت وجود الگوهای انسانی مناسب و آموزش و تربیت از راه الگوی عملی 5- به فعلیت رساندن توانایی‌هایی بالقوه انسان و آسان شدن کارهای سخت با نگاه به الگو 6- ارائه مجسمه عملی ارزشهای نظری جهت دست یافتنی‌تر شدن آن ارزش‌ها و... بنابراین منظور از الگو نمونه عینی و مشهود یک فکر و اندیشه در ابعاد گوناگون است که برای رسیدن به کمالات از سوی دیگران پیروی می‌شود. شهید مطهری(ره) نیاز به الگو و دلیل آن را این گونه بیان می‌کند: شناخت انسان کامل یا انسان نمونه از دیدگاه اسلام، از آن نظر برای ما مسلمین واجب است که حکم مدل و الگو و حکم سرمشق را دارد، یعنی اگر بخواهیم یک مسلمان کامل باشیم، چون اسلام می‌خواهد انسان کامل بسازد، و تحت تربیت و تعلیم اسلامی به کمال انسانی خود برسیم، باید بدانیم که انسان کامل چگونه است. سیمای معنوی انسان کامل چگونه سیمایی است و مشخصات انسان کامل چگونه مشخصاتی است تا بتوانیم خود و جامعه خود را آن گونه بسازیم. (انسان کامل، شهید مرتضی مطهری(ره)، ص 15)
انواع الگوها
الگوهایی را که برای ما الهام بخش بوده و ممکن است که ما از آنها الگوبرداری کنیم و خودمان را با آن هماهنگ کنیم سه دسته هستند: 1- الگوهای منحرف: که قابل الگوگیری نیستند و اگر در پی آنها حرکت کنیم تمام استعدادها و دارایی‌مان هدر می‌رود. 2- الگوهای ناقص: کسانی که فقط در برخی از ابعاد باید از آنها الگو گرفت، زیرا خودشان کامل نیستند و دارای نقص‌ها و کمبودهایی هستند که باید با الگوگیری از افراد کامل جبران شود،مانند: معلم و پدر و مادر و... 3- الگوهای کامل: کسانی که دربست می‌توان خود را در اختیار آنها قرار داد و در تمام ابعاد می‌توان از آنها الگو گرفت. اینها کسانی هستند که از هرگونه خطا و اشتباه در امان بوده و معصوم هستند. در دعا به امام علی(ع) می‌گوییم: «السلام علیک یا میزان الاعمال» یعنی اعمال و رفتار ما انسانها را با امام علی(ع) و سایر معصومین می‌سنجند و به ما نمره می‌دهند.
حضرت فاطمه(س) الگوی انسان کامل
انسان کامل به کسی گفته می‌شود که همه ظرفیت‌های وجودی سرشته در ذات خویش را به فعلیت رسانده و در مسیر تقرب الی‌الله با بهره‌گیری از آموزه‌های عقلانی و وحیانی، متاله و خدایی شده و مظهر کامل اسمای الهی گشته و مقام خلیفه اللهی را به دست آورده باشد. چنین انسانی به دلیل اینکه هدف آفرینش و فلسفه خلقت را دریافته و محقق نموده لذا، بهترین الگوهای رفتاری برای پیروی سایر انسانها می‌باشد. در این رابطه حضرت فاطمه(س) به تعبیر قرآنی، معصوم و انسان کاملی است که برای دیگران حجت می‌باشد. (احزاب- 33) همین عصمت و انسان کامل بودن، به وی این امکان را می‌بخشد تا به عنوان اسوه کامل از سوی خداوند معرفی شود. بنابراین انسانها باید از آن حضرت در سبک زندگی خویش به عنوان الگوی برتر و بهتر بهره گیرند و سخنان و رفتارش را به عنوان حجت بپذیرند و بدان عمل کنند.
فضایل فاطمه(س)
برای اینکه بتوانیم حضرت فاطمه(س) را به عنوان اسوه زندگی خود قرار دهیم، می‌بایست به فضایل و ارزشهای آن حضرت نیز توجه کنیم و آنها را در سبک زندگی خود پیاده نماییم. اهم امهات این اوصاف و ویژگی‌های اکتسابی قابل تحصیل عبارتند از: 1- اخلاص فاطمه(س): اصولاً اخلاص اصل اساسی در دستیابی انسان به هر فضیلت اخلاقی و الهی است. از این رو همواره در آیات قرآن بر اخلاص در عمل تأکید شده است. 2- خوف از خدا و قیامت و بیمناکی از عذاب دردناک آن: خوف از خدا و قیامت یکی از مهم‌ترین عوامل بازدارنده انسان از ارتکاب به هر گناه و آلودگی است. (انسان- آیات 7 تا 10)
3- صبر در برابر سختی‌ها و ادای مسئولیت و وظایف الهی: صبر یکی از رئوس کمالات انسانی است و صبر در بلا، معصیت و مصیبت نشانه بارزی از کمالات هر انسانی به حساب می‌آید که مصداق اکمل آن حضرت زهرا(س) است. (انسان- 8 و 12) 4- اطعام به نیازمندان در عین نیاز خود: انسان تا از آنچه مورد علاقه و محبوب او است به دیگران انفاق نکند به مقام بر و نیکوکاری نمی‌رسد. «لن تنالوا البرحتی تنفقوا مما تحبون» هرگز به مقام بر و نیکی نمی‌رسید مگر اینکه از آنچه دوست دارید انفاق کنید (آل عمران- 92) این ویژگی را حضرت فاطمه در اوج بندگی خدا نشان داد که سوره انسان به خاطر چنین خصیصه‌ای نازل گردید. (انسان- 8) 5- مظهر عبودیت خداوند (انسان - 6) 6- وفای به نذر (انسان- آیات 7 و 9) 7- دوستی و محبت خدا (انسان - 8) 8- ظلم ستیزی و دفاع از حق 9- مقام والای علمی 10- رعایت حقوق فرزندان و همسر 11- ... این فضایل که برخی از اهم کمالات حضرت فاطمه(س) است قابل دستیابی برای همگان است و لازم است این بانوی دو عالم را با این ابعاد شخصیتی به مخاطبین و جامعه معرفی کنیم، و در این راستا خود نیز عامل به این فضایل و ارزش‌ها باشیم.