1172 - محبت، کیمیای پیوند قلوب افراد جامع (پرسش و پاسخ) ۱۴۰۲/۰۳/۱۷
محبت، کیمیای پیوند قلوب افراد جامع
(پرسش و پاسخ)
پرسش:برای تحکیم وحدت و انسجام جامعه و تأیف قلوب افراد، کیمیای محبت چه نقش و تأثیری می‌تواند داشته باشد؟
پاسخ:ضرورت مهرورزی و محبت
امروزه جهان بیش از هر وقت دیگر تشنه دوستی و الفت و مهر و محبت است. در دنیای کنونی که بدبینی، کینه‌توزی خشونت و جنگ و کشتار بر جهان حکومت می‌کند، جامعه بشری بیش از هر زمانی احساس نیاز به کیمیای محبت دارد. کیمیای محبت اصلی‌ترین عامل تنش زدایی در سطح داخلی جوامع و منطقه و بین‌الملل و تنها راه رسیدن به اتحاد و صلح همه جانبه و فراگیر است. راه اصلی دستیابی به این کیمیای محبت، خودسازی و اصلاح‌فرهنگ عمومی است و نخستین گام در این راه مبارزه با عوامل کینه و نفرت و گام دوم ایجاد و تقویت بنیادهای مهر و محبت است. حرکت در این راه نیاز به تربیت، آموزش و آموزگار دارد و بهترین و بزرگ‌ترین آموزگار مهر و محبت، همان مهربان‌ترین مهربانان و آفریدگار جهان است. او که سخن خود را با انسان در قرآن به نام رحمان و رحیم آغاز می‌کند و همه را اعم از خوب و بد از گستره رحمت عام خود بهره‌مند می‌سازد «و رحمتی وسعت کل شیء» (اعراف- 156)
مفهوم محبت و کثرت نام‌های آن
محبت عبارت است از احساس میل نسبت به چیزی که برای انسان لذت‌بخش است. برای تفهیم این معنا در لغت عرب نام‌های بسیاری وضع شده که در هر یک نکته خاصی مورد توجه است. ابن قیم درباره راز کثرت نام‌های محیت می‌گوید: این عادت عرب است که آنچه دریافتش شدیدتر یا اهمیتش نزدشان بیشتر باشد، از سر بزگرداشت و یا اهتمام به آن و یا محبت به آن، نام‌های بیشتری بر آن می‌گذراند،و در این رابطه نزدیک به شصت نام را برای محبت مطرح می‌کند. (روضهًْ المحبین، ابن قیم، ص 31)
محبت در روایات
1- امام علی(ع) با الهام از این سنت خدای مهربان در منشور حکومت رمصر به مالک اشتر می‌نویسد: احساس رحمت، محبت و لطف به شهروندان را بر دلت بپوشان و بر آنان، همچون درنده‌ای آسیب‌رسان مباش که خوردن شکارش را غنیمت می‌داند، چرا که آنان دو دسته‌اند: دسته‌ای برادر دینی تواند، و دسته دیگر در آفرینش همانند تواند. (نهج‌البلاغه- نامه 53)
2- امام علی(ع) می‌فرماید: «ابلغ ما تستدربه الرحمه ان تضمر لجمیع الناس الرحمه» بهترین راه جذب رحمت و مهربانی الهی این است که (در دل) نیت رحمت و مهربانی به همه مردم داشته باشی (غررالحکم، ح 3353) آری آفریدگار مهربان نه تنها بزرگ‌ترین آموزگار دوستی است، بلکه همه مهرورزی‌ها ریشه در رحمت و محبت او دارند و بدون پیوند با او هیچ محبتی دوام نمی‌یابد و هیچ کینه و دشمنی از جهان رخت برنخواهد بست. بنابراین جامعه مطلوب انسانی در اسلام، جامعه‌ای است که براساس محبت مردم نسبت به یکدیگر شکل بگیرد. اسلام می‌خواهد جامعه‌ای بسازد که همه مردم خود را برادر یکدیگر بدانند و تا سرحد ایثار نسبت به هم عشق بورزند، و این بدان جهت است که هیچ‌چیز مانند محبت در ساماندهی جامعه دلخواه انسانی کارساز نیست. لذا پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «التودد نصف الدین» دوستی (با مردم) نیمی از دین است.(تحف‌العقول، ص60) و یا امام علی(ع) می‌فرماید: «رأس القعل، التودد الی الناس» اساس عقل، دوستی با مردم است.(غررالحکم، ح1345)
عداوت آفت بزرگ جامعه
در نقطه مقابل محبت عداوت است که هیچ‌چیز مانند آن برای جامعه خطرناک نیست. عداوت تلخ‌ترین تلخی‌ها است. تلخی عداوت، همه شیرینی‌های زندگی را در کام انسان تلخ می‌کند و همه نعمت‌های الهی را به نقمت تبدل می‌نماید، و همه پیروزی‌ها را به شکست مبدل می‌سازد. عداوت نه‌تنها مانع پیشرفت جامعه در زمینه‌های گوناگون است، بلکه در بهره‌برداری از امکانات موجود نیز اخلال ایجاد می‌کند. از این‌رو جامعه‌ای که گرفتار این آفت خطرناک شود، راهی جز انحطاط و سقوط در پیش ندارد. بر این اساس دینی که خود را بر پایه محبت استوار می‌داند، عداوت را ضددین معرفی می‌کند. چنان‌که پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «انّ شر الناس من یبغض الناس و یبغضونه» بدترین مردم کسانی هستند که دشمن مردم‌اند و مردم دشمن آنها) کنز‌العمال، ج16، ص93، ح44046).