1212 - اختلاف رقم‌ها در امدادرسانی خدا به مؤمنان (پرسش و پاسخ) ۱۴۰۲/۰۸/۰۱
اختلاف رقم‌ها در امدادرسانی خدا به مؤمنان
(پرسش و پاسخ)
پرسش:خداوند در قرآن کریم از یک‌سو امدادرسانی به مؤمنین را با هزار ملک بیان می‌کند و از طرف دیگر با سه هزار ملک و بالاخره با پنج هزار ملک این امدادرسانی غیبی را توصیف می‌کند. آیا این اختلاف اعداد در امدادرسانی به مؤمنین، موهم تعارض یا تناقض در آیات قرآن می‌باشد؟
به عبارت دیگر، خداوند متعال از یک‌سو در قرآن کریم برای امدادرسانی غیبی به مؤمنین با هزار ملک آن را بیان فرموده است: «پس دعای شما را اجابت کرد که من شما را با هزار فرشته پیاپی، یاری خواهم کرد.» (انفال- 9) که این آیه شریفه امدادرسانی الهی در جنگ بدر بوده است. اما از طرف دیگر خدای متعال امدادرسانی مؤمنین را با سه هزار ملک در قرآن توصیف فرموده است: «آیا شما را بس نیست که پروردگارتان، شما را به سه هزار فرشته فرود آمده یاری کند؟» (آل عمران- 124) همچنین خدای متعال از عدد سه هزار هم فراتر رفته و تاکید فرموده است: اگر مؤمنین صبر و تقوا پیشه کنند، خداوند تعداد پنج هزار ملک را به یاری آنان خواهد فرستاد. «آری اگر صبر پیشه کنید و پرهیزکاری نمایید و با همین جوش(و خروش) بر شما بتازند، (همان‌گاه) پروردگارتان شما را با پنج هزار فرشته نشان‌دار یاری خواهد کرد و خدا آن(وعده پیروزی) را جز مژده‌ای برای شما قرار نداد تا (بدین‌وسیله شادمان شوید) و دل‌های شما بدان آرامش یابد.» (آل عمران- 125) آیا این اختلاف اعداد هزار، سه هزار و پنج هزار در امدادرسانی به مؤمنین موهم تعارض و تناقض در قرآن کریم است؟
پاسخ شبهه:
1- کلمه مردفین از ماده «ارداف» و به معنای پشت سر هم قرار گرفتن است. به تعبیر مرحوم علامه طباطبایی: ارداف به معنای این است که شخص سواره کسی را در ردیف(ترک و پشت خود) سوار کند. و «ترادف» به معنای این است که دو چیز و یا دو کس یکدیگر را متعاقب کنند.(المیزان، ج 9، ص 22)
بنابراین آیه شریفه چنین معنا می‌دهد که خداوند، مؤمنین را با چند هزار ملک که هر هزارش، دنبال هزار ملک دیگر باشد، مدد خواهد کرد.(به دلیل کلمه مردفین) یعنی فرشتگان پشت سر یکدیگر برای یاری مسلمانان فرود آمدند. احتمال دیگری که در این آیه داده شده آن است که این گروه هزار نفری، گروه‌های متعدد دیگری را پشت سر داشتند. و منظور از نزول هزار ملائکه ردیف شده، نزول هزار نفر از ملائکه است که عده دیگری را در پی دارند. بنابراین هزار ملائکه ردیف شده با سه هزار ملائکه نازل شده منطبق است.
اگرچه از ظاهر آیه اول و دوم به دست می‌آید که مفاد آیه اول، عدد فرشتگان در جنگ بدر یک هزار نفر بوده است و مردفین صفت آن یک هزار نفر می‌باشد و مفاد آیه دوم که فرشتگان برای کمک به مسلمانان آمده بودند، بسیار بوده است که حتی اگر لازم شود و مؤمنین صبر و تقوا داشته باشند، خداوند تعداد بیشتری ملک را به یاری آنان در حد پنج هزار نفر خواهد فرستاد. شاهد دیگری بر مدعای مطرح شده آن است که کلمه امداد در آیه اول و دوم، از مصدر ثلاثی مجرد مدد گرفته شده است که به معنای مدد رساندن به نحو اتصال است.
2- اختلاف رقم‌ها در امدادرسانی غیبی به مؤمنین و متقین، شاید به میزان مقاومت آنان بوده است. یعنی هرچه مقاومت و صبر و تقوای مؤمنین و مسلمانان بیشتر می‌شد، امدادهای غیبی خداوند متعال هم بیشتر می‌شد. از طرفی با توجه به سیاق آیه بعد، فرشتگان تنها برای دلگرمی و تقویت روحیه مؤمنان نازل می‌شدند و هرگز وارد جنگ و کشتار دشمنان نشدند، در غیر این‌صورت دیگر فضیلتی برای مجاهدان جنگ بدر نمی‌بود. بنابراین اختلاف رقم‌های امدادرسانی غیبی خداوند هیچ‌گونه منافات و تعارضی با یکدیگر نداشته و هرکدام در جایگاه و موقعیت خاص خود، قابل تفسیر و تبیین خواهد بود که در نهایت موید و منطبق با یکدیگر می‌باشند نه در تقابل و تعارض با یکدیگر.