۱۲۱۸ - (پاسخ به شبهات ): عدم تعارض آگاهی بشر با علم خدا ۱۴۰۳/۰۳/۲۳
(پاسخ به شبهات ):
عدم تعارض آگاهی بشر با علم خدا
۱۴۰۳/۰۳/۲۳
* قرآن می‌گوید: «تنها خداست كه حمل زنان حامله را مي‌داند» در حالي كه امروزه، علم مي‌تواند نوع جنسيت حمل را تشخيص دهد و انتخاب نوع جنس حمل نيز به صورت اختياري است. اين آگاهي بشر با علم خداوند چگونه قابل جمع است؟
در پاسخ ذکر چند نكته ضروری است:
1. علم خداوند متعال به اموري مانند: آنچه در رحم ها هست و... با علم انسان به برخي امور، منافاتي ندارد؛ چون علم خداوند متعال ذاتي و استقلالي است و غير او، يعني انسان هاي ديگر، علمشان به امور به طور مستقل نيست و هرچه دارند از ناحيه خداوند متعال و با الطاف و عنايت او است. به تعبير ديگر علم ديگران در عرض علم خدا نيست، بلكه در طول او و به تعليم او و به مقداري است كه او مصلحت بداند، حالا چه تعليم علوم از راه اسباب و وسايل طبيعي مثل هواشناسي، علم پزشكان به آنچه كه در ارحام است و... و يا از طريق غير اسباب طبيعي، مثل علم پيامبران و امامان (ع) باشد، چون براساس روايات اسلامي، پيشوايان معصوم ـ ع ـ از برخي جزئيات فرزند داخل رحم و حتي از فرزندي كه بايد صدها سال بعد متولد شود و يا از زمان و مكان موت خود و ديگران خبر داده اند.(1)
2. در آيه 34 سوره لقمان كه مي فرمايد: « آگاهي از زمان قيامت مخصوص خداست و اوست كه باران را نازل مي كند و آنچه را كه در رحم های مادران است مي داند و هيچ كس نمي داند فردا چه به دست مي آيد و هيچ كس نمي داند در چه سرزميني مي ميرد، خداوند عالم و آگاه است» ممكن است مقصود از عدم آگاهي مردم از آنچه كه در ارحام است، تمام خصوصيات به طور تفصيل باشد و در صورتي كه خداوند نخواهد علم آن را به كسي عطا كند، كسي از آن خبر نخواهد داشت و اگر خداوند علم به ارحام را به كسي اعطا كند، به آن خبردار مي شود و برخي روايات اسلامي نيز دلالت مي‌كند كه غير خدا به آنچه در ارحام هست به طور تفصيل و به طور تحقيقي خبر ندارد. مثلاً از شقاوت يا سعادت و سرنوشت او و ساير جزئيات خبر ندارد و اگر خداوند علم آن را به كسي مثل امامان معصوم ـ ع ـ عطا كند خبردار مي شوند و گرنه علم به ارحام به طور تفصيل مخصوص خداوند متعال است.(2)
پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ مي فرمايد: «معناي آيه 34 لقمان اين است كه خداوند متعال به اول و آخر تمام اشياء و هستي علم دارد و او مي تواند براساس مصلحت، اجل ها را به تأخير يا جلو بيندازد و او كسي است كه باب علم را براي ديگران مي‌گشايد چون او عالم به غيب و به هر چيزي آگاه است.»(3)
پس، در مرحله اول و در ابتداي امر، علم به ارحام را مخصوص خداوند متعال مي داند. وقتي اراده و مشيت خداوند حكيم به كسي يا چيزي تعلق گرفت و از علم خود به او عطا كرد، او نيز مي تواند به «ما في الارحام» به نسبت لطف خداوند، علم پيدا كند.(4) كه البته در اين صورت نيز ممكن است علم به بسياري از جزئيات براي غير معصوم ـ ع ـ ممكن نباشد.(5)
3. روح آدمي توسط خداوند متعال ايجاد مي شود، ازدواج و آميزش، مقدمه اي براي تركيب نطفه زن و مرد است، رحم زن مكاني است كه خداوند براي پرورش جنين قرار داده است، اگر با پيشرفت علم ژنتيك، بشر بتواند مكاني مصنوعي همانند رحم زن بسازد كه تمام ويژگي هاي رحم را داشته باشد و بتواند اسپرم مرد و اوول زن را در هم تركيب کند و نطفه مرد و زن را پرورش دهد، پس از پرورش جنين و تكامل جسماني آن، خداوند روح را در آن جنين ايجاد مي كند.(6) در اين صورت نيز مانند جنين در رحم، روح جنين از سوي خداوند است و بشر هيچ گاه نمي تواند روح را بسازد، تنها كار بشر اين است كه زمينه را براي تركيب اسپرم و اوول و رشد آن دو و آماده شدن جنين براي دريافت روح انساني فراهم كند.(7)
_________________
1. ر.ك: طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان في تفسير القرآن، تهران، دارالكتب الاسلاميه، چاپ سوم، 1397 هـ ق، ج 16، ص 251-253.
2. ر.ك: جمعه العروسي الحويزي، نورالثقلين، قم، مؤسسة اسماعيليان، چاپ چهارم، 1412 هـ ق، ج 4، ص 220.
3. ر.ك: ابي جعفر محمد بن الحسن الطوسي، التبيان في تفسير القرآن، قم، مكتب الاعلام الاسلامي، چاپ اول، 1409، ج 4، ص 155.
4. ر.ك: طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان في تفسير القرآن، همان.
5. ر.ك: بانو امين اصفهاني، مخزن العرفان، تهران، نشر نهضت زنان مسلمان، 1361 ش، ج 8، صص 153- 158؛ مكارم شيرازي، ناصر و ديگران، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميه، چاپ چهارم، 1367 ش، ج 17، ص 97-100؛ ج 25، صص 142-153.
6 . مؤمنون/ 15.
7. ر.ك: محمد الطاهر ابن عاشور، التحرير، بيروت، مطبعة عيسي البابي الحلبي، الطبعة الاولي، 1384 هـ ق، ج 27، ص 145؛ فخرالدين رازي، التفسير الكبير، مصر، المطبعة البهيه، بي تا، ج 28، ص 15.