14 - شرحی از ماجرای غم‌انگیز ویرانی و اشغال 418 روستای فلسطین - اشغال روستای الطیره با مصوبه صندوق ملی یهود ۱۴۰۳/۰۶/۰۶
شرحی از ماجرای غم‌انگیز ویرانی و اشغال 418 روستای فلسطین - 14
اشغال روستای الطیره با مصوبه صندوق ملی یهود
۱۴۰۳/۰۶/۰۶
ولید الخالدی
ترجمه امیرحسین بابالار
سيرين
موقعيت:
PGR: 197228
فاصله تا بيسان: 17 كيلومتر
متوسط ارتفاع: 200 متر
تملك و کاربری زمين‌های روستا در سال 45/1944(هكتار):
مالكيت کاربری
عرب: 1658/9 زراعی: 1622/6
يهودي: 47/7 درصد از كل: 57٪
مشاع: 1137/9 عمارت ساختماني : 1/13 (3/11 عرب و 8/1 يهودي)
مجموع: 2844/5
جمعيت:
سال 1931: 630 نفر
سال 45 / 1944: 810 نفر
تعداد خانه‌ها (سال 1931): 161 باب
سيرين پيش از 1948
روستا بر روي زميني هموار كه با شيبی كند به سمت جنوب‌غربي کشیده می‌شود قرار گرفته بود. محوطۀ روستا از شمال‌غرب به مسيل وادی الرُدوح1 و از جنوب‌شرق به مسيل وادی‌البيادر2 محدود شده بود. یک جادۀ فرعي روستا را به جادهای كه در شمال به سمخ3 و در جنوب به بيسان مرتبط مي‌شد وصل مي‌كرد؛ ارتباط روستا با ساير روستاها از طريق جاده‌هاي فرعي و راه‌هاي باريك ديگر مهيا مي‌شد. صليبيان اين روستا را لوسرين4 مي‌ناميدند. سيرين در سال 1596 روستايي بود در ناحيۀ جنين (استان لجّون) و 22 نفر جمعيت داشت. ماليات روستا براساس ميزان محصولات آن شامل گندم و جو و ساير انواع توليداتش مثل بزها و كندوهاي عسل پرداخت مي‌شد. [Hut. and Abd.:157] باكينگهام5، گردشگر بریتانيايي، كه در اوايل قرن نوزدهم به سياحتي در اين منطقه پرداخته است آن را به عنوان روستايي با حدود 30 الي 40 خانه و تعداد اندکی چادر که توسط بادیه‌نشینان در نزديكي آن برپا شده بودند توصیف مي‌کند. [Buckingham 1821:449]
در اواخر قرن نوزدهم، سيرين با یک رديف از درختان گلابي خاردار احاطه شده بود، جمعيت 100 نفره آن به زراعت بر روي 35 فدّان از زمين‌هاي روستا اشتغال داشتند.
[SWP (1881) II:86] خانه‌های سيرين از ابتدا بر تقاطع جاده‌هایی که آن را به سایر روستاها مرتبط می‌ساختند احداث می‌شدند، امّا احداث خانه‌های نوساز در روستا دامنۀ گسترش آن را در راستای شمال‌غربی - جنوب‌شرقی قرار دادند. از میان 810 نفری که در سال 1945 در سيرين زندگی می‌کردند 190 نفر مسیحی و 620 نفر مسلمان بودند. سيرين یک مدرسۀ ابتدائی پسرانه داشت. کشاورزی ستون فقرات اقتصاد روستا را تشکیل می‌داد و عمدۀ محصولات آن هم غلات و زیتون بود. در سال 45/1944 جمعاً 4/1485 هکتار از اراضی روستا به کشت غلات و حبوبات اختصاص می‌یافت؛ 3/41 هکتار نیز آبیاری شده و یا برای احداث باغاتی که 9/10 هکتار از آنها باغ زیتون بود مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت. یک کتیبۀ یونانی در منزل زيد الشحادة پیدا شده است. آثار دیگری متعلق به دورۀ بیزانسی، از جمله کفپوش‌های موزائیکی و چشمه‌ای با تاق ضربی و بخشی از یک قرنیز هم باقی مانده‌اند.
اشغال روستا و اخراج ساكنین آن
یگان‌هائی از تیپ گولانی در روز 12 مه 1948، و به احتمال زیاد در نتیجۀ اشغال بيسان که در همان روز محقق گردید، روستا را به تسخیر خویش درآوردند. سيرين به همراه عُلام، حَدَثا و معذر در همان تهاجم اشغال شدند. در کتاب تاریخ هاگانا آمده است که «ساکنین این روستا از ترس یهودیان پا به فرار گذاشتند. اعراب از الجليل سفلای یهودی رانده شدند...» بنی‌موریس مورخ اسرائیلی روایت متفاوت و غیرقابل باورتری را درباره اخراج ساکنین این روستاها بیان می‌کند. او می‌نویسد که یک ماه جلوتر و در روز 6 آوریل هیئت عالی عرب۶ (AHC) به ساکنین روستاها دستور داده بود که روستاهای خود را ترک کنند. او مدعی است که این شاید به آن دلیل باشد که هیئت مزبور از این واهمه داشته که «سر و کار» روستاها «به ییشوو7 بیفتد.» [M:67; S:1420]
آبادي‌هاي اسرائيلي در زمين‌هاي روستا
هیچ آبادی اسرائیلی‌ای بر روی زمین‌های روستا احداث نشده است.
روستا در حال حاضر
قبرستان روستا و یک خانه (که تبدیل به یک انبار کاه شده است) همۀ آن چیزهایی هستند که از سيرين باقی مانده‌اند. ویرانه‌های سنگی محصور در میان توده‌های کاکتوس در محوطه به چشم می‌خورند. از خود محوطه به عنوان اصطبل گله‌های گاو استفاده می‌شود. چشمۀ موجود در وسط محوطه به وسیلۀ یک بنای سنگی پوشانده شده است. بخشی از زمین‌های اطراف روستا زیر کشت مزارع پنبه رفته‌اند.
الطيرة
(طيرةالمرج)، (الطيرة الزعبية)
موقعيت:
PGR: 193228
فاصله تا بيسان: 17/5 كيلومتر
متوسط ارتفاع: 125 متر
تملك و کاربری زمين‌های روستا در سال 45 / 1944 (هكتار):
(به انضمام آبادی یهودنشین ايرگون بوروخوف8)
مالكيت کاربری
عرب: 446/3 زراعی: 728/3
يهودي: 260/4 درصد از كل: 71٪
مشاع: 314 عمارت ساختماني : 3 (2/9 عرب، 0/1 یهودی)
مجموع: 1020/7
جمعيت:
سال 1931: 108 نفر
سال 45 / 1944: 200 نفر (150 عرب و 50 یهودی)
تعداد خانه‌ها (سال 1931): 24 باب
الطيرة پيش از 1948
روستا بر دامنۀ تپه‌ای کم‌شیب قرار گرفته بود و به دامنه‌های پرشیب مسیل وادی البيرة در شمال و شمال‌شرق و مناطق مسطح و هموار در جنوب و جنوب‌غرب خود مشرف بود. یک جادۀ فرعی ارتباط روستا را با جادهای که در شمال به سمخ و در جنوب به بيسان وصل می‌شد برقرار می‌ساخت. جاده‌های مشابه و مسیرهای خاکی (مالرو) نیز ارتباط آن را با روستاهای همسایه مثل عين البيضاء9 که منبع اصلی آب روستا محسوب می‌شد برقرار می‌کرد.
مقبرۀ (مقام) یک شخصیت مذهبی محلی به نام شيخ ذياب 10 در جنوب محوطۀ روستا قرار داشت. مردم الطيرة مسلمان بودند و اکثراً از طریق کشاورزی امرارمعاش می‌کردند. در سال 45/1944 جمعاً 6/432 هکتار از اراضی روستا به کشت غلات و حبوبات اختصاص می‌یافت؛ 6/5 هکتار هم آبیاری شده و یا برای احداث باغات مورد استفاده قرار می‌گرفت. پس از انجام کاوش در خربة الطيرة که در جنوب روستا واقع شده بود، آثاری باستانی مانند غارها و آب انبارها کشف شدند.
اشغال روستا و اخراج ساكنین آن
صندوق ملّی یهود تصمیم گرفت مردم الطيرة را از اول روز 26 مارس 1948، زمانی که صندوق مزبور یک رشته اخراج سکنه را در سرتاسر منطقه در هفته‌های منتهی به زمان اجرای عملیات‌های نظامی سازماندهی می‌کرد از روستایشان بیرون کند. بنی موریس مورخ اسرائیلی شرحی دارد بر یک جلسه از جلسات مقامات صندوق ملّی یهود که در آن یوسف وایتس، مدیر بخش زمین‌ها در مباحث خود مطرح کرد که ساکنین الطيرة و روستای همجوار آن قومية «باید وادار به ترک منطقه بشوند» چراکه«مسئولیت ممانعت از بروز بی‌نظمی‌ها را به عهده نمی‌گیرند(یعنی چریک‌های فلسطینی)» اما این تصمیم برای تقریباً 3 هفته اجرائی نشد. براساس نوشته‌های موریس، روز 15آوریل و پس از دریافت «مشورت از هاگانا، ساکنین روستا اخراج شدند.» موریس همچنین به صورت جسته و‌گریخته می‌نویسد که به روستایی‌ها « دستور داده شد که بیشتر از یک ماه پس از آن و در روز 20 مه، روستا را به همراه چریک‌های عرب ترک کنند.» [M:56,67,311 n.94]
آبادي‌هاي اسرائيلي در زمين‌هاي روستا
آبادی ایرگون بوروخوف در سال 1943 در نزدیکی محوطۀ روستا احداث شد. روز 10 سپتامبر 1948، زمام امور آن به دست سازمان اسکان دیگری افتاد و نامش به کیبوتص گازیت11 (192227) تغییر یافت. در اواخر همان سال، کیبوتص مزبور کل روستای الطيرة را فراگرفت. گازیت در 5/1 کیلومتری جنوب‌غرب محوطۀ روستا و بر روی زمین‌های متعلق به آن قرار گرفته است. آبادی دیگر، کفار کیش (192230) در سال 1946 بر روی زمین‌های روستای معذر در فرمانداری طبريّة تأسیس شد. این آبادی در یک کیلومتری شمال‌غرب محل استقرار الطيرة واقع شده است.
روستا در حال حاضر
ویرانه‌های خانه‌های سنگی که از علف‌های هرز و بوته‌های خاردار پوشانده شده‌اند، تمام آن چیزی هستند که از الطيرة باقی مانده‌اند. کل منطقه محصور شده و به عنوان چراگاه مورد استفادۀ اسرائیلی‌ها قرار می‌گیرد. درختان سرو در زمین‌های اطراف آن دیده می‌شوند.
پانوشت‌ها:
1- Wadi al-Ruduh
2- Wadi al-Bayadir
3- Samakh
4- Losserin
5- Buckingham
6- Arab Higher Committee
7- Yishuv(عبری: ישוב، به معنای واقعی کلمه «اسکان») و یا
HA-Yishuv) Yishuv، عبری: הישוב) عبارتی است که به موجودیت ساکنان یهودی فلسطین پیش از تأسیس اسرائیل اشاره می‌کند. این اصطلاح از سال‌های دهۀ 1880، زمانی که در حدود 250000 یهودی در سراسر فلسطین زندگی می‌کردند متداول شد، و بعد از آن بخش جنوبی سوریۀ عثمانی را نیز دربر گرفت، و تا سال 1948 که جمعیت یهودیان فلسطین به 000/700 نفر رسید تداوم یافت. از این واژه امروزه نیز برای اشاره به ساکنین یهودی فلسطین پیش از ایجاد کشور اسرائیل استفاده می‌شود. A distinction is sometimes drawn between the Old Yishuv and the New Yishuv: The Old Yishuv refers to all the Jews living there before the aliyah (immigration wave) of 1882 by the Zionist movement. گاهی اوقات بین ییشوو قدیمی و ییشوو جدید تمایزی در نظر گرفته می‌شود: ییشوو قدیمی اشاره‌ای است به تمام یهودیانی که قبل از آلیا (موج مهاجرت)یی که در سال 1882 توسط جنبش صهیونیسم ایجاد در فلسطین زندگی می‌کردند. آنها یهودیانی مذهبی محسوب می‌شدند که اکثراً در بیت المقدس، صفد، طبریة و الخلیل زندگی می‌کردند. جماعت‌های کوچک‌تری از آنها نیز در یافا، حیفا، پکیئن(البقیعة)، عکا، نابلس شفاعمرو و تا سال 1779 در غزّة وجود داشت. بخش اعظم متعلقین به ییشوو قدیم وقت خود را صرف مطالعۀ تورات می‌کردند و با کمک مئامودوت Maʾamodot (مقرری و حقوق ثابتی) که در دوران پراکندگی یهودیان (Diaspora) بدانان پرداخت می‌شد به حیات خویش ادامه می‌دادند. ییشوو جدید نیز به آن‌دسته از یهودیانی اطلاق می‌شود که در سال‌های دهۀ 1860 کار خانه‌سازی در پس دیوارهای شهر قدیم اورشلیم (بیت المقدس) را آغاز کردند، به ساکنین آبادی یهودنشین پتح تیکوا و آیالای اول در سال 1882 که تا زمان اعلام موجودیت اسرائیل در سال 1948 به دنبال تأسیس محله‌ها و آبادی‌هایی برای اسکان خود بودند.
8- Irgun Borokhov
9- Ayn al-Bayda
10- Shaykh Dhiyab
11- Kibbutz Gazit