37 - شرحی از ماجرای غم‌انگیز ویرانی و اشغال 418 روستای فلسطین - عتلیت روستای اشغالی معروف به قلعه سرخ ۱۴۰۳/۰۸/۰۸
شرحی از ماجرای غم‌انگیز ویرانی و اشغال 418 روستای فلسطین - 37
عتلیت روستای اشغالی معروف به قلعه سرخ
۱۴۰۳/۰۸/۰۸
ولید الخالدی
ترجمه امیرحسین بابالار
عتليت
موقعيت:
PGR: 144233
فاصله تا حيفا: 5/12 كيلومتر
متوسط ارتفاع: كمتر از 25 متر
تملك و کاربری زمين‌های روستا در سال
45/ 1944 (هكتار):
مالكيت
عرب: 5/1
يهودي: 2/526
مشاع: 6/380
کاربری
زراعی: 9/468
درصد از كل: 52%
عمارت ساختماني : 4/12
مجموع: 3/908
جمعيت:
سال 1931: 452 عرب (به انضمام شرکت نمك عتليت، گروه كارگري عتليت، معدن عتليت، قلعه عتليت، مزرعه آرانسون، ايستگاه عتليت و پاسگاه پليس عتليت)
496 يهودي
مجموع: 948 نفر
سال 45 / 1944: 660 نفر (150 عرب و 510 يهودي)
تعداد خانه‌ها (سال 1931): 193 باب (به انضمام موارد فوق الذكر)
عتليت پيش از 1948
روستا بر فراز تپه‌اي از سنگ ماسه قرار داشت و به نواحي مديترانه‌اي مشرف بود. اراضي زراعي ساحلي مرزهاي شرقي روستا و حوضچه‌هاي بزرگ تبخيري نمك(كه براي استحصال نمك از آب دريا از آنها استفاده مي‌شد) مرز جنوب غرب روستا را تشكيل مي‌دادند. در خلال كاوش‌هاي دهۀ 1930 در غارهاي الواد، الطابون و السخول مداركي دالّ بر وجود اسكان انساني در مسیل وادي المغارة در 3 كيلومتري جنوب شرق روستا كشف شد. همچنين اثري از حضور بشر در دورۀ نوسنگي در ورودي مسیل وادي فلاح در حدود 3 كيلومتري شمال شرق روستا از دل زمين بيرون كشيده شده است. حفاري‌هاي نزديك به شرق محوطه‌اي را آشكار كرده‌اند كه از هزارۀ دوم پيش از ميلاد تا قرن هفتم ميلادي محل اسكان بوده است. در منابع هلني اين محوطه آداروس، مستعمرهاي از صيدون(صيدا) ناميده مي‌شد.
ياقوت الحموي جغرافيدان عرب، (متوفي به سال 1228م.) در كتاب خود مُعجم البُلدان با اشاره به اين روستا، آن را به عنوان استحكاماتي معروف به الأحمر(قلعۀ سرخ) توصيف كرده است.
Cited in Le Strange 1965:403]]در سال 1218 ميلادي صليبيان اقدام به احداث يك شهرك و قلعه‌ای بزرگ در منطقه آداروس كردند. آنها نام قلعۀ مزبور را كاستلوم پرگرينوروم (قلعه زوّار) نهادند. عتليت تا سال 1291 زماني كه مدافعين آن به دنبال عقب نشيني عمومي قواي خود از نواحي ساحلي فلسطين قلعه را ترك كردند در اراضي صليبي قرار داشت. در سال 1296 اعقاب قبيلۀ عويرات(يك قبيلۀ تارتار) در عتليت و نزديكي آن اسكان يافتند.[D 7/2:295-97] اين روستا در سال 1596 مزرعه‌اي داشت كه به حكومت عثماني خراج مي‌پرداخت.
[Al-Bakhit and al-Hamud 1989a:17] در اوايل قرن نوزدهم، باكينگهام گردشگر بريتانيايي ويرانه‌هاي روستا را از دور ديد.
[Buckingham 1821:121-22] بعداً در همان قرن، گردشگر ديگري (تامسون) گفت كه روستاي عتليت در درون ويرانه‌هاي روستايي صليبي احداث شده است.[Thomson 1880:65-66] تدوين كنندگان نقشۀ فلسطين غربي گفته‌اند كه عتليت مزرعه‌اي ساخته شده از خشت خام بوده است. اهالي روستا كه تعدادشان در حدود 200 نفر بود در 20 فدان (فهرست واژگان را ببینید) از زمين‌هاي آن به كشت و زرع اشتغال داشتند.[SWP (1881) I:281]
در سال 1903، ساکنین یهودی در نزدیکی عتليت یک آبادی احداث کردند و همان نام را بر آن نهادند. در خلال جنگ اول جهانی آبادی یهودی به مرکز نیلی که یک سازمان جاسوسی طرفدار بریتانیا و صهیونیسم بود تبدیل شد. در سال‌هاي دهه 1920 روستاي فلسطيني عتليت يكي از اعضاي انجمن تعاوني منطقه‌اي بود كه به ارتقاء سطح زندگي روستايي مي‌پرداخت و حدود 25 روستا را در فرمانداري حيفا دربرمي‌گرفت.
[Zayid 1990:230] تا سال 1938، جمعيت روستا و آبادي عتليت بر روي هم به رقم 732 نفر افزايش يافت، كه از 508 عرب و 224 يهودي تشكيل مي‌شد. هرچند تا سال 45/1944، تعداد ساكنين عرب به 150 نفر شامل 90 مسلمان و 40 مسيحي كاهش يافت، امّا در مورد زمين‌ها تنها 5/1 هكتار در دست اعراب باقي ماند كه 3/0 هكتار از آن به كشت غلات و حبوبات اختصاص مي‌يافت و 1/1 هكتار هم آبياري شده و يا براي احداث باغات مورد استفاده قرار مي‌گرفت. روستا داراي يك ايستگاه راه آهن بود. در سال‌هاي دهۀ1930 سي.ان. جانز براي سازمان ميراث باستاني(ادارۀ آثار باستاني) فلسطين در شهرك صليبي و قلعۀ روستا اقدام به حفاري و کاوش كرد. حفاري‌هايي كه اخيراً انجام شده‌اند نشان مي‌دهند كه قدمت بندر شمالي شهرك احتمالاً به دورۀ هلني باز مي‌گردد.
در يك قبرستان مسلمانان در شرق قلعۀ صليبي سنگ نوشته‌اي وجود دارد كه تاريخ آن به سال 1800 باز مي‌گردد. [Ronen and Olami 1978]
اشغال روستا و اخراج ساکنین آن
كتاب تاريخ هاگانا به عتليت به عنوان پايگاه هاگانا و منبعي براي اعضاي جديد كه در آبادي يهودي آن جا مي‌زيستند اشاره مي‌كند. يك منبع اسرائيلي ديگر(بني موريس مورخ) قادر نيست آن را در فهرست روستاهايي كه در جریان جنگ سال 1948 اشغال شده و ساكنين آنها تخليه گرديدند قرار دهد. روشن نيست كه روستاي عرب عتليت در چه زماني و يا چگونه به دست صهيونيست‌ها سقوط كرد.[S: 1311, 1531]
آبادي‌هاي اسرائيلي در زمين‌هاي روستا
صهيونيست‌ها در سال 1903 آبادي عتليت (145232) و در سال 1939 آبادي نوه يام (143231) را احداث كردند. هردو آبادي در حال حاضر بر روي اراضي متعلق به روستا واقع شده‌اند.
روستا در حال حاضر
هيچ ردّپايي از خانه‌هاي اعراب برجاي نمانده است. از يك ايستگاه راه آهن كه براي خدمت‌‌رساني به روستا ساخته شده بود استفاده مي‌شود. در سال 1989 اسرائيل براي نگهداري از بازداشت‌شدگان لبناني و فلسطيني اقدام به ايجاد يك زندان در مجاورت روستا كرد.
عرب ظهرة الضميري
موقعيت:
PGR: 141207
فاصله تا حيفا: 41 كيلومتر
متوسط ارتفاع: 25 متر
تملك و کاربری زمين‌های روستا در سال
45 / 1944 (هكتار):
مالكيت
عرب: 5/77
يهودي: 2/61 درصد
مشاع: 0
کاربری
زراعی: 5/87
از كل: 63%
عمارت ساختماني : سندی در دست نیست
مجموع: 7/138
جمعيت:
سال 1931: سندی در دست نیست.
سال 45 / 1944: 620 نفر
تعداد خانه‌ها (سال 1931): سندی در دست نیست
عرب ظهرة الضميري پيش از 1948
روستا بر روي تپه‌اي ماسه‌اي در 5 كيلومتري قيسارية و مشرف به زمين‌هاي گل‌آلود دشت‌هاي اطراف مسيل وادي المفجر قرار داشت. در سال 45/1944 جمعاً 3/26 هكتار از اراضي روستا به كشت غلات و حبوبات اختصاص مي‌يافت.
اشغال روستا و اخراج ساکنین آن
سندی در دست نیست
آبادي‌هاي اسرائيلي در زمين‌هاي روستا
هيچ آبادي اسرائيلي‌اي بر روي زمين‌هاي روستا احداث نشده است.
روستا در حال حاضر
بيشتر محوطۀ روستا كه انبوهي از سبزه و گياهان مختلف در آن روئيده با تلماسه‌ها پوشانده شده است. تعدادي كاكتوس و درختان گز هم در آنجا ديده مي‌شود. بخشي از زمين‌هاي مجاور توسط كشاورزان اسرائيلي مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد.