زلال بصیرت (۱۰۳) - بسیج همگانی برای ارتقای فرهنگی جامعه ۱۳۹۵/۱۱/۲۷
زلال بصیرت
بسیج همگانی برای ارتقای فرهنگی جامعه
بسم الله الرحمن الرحیم
انقلاب اسلامی ایران، انقلابی فرهنگی است.همان طور که اسلام، ابتدا باورها و ارزشهای مردم را تغییر داد و تغییر در سایر ساحت‌‌های زندگی انسان مانند سیاست، اقتصاد، صنعت و روابط بین‌الملل نیز ریشه در همان تغییر فکر دارد، کار اصلی این انقلاب نیز تحول در فکر و احیای باورها و ارزشهای اسلامی بود.لزوم تصحیح فکرها وباورها توسط نهادهای فرهنگی
نهضت اسلامی بدون امکانات و تنها با سخنرانی و بیانات و اعلامیه‌‌های امام(ره) شروع شد و با حمایت و سخنرانی و نوشتن کتاب و مقاله توسط یاران وی ادامه یافت،امروز هم باید فکرها را تصحیح و تقویت کرد و اساس فرهنگ، یعنی باورها و ارزش‌ها را مورد توجه قرار داد و با تصحیح آن، سایر امور را نیز سامان داد.
برخی نهادها بزرگترین نقش را در تحولات فرهنگی و تصحیح باورها و ارزش‌ها در جامعه دارند، این نهادها برسه دسته هستند: نهادهایی که فکر صحیح را تولید و افکار انحرافی را نقد کرده، نقاط ضعف و قوت آنها را بیان کنند؛ نهادهایی که محتواهای تولید شده را در قالب آموزش‌‌های رسمی در جامعه نشر دهند؛ و نهادهایی که آنها را در قالب آموزش‌‌های غیررسمی با استفاده از ابزار هنر در جامعه ترویج کنند. وظیفه اول بر عهده محققان و پژوهشگران است، وظیفه دوم را نظام آموزش و پرورش و آموزش عالی عهده‌دار شده و وظیفه سوم کار رسانه است که باید محتواهای تهیه شده را با بیان ساده، شیوا، جذاب و قابل فهم برای سطوح مختلف، در جامعه مطرح کند و در این مسیر از ابزارهای موجود از جمله هنر، استفاده نماید.
در ابتدای انقلاب، با مدیریتی در کشور مواجه بودیم که نه تنها برای انجام این کارها، یعنی تولید محتوای فرهنگی صحیح و ترویج آنها ضعیف بود، بلکه آفت زده و دچار برخی آسیب‌‌های فکری بود؛ لذا افکار غلطی توسط رسانه‌ها پخش می‌شد، تئوری‌‌های اشتباه در دانشگاه‌ها تدریس می‌شد و کتاب‌‌های بسیاری به نشر نظریات و ارزشهای بیگانگان می‌پرداختند که زیانبار بودند. مقابله با این فرهنگ کار آسانی نبود.
دست الهی در کار بود که امکان تحول فرهنگی را در کشور به وجود آورد،وگرنه شرایط عادی به‌هیچ وجه برای تحول فرهنگی مساعد نبود؛ چون از طرفی، بسیاری از اساتید دانشگاه‌ها با فکر ناب اسلامی بیگانه بودند و در حوزه هم، اگر چه مایه‌‌های صحیح اسلامی وجود داشت، اما امکاناتی برای پیشرفت نبود و نیروهای موجود هم بهره‌برداری نمی‌شد؛ اما با همت و همیاری همه دستگاه‌های متعهد و دلسوز این روند شروع شد و بحمدالله هم در حوزه و هم در دانشگاه و هم در جامعه، این حرکت معجزه‌وار شروع شد و به صورت فوق انتظار رشد کرد.
فرهنگ؛ مهمترین سرمایه حفظ دستاوردهای انقلاب
این انقلاب به برکت خون صدها هزار شهید از بهترین جوانان و نوجوانان این مرز و بوم به بار نشسته است و ما علاوه بر وظیفه دینی، وظیفه‌ای انسانی داریم که نگذاریم آنچه آنها با خون خود به دست آوردند، از دست برود؛ حتی اگر آخرتی هم در کار نبود، وجدان انسانی حکم می‌کرد که جلوی از دست رفتن حاصل خون شهدا را بگیریم؛ زیرا آیندگان درباره ما چه خواهند گفت؟ آیا نمی‌گویند یک زمانی، با رهبری یک پیرمرد روحانی، حتی نوجوانان جلوی‌تانک رفتند و این انقلاب را به پیروزی رسانده و حفظ کردند، اما نخبگان کشور آن را رها کردند تا دستاورد‌ها از دست رفت؟
فرهنگ مهمترین سرمایه ما برای حفظ دستاوردهای انقلاب است، پیشرفت انسانی بدون فرهنگ ناممکن است؛ چرا که ارزش انسان به باورها و ارزش‌هاست و ما معتقدیم ناب‌ترین باورها و ارزش‌ها را اسلام معرفی کرده است؛ لذا مهمترین کار، استخراج و فرآوری منابع غنی فرهنگی اسلام است که پس از تولید محتوا باید ابتدا در بین خواص و سپس در میان سایر مردم جامعه در سطوح مختلف منتشر و ترویج شود.
لزوم اهتمام رسانه‌ها به تولید و ترویج محتوا
هرچند وظیفه رسانه‌ها و صدا و سیما اصالتاً نشر محتوا در میان مردم است، ولی در دو بخش اول، یعنی تولید محتوا و ترویج آن در بین خواص نیز می‌توانند نقش‌آفرینی کنند، با کارهای رسانه‌ای حتی می‌شود محققان را به مسائل مورد نیاز توجه داد؛ یا زمینه، امکانات و ابزار برای استخراج معارف و نشر آنها را فراهم کرد. این همان همیاری برخاسته از احساس مسئولیت در یک کشور انقلابی است؛ زیرا در کشور انقلابی «به من چه» معنا ندارد و هر کسی باید در حد توان خود برای رسیدن انقلاب به اهدافش کمک کند؛ البته آن جایی که این وظیفه با تقسیم کار و مسئولیت‌‌های مشخص شکل بگیرد، پیشرفت بهتری حاصل می‌شود؛ اما اگر چنین نشد، وظیفه از بقیه ساقط نمی‌شود.
درتصور بسیاری از مردم، فرهنگ یک امر سلیقه‌ای و نسبی است که هر قومی برای خود دارد؛ مثل لهجه‌ها و گویش‌ها و برخی امور محلی؛ در حالی که فرهنگ به معنای باورها و ارزش‌ها مقارن با انسانیت است؛ از این رو باید در تبیین معنای صحیح فرهنگ و حفظ دستاوردهای انقلاب که همان فرهنگ اسلامی است، کوشید.
امروز رسانه‌ها و سایت‌های دشمنان نظام، باورها و ارزشهای بنیادین جامعه را هدف گرفته‌اند و روزانه با طرح شبهات اعتقادی و اخلاقی به روش‌‌های مختلف، از طرح سؤال گرفته تا تمسخر و طنز و با بهره گیری از روش‌‌های حرفه‌ای و هنری برای تأثیرگذاری بر مخاطب، بخصوص نسل جوان را مورد تهاجم قرار می‌دهند.
حقیقت این است که در برنامه ریزی ضعف داشته و داریم و سیاست‌‌های کلی این کار مشخص نیست. قبل از انقلاب اگر برنامه‌ریزی بوده، بر خلاف فرهنگ صحیح بوده است، بعد از انقلاب نیز به قدری کارها زیاد و نیروی متخصص کم بوده که فرصتی برای انجام تحقیقات بنیادین فراهم نشده است؛ در حالی که امروزه با شرایط موجود، مانند اختلاط فرهنگ‌ها، توطئه‌‌های دشمنان و دیگر آسیب‌ها، باید سیاست‌ها و برنامه‌‌های اجرایی حساب‌شده‌ای را تدوین و بر اساس آن عمل کرد.
شورای عالی انقلاب فرهنگی اولین نهادی است که در این زمینه باید اقدام به تعیین سیاست‌‌های کلی کند، این شورا نتوانسته این مسئولیت را انجام دهد و متأسفانه گاه تحت تأثیر سیاست‌‌های متغیر دولت‌ها قرار می‌گیرد و وقتش صرف امور فرعی و روزمره شده، نوبت به مسائل اصلی نمی‌رسد.
شورای عالی انقلاب فرهنگی باید فارغ از دولت‌ها و جناح‌‌های سیاسی، سیاست‌ها و خط مشی کلی فرهنگی کشور را مشخص کند. در غیاب چنین فعالیتی، افراد و دستگاه‌های فرهنگی متعهد باید اتاق فکری تشکیل دهند و متخصصین و دلسوزان با همفکری یکدیگر خط مشی‌‌های کلی فرهنگ کشور را تعیین کنند. تشکیل اتاق فکر فرهنگی در صدا و سیما برای ارتقای فرهنگی جامعه و احیای فرهنگ انقلاب اسلامی از فروع این کار است.
از ابتدای انقلاب کسانی بوده و هستند که بدون اینکه دنبال نام و نشانی باشند، تحقیقات و پژوهش‌هایی در این زمینه انجام داده و سخنرانی کرده و مقاله نوشته‌اند، باید با استفاده از این افراد اتاق فکری تشکیل شود و طرحی استراتژیک برای ارتقای فرهنگی کشور تدوین و به مراجع ذی‌صلاح ارائه شود.
فعالیت‌‌های صدا و سیما باید در جهت احیای فرهنگ انقلابی اسلامی باشد، اینکه رهبری دائماً تأکید می‌کنند که حوزه، مردم و مسئولین باید انقلابی باشند و انقلابی عمل کنند، نشان از اهمیت روحیه و کار انقلابی دارد؛ لذا ما نیز باید معنای انقلابی را درک کرده و خود انقلابی باشیم و صدا و سیما نیز انقلابی عمل کند.
بیانات آیت‌الله مصباح یزدی (دام ظله) در جمع مدیران مرکز پژوهش و مرکز سنجش و پژوهش صدا و سیما؛ قم؛ 7 /10 / 1395 .