پرسش:تردید، دودلی و تزلزل چیست و چه آثاری در زندگی فردی و اجتماعی انسان دارد و راهکارهای از بین بردن این رذیلت کدام است؟

پاسخ:در پنج بخش قبلی به مفهوم شک و انواع شک و مراتب شک و عوامل و اسباب ایجاد شک شامل: 1- رذایل اخلاقی 2- تکبر در مقابل حق و تکذیب آیات الهی 3- پرورانیدن شک اولیه 4- جهل 5- مجادله‌های دینی بیهوده و سنگین 6- ترس از پیروی حق و اقسام تذبذب و ثبات شامل: تذبذب در دین و تذبذب در امور دنیوی و اخروی، و آثار شک و شک در قرآن پرداختیم. اینک در ادامه دنباله مطلب را پی می‌گیریم.
شک در روایات
منظور از شک این است که اعتقاد، سست و ضعیف شود و یقین از بین برود و مجرد وسوسه و حدیث نفس شک نیست؛ زیرا اینها با ایمان منافات ندارد و از روایات استفاده می‌شود که شک وقتی موجب کفراست که به انکار منجر شود، چنانکه روایت شده است که ابوبصیر از امام صادق(ع) پرسید در مورد کسی که درباره خدای تعالی شک کند چه می‌فرمائید؟ امام فرمود: «کافر است»، پرسید: اگر درباره رسول‌الله (ص) شک کند؟ فرمود: «کافر است». آنگاه به راوی فرمود: «وقتی کافر است که انکار کند[ (جامع‌السعادات، ملا محمد مهدی نراقی، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی ج 1 ص 147)
امام علی(ع) افراد مذبذب و دو دل را به خاشاک روی آب تشبیه و می‌فرماید: «الناس» ثلاثه: «عالم ربانی و متعلم علی سبیل نجاهًْ و همج رعاع» مردم سه دسته‌اند: یا دانشمند خداشناس، یا دانشجوی در راه رستگاری و یا خاشاک روی آب، که هر دعوتی را اجابت می‌کنند. (نهج‌البلاغه، حکمت 147)
امام صادق(ع) درباره آیه شریفه تطهیر «و یطهرکم تطهیراً» می‌خواهد آلودگی را از شما بزداید فرمود: «الرجس هو الشک، والله لانشک فی‌ربنا ابداً»
(مراد از) رجس و آلودگی همان شک است. به خدا سوگند که ما هرگز درباره پروردگار خود شک نمی‌کنیم. (الکافی، ج 1، ص 288)
امام علی(ع) می‌فرماید: علیک بلزوم الیقین و تجنب الشک، فلیس للمرء شیء اهلک لدینه من غلبه الشک علی یقینه» برتو باد ملازمت با یقین و دوری جستن از شک، زیرا برای دین انسان، چیزی نابود کننده‌تر از چیره آمدن شک بر یقین نیست. (غررالحکم، ح 6146)
امام علی(ع) می‌فرماید: شک چهار بخش دارد: جدال در گفتار، ترسیدن، دو دل بودن، و تسلیم حوادث روزگار شدن. پس آن کس که جدال و نزاع را عادت خود قرار داد از تاریکی شبهات بیرون نخواهد آمد، و آن کس که از هر چیزی ترسید، همواره در حال عقب‌نشینی است، و آن کس که در حال تردید و دو دلی باشد، زیر پای شیطان کوبیده خواهد شد، و آن کس که تسلیم حوادث گردد و به تباهی دنیا و آخرت گردن نهد، هر دو جهان را از کف خواهد داد (نهج‌البلاغه- حکمت 31)
ادامه دارد