475 - چرایی خروج از مکه(پرسش و پاسخ) ۱۳۹۷/۰۸/۰۹
پرسش:چرا امام حسین(ع) در آستانه شروع مناسک حج از مکه خارج شد و حج خود را نیمه تمام گذاشت؟
پاسخ:در بخش نخست پاسخ به این سوال به چگونگی حرکت امام حسین(ع) به سوی مکه و انجام مناسک حج پرداختیم. اینک در بخش پایانی دنباله مطلب را پی می‌گیریم.
از نظر تاریخى بالاخره این پرسش باقى است که با وجود آنکه یکى از علل انتخاب مکّه، داشتن فرصت مناسب براى تبلیغ دیدگاه خود بود؛ چرا در این شرایط زمانى ویژه - که اوج حضور حاجیان و بهترین فرصت تبلیغى است - ناگهان مکّه را ترک کرد؟
در پاسخ می‌توان اموری را ذکر کرد:
1) اظهار نارضایتی شدید از حکومت یزید
با توجه به اهمیت حج، و شخصیت امام حسین(ع) و بهره‌مندی ایشان از پایگاه وسیع اجتماعی، حرکت امام از اینکه غیر منتظره و برخلاف معمول بود، باعث جلب توجه همگان شد. برای همین پرسش پدید آمد که چرا در حالی که همگان خود را آماده می‌کردند به عرفات و منا روند و اعمال حج را به جا آورند، فرزند پیامبر و بهترین راهنمای حاجیان و شایسته‌ترین افراد برای انجام مناسک حج، مکه را ترک می‌کند؟! همو که عاشق و دلباخته معشوق، عبادت و راز و نیاز با خداست. امام بیش از هر فرد دیگری دوست دارد در سرزمین عرفات همراه حاجیان به دعا و مناجات با خدا بپردازد و روز عید قربان اعمال منی را انجام دهد اما چرا این سرزمین دوست داشتنی را ترک می‌کند؟! حتماً به عنوان اعتراض به حکومت یزید این حرکت صورت گرفته، یا حکومت برای امام مشکلی درست کرده که فرزند فاطمه نتوانسته است در حرم امن الهی، مناسک حج را به جا آورد! حرکت امام، بزرگ‌ترین گام تبلیغاتی و فرهنگی در اعتراض به حکومت ستم پیشه و فاسد یزید به شمار می‌آمد.
2) توطئه قتل امام
حرکت امام از مکه به کوفه در روز ترویه برای بسیاری ایجاد سؤال کرد و آنان از حضرت علت این کار را پرسیدند، از جمله ابن عباس، که حضرت فرمود: «کشته شدن در مکانى دیگر براى من دوست داشتنى‌تر از کشته شدن در مکّه است».(ابن‌کثیر، البدایه والنهایه، ج8، ص159) و نیز به عبدالله بن زبیر فرمود: «به خداوند سوگند! اگر یک وجب خارج از مکّه کشته شوم، براى من دوست داشتنى‌تر است تا آنکه داخل مکّه کشته شوم. به خداوند سوگند! اگر به لانه‌اى پناه برم، مرا از آن بیرون خواهند کشید تا آنچه را از من مى‌خواهند، به دست آورند».(وقعه‌الطف، ص 152) و نیز به برادرش محمد حنفیه، به صراحت از ترور خویش توسط یزید در محدوده حرم امن الهى سخن به میان آورد.در بعضى از متون به صراحت آمده که یزید، عده‌اى را با سلاح هاى فراوان براى ترور امام به مکّه فرستاد.(لهوف، سیدبن طاوس، ص82)
3) هتک حرمت حرم
اگر امام حسین(ع) در حرم امن الهی(مکه) کشته می‌شد، حرمت حرم شکسته می‌شد، گرچه در این میان گناه بزرگ از آن قاتلان و جنایتکاران اموى باشد و حضرت این مطلب را در برخورد با عبداللَّه بن زبیر به صراحت بیان مى دارد.(الکامل، ابن اثیر، ج 2، ص 546)
از نظر تاریخى بالاخره این پرسش باقى است که با وجود آنکه یکى از علل انتخاب مکّه، داشتن فرصت مناسب براى تبلیغ دیدگاه خود بود؛ چرا در این شرایط زمانى ویژه - که اوج حضور حاجیان و بهترین فرصت تبلیغى است - ناگهان مکّه را ترک کرد؟
در پاسخ می‌توان اموری را ذکر کرد:
1) اظهار نارضایتی شدید از حکومت یزید
با توجه به اهمیت حج، و شخصیت امام حسین(ع) و بهره‌مندی ایشان از پایگاه وسیع اجتماعی، حرکت امام از اینکه غیر منتظره و برخلاف معمول بود، باعث جلب توجه همگان شد. برای همین پرسش پدید آمد که چرا در حالی که همگان خود را آماده می‌کردند به عرفات و منا روند و اعمال حج را به جا آورند، فرزند پیامبر و بهترین راهنمای حاجیان و شایسته‌ترین افراد برای انجام مناسک حج، مکه را ترک می‌کند؟! همو که عاشق و دلباخته معشوق، عبادت و راز و نیاز با خداست. امام بیش از هر فرد دیگری دوست دارد در سرزمین عرفات همراه حاجیان به دعا و مناجات با خدا بپردازد و روز عید قربان اعمال منی را انجام دهد اما چرا این سرزمین دوست داشتنی را ترک می‌کند؟! حتماً به عنوان اعتراض به حکومت یزید این حرکت صورت گرفته، یا حکومت برای امام مشکلی درست کرده که فرزند فاطمه نتوانسته است در حرم امن الهی، مناسک حج را به جا آورد! حرکت امام، بزرگ‌ترین گام تبلیغاتی و فرهنگی در اعتراض به حکومت ستم پیشه و فاسد یزید به شمار می‌آمد.
2) توطئه قتل امام
حرکت امام از مکه به کوفه در روز ترویه برای بسیاری ایجاد سؤال کرد و آنان از حضرت علت این کار را پرسیدند، از جمله ابن عباس، که حضرت فرمود: «کشته شدن در مکانى دیگر براى من دوست داشتنى‌تر از کشته شدن در مکّه است».(ابن‌کثیر، البدایه والنهایه، ج8، ص159) و نیز به عبدالله بن زبیر فرمود: «به خداوند سوگند! اگر یک وجب خارج از مکّه کشته شوم، براى من دوست داشتنى‌تر است تا آنکه داخل مکّه کشته شوم. به خداوند سوگند! اگر به لانه‌اى پناه برم، مرا از آن بیرون خواهند کشید تا آنچه را از من مى‌خواهند، به دست آورند».(وقعه‌الطف، ص 152) و نیز به برادرش محمد حنفیه، به صراحت از ترور خویش توسط یزید در محدوده حرم امن الهى سخن به میان آورد.در بعضى از متون به صراحت آمده که یزید، عده‌اى را با سلاح هاى فراوان براى ترور امام به مکّه فرستاد.(لهوف، سیدبن طاوس، ص82)
3) هتک حرمت حرم
اگر امام حسین(ع) در حرم امن الهی(مکه) کشته می‌شد، حرمت حرم شکسته می‌شد، گرچه در این میان گناه بزرگ از آن قاتلان و جنایتکاران اموى باشد و حضرت این مطلب را در برخورد با عبداللَّه بن زبیر به صراحت بیان مى دارد.(الکامل، ابن اثیر، ج 2، ص 546)