امام حسن(ع) هم داراي کرامت بود و هم کريم به معناي بخشنده بود. هر يک از ائمه ـ عليهم السلام ـ داراي محاسن و جلوه هاي بسيار برجسته بودند، گاهي برخي از اوصاف آنان جلوه و برجستگی بيشتری می‌یافت. اگر چه اوصاف و فضايل و ويژگي هاي آنان بی‌شمار است و از هر بعد از ابعاد انسان، اگر فرصت يافته‌اند برجستگي خود را نمايان کرده و براي اهل زمان شناخته شده‌اند، اما متأسفانه به خاطر مظلوميت آن بزرگواران و استيلاي طواغيت و ستمگران، اوصاف آنان و ابعاد مختلف سيره آن حضرات براي ما پوشيده مانده است. گاهي براي آن حضرات فرصتي پيش آمده و در اين فرصت‌ها توانسته‌اند گوشه‌هايي از اوصاف و سيره خود را براي مردم نشان دهند. امام حسن(ع) در دوره‌اي مي زيست که به لحاظ سياسي و اقتصادي و اجتماعي، مردم گرفتار فقر و ظلم بني اميه بودند، آنان ثروت هاي جهان اسلام را در اختيار خود داشته و میان خود تقسيم مي کردند و بيشتر مردم با فقر و پريشاني زندگي مي‌کردند. آنان گاهي به امام حسن (ع) مراجعه مي‌کردند و آن حضرت قبل از درخواست و پيش از خواسته مردم به آنان انعام و بخشش مي‌کرد.
اين بذل و بخششها که همه از دارايي خود حضرت بود در ميان عرب بقدري گسترش يافت که ایشان را کريم اهل بيت ناميدند. بزرگان بني‌هاشم در سخا و بخشش و احترام به مردم شهرت داشتند ولي آن حضرت به‌قدري در اين وصف برجستگي داشت که در ميان مردم و اهل بيت از همه زبانزد شده و به کريم اهل بيت معروف گرديده بود.
امام داراي قلبي پاك و بسیار رئوف نسبت به دردمندان و تيره‌بختان جامعه بود و با خرابه نشينان دردمند و اقشار مستضعف و كم درآمد همراه و همنشين ميشدند و دردِ دلِ آنها را با جان و دل ميشنيدند و به آن ترتيب اثر ميدادند و در اين حركت انسان دوستانه جز خداوند را مدّنظر نداشتند و لذا هر ناتوان و ضعيف و درماندهاي که درِ خانة آن حضرت را ميكوبيد، نا اميد بر نميگشت و حتّي خود ايشان به سراغ فقراء ميرفتند و آنها را دعوت به منزل ميكردند و به آنها غذا و لباس ميدادند.[1]
امام حسن(ع) تمامي توان خويش را در راه انجام امور نيك و خداپسندانه به كار ميگرفت و اموال فراواني در راه خدا ميبخشيد، مورّخان و دانشمندان در شرح حال زندگاني پر افتخار ايشان، بخششهاي بيسابقه و انفاق‌هاي بسيار بزرگ و بينظيري ثبت كردهاند كه در تاريخ زندگاني هيچ كدام از بزرگان به چشم نميخورد و نشانة ديگر از عظمت و كريم بودن ايشان وبياعتنايي به مظاهر فريبندة دنياست كه نوشتهاند حضرت در طول عمر خود دو بار تمام اموال و دارايي خود را در راه خدا خرج كردند و سه بار نيز ثروت خود را به دو نيم كردند و نصف آن را براي خود و نصف ديگر را در راه خدا به فقرا بخشيدند.[2]
گفته شده روزي امام حسن ـ ع ـ بر جمعي از گدايان گذشت كه پارهاي چند از نان خشكها را بر روي زمين گذاشته بودند و ميخوردند، چون نظر ايشان به آن حضرت افتاد از امام دعوت كردند و حضرت از اسب پياده شدند و فرمودند كه خدا متكبّران را دوست نميدارد و با ايشان نشستند و از طعامشان تناول كردند و سپس از همة گدايان خواستند كه براي صرف غذا به خانة حضرت بروند و حضرت برايشان طعامهايي نيكو حاضر ساختند و به لباسهاي فاخر همة آنها را مزيّن کردند.[3]
تاريخ از بخشندگيهاي امام حسن ـ ع ـ داستانهاي فراوان به ياد دارد؛مثلاً روزي عربي به نزد ايشان آمد و درخواست كمك كرد و امام دستور دادند كه آنچه موجود است به او بدهند و قريب ده هزار درهم موجود را به آن اعرابي بخشيدند.[4]
وقتي درباره سفره گسترده کرمش از او پرسيدند که چرا هرگز سائلي را نااميد بر نميگردانيد، فرمودند: من هم به درگاه خدا سائلي هستم و ميخواهم كه خدا محروم نسازد و شرم دارم كه با چنين اميدي سائلان را نااميد كنم؛ خداوندي كه عنايتش را به من ارزاني ميدارد، ميخواهد كه من هم به مردم كمك كنم.[5]درباره چشمه جوشان کرمش گفته شده سائلین ونیازمندان را قبل از اینکه از او بخواهند، رفع نیاز می‌کرد واینقدر برای آبروی مردم وکرامت انسان اعتبار وبهاء می‌داد.
اين بخشندگي‌ها و كارهاي نيكويي كه از امام‌حسن(ع) در مسير خير و احسان و كمك به طبقات درمانده و نيازمند انجام ميگرفت و آنچه را كه داشت به آنها ميبخشيد؛ مظهری از اسماء الهی بود ومی توان گفت درحقیقت کریم بودن حضرت تجلی وصف کریم حق تعالی بوده است که از وصف ناقص ما بیرون است.
از: سایت اندیشه قم
پی نوشت ها:
1. زماني، احمد، حقايق پنهان، نشر دفتر تبليغات اسلامي، قم، چاپ اوّل، سال 1375، ص 268.
2. شيخ عباس قمي، منتهي الأعمال، ج 1، انتشارات هجرت، چاپ هشتم، 1374، قم، ص 417 ـ سيرة پيشوايان، مهدي پيشوايي، نشر مؤسسة تحقيقاتي امام صادق، چاپ دوّم، 1374، قم، ص 90.
3. جلاء العيون، ملا محمد باقر مجلسي، نشر انتشارات علميه اسلاميه، ص 241.
4. منتهي الأعمال، پيشين، ص 418.
5.باقر شريف القرشی، زندگاني امام حسن(ع)، ترجمة فخر الدين حجازي، نشر بعثت، چاپ اوّل، 1376، تهران، ص 135.