پرسش:براساس آموزه‌های وحیانی از کجا می‌توان فهمید که خدای متعال گناهان ما را بخشیده است؟

پاسخ:یکی از مشکلات عمده انسان‌ها این است که رضایت همه کس برایمان مهم است مگر رضایت خدا!
نخست باید دانست صفحه دل آدمی آینه تجلی رحمت و غضب خداست و با رجوع به فطرت درونی و حالت قبلی خود می‌توان از رضایت و عدم رضایت خدا با خبر شد به طوری که اگر آثاری از اصرار برگناه در دل نمانده و پشیمانی کامل وجود دارد معلوم می‌شود که خداوند نیز آثاری از گناه را باقی نگذاشته است و توبه را پذیرفته است؛ چنان که گروهی از مردان خدمت حضرت موسی(ع) رسیدند و پرسیدند از کجا بدانیم خداوند از ما راضی است؟ حضرت موسی(ع) درخواست آنان را به خداوند منتقل کرد. خداوند فرمود: به بندگان من بگو: «بدانید هرگاه از من راضی شدید من هم از شما راضی‌ام» (تحف العقول).
آمرزش از طرف خداوند، در حقیقت، نتیجه توبه از طرف عبد و پذیرش آن است.
در بحث پذیرش توبه آنچه اهمیت دارد وجود شرایط است. اگر کسی موفق شود با شرایطی که به تعبیر قرآن کریم، همان توبه نصوح است، توبه نماید. مسئله پذیرش و آمرزش از طرف خداوند قطعی خواهد بود.
عالمان اخلاقی با استفاده از منابع اسلامی فرموده‌اند: شخص توبه کننده، حتی اگر پس از توبه نصوح، به دلایلی دوباره به گناه آلوده گردد، و توبه نماید، پذیرش و آمرزش الهی را در پی‌ خواهد داشت و این فرایند تا هنگام مرگ ادامه خواهد داشت.
مهمترین شرایط حداقلی توبه عبارت است از:
1- پشیمانی و ندامت از صمیم قلب و تصمیم بر عدم ارتکاب دوباره.
2- استغفار و طلب بخشش
3- تصمیم قاطع بر جبران گذشته و ادای حقوق، خصوصاً اگر حق‌الناس باشد.
4- بجا آوردن تمام واجب‌های ضایع نشده.
بنابراین خدای متعال با انجام فرائض و اعمالی که به آنها امر فرموده (مانند: نماز، روزه، جهاد، امر به معروف، احترام به والدین، انفاق، صدقه و احسان و صداقت و...) راضی و خشنود و از ارتکاب نواهی و منهیات ناراضی است. در روایتی از امام باقر(ع) همین معنا را می‌یابیم، که فرمود: خداوند سه چیز را در سه چیز پوشانده است. اول: خشنودی‌اش را در طاعتش قرار داده، پس هیچ طاعتی را کم مشمار، شاید رضایت خدا در آن طاعت باشد. دوم: خشمش را در معصیت پوشاند، پس معصیتی را ناچیز مشمار، شاید خشم او در آن معصیت باشد. سوم: اولیائش را در مردمان پنهان کرده، پس کسی را تحقیر مکن! شاید همو ولی خدا باشد. (بحار الانوار، ج 75، ص 187)
آری رضایت پروردگار یک نشانه روحی در انسان دارد، و آن شادی دل، سبکی قلب و سهل‌گیری در برابر شداید دنیا است. دریافت و درک این حالت نسبی و بسته به هر شخص متفاوت است.