۱۲ - امام زین‌العابدین(ع) و مهدویت ۱۳۹۸/۰۱/۲۱
امام زین‌العابدین(ع) و مهدویت
۱۳۹۸/۰۱/۲۱
امام علی بن‌الحسین(ع) در پنجم شعبان‌المعظم ۳۸ هجری دو سال قبل از شهادت امیرالمؤمنین متولد شد. مدت امامتش ۳۵ سال و عمر شریفش چون سیدالشهدا(ع) ۵۷ سال بود.
دوران امامت حضرت سجاد(ع)، پس از واقعه جانگداز کربلا در حالی بود که دستگاه خلافت هیچ قیدی در مراعات دین و حتی حفظ ظواهر برای خود نمی‌دید و از این که مقدسات را زیر پا نهد، هیچ ابایی نداشت.
مدینه که روزگاری خاستگاه اسلام و کانون انتشار آیات وحی محسوب می‌شد، به مرکز آواز و نوازندگی و آموزش خوانندگی کنیزکان تبدیل شده بود! شرب خمر و فساد اخلاقی، جامعه اسلامی را به انحطاط می‌برد و نیز جو ارعاب و دلهره برای مؤمنان راستین و شکنجه و قتل شیعیان، سیاستی پایدار برای تحکیم خلافت بنی‌امیه بود.
امام سجاد(ع) در محیطی اینچنینی و در شرایط دشوار خفقان توانست معجزه‌وار، معارف اسلام ناب را به نسل بعد منتقل کند و مقدمات مکتب صادقَین(امام باقر و امام صادق علیهما‌‌السلام) را بنیانگذاری نماید.
آن حضرت با روش‌هایی منحصر به فرد مانند نشر دعاهای مشحون از معارف دینی، زنده نگه داشتن عاشورا با شیوه اشک و بُکاء، تربیت بیش از هزار غلام و آزاد کردن آنان و... رسالت خطیر و الهی خود را بدون نقص انجام داد.
یکی از موضوعات مبسوط در کلام و ادعیه امام زین‌العابدین(ع) مسئله مهدویت است. اساسا ائمه هدی(ع) در کنار بیان معارف، اهتمام جدی داشتند شیعیان خود را برای دوران خطیر غیبت آماده کنند و حضرت سجاد نیز همانند پدران بزرگوار خود، به این امر پرداخته و ابعاد مختلف مهدویت را تشریح کرده است.
ما قصد داریم در دو بخش مختصر، ابتدا نمونه‌ای از روایات امام سجاد(ع) در باب مهدویت را آورده سپس حدیثی از ویژگی‌های منتظران را با توضیحی کوتاه ذکر کنیم:
۱. نمونه‌ای از روایات امام چهارم درباره حضرت مهدی:
- مخفی بودن ولادت امام عصر(ع):
قائم ما ولادتش از مردم مخفی است به‌گونه‌ای که می‌گویند هنوز متولد نشده. تا هنگامی که ظهور می‌کند، بیعت کسی در گردن او نباشد.
- اشاره به دو غیبت صغری و کبری:
قائم ما دو غیبت داردکه یکی از آنها طولانی‌تر از دیگری است.
- تصویری از ظهور امام:
گویا صاحب شما(مهدی) را می‌بینم که بالای نجف، پشت کوفه در میان سیصد و سیزده نفر قرار گرفته. جبرئیل از سمت راست و میکائیل از طرف چپ و اسرافیل در مقابل آن حضرت قرار دارند و با او پرچم رسول خدا(ص) است...
- سنت‌های انبیا در امام عصر(عج):
در قائم آل محمد(ص) سنت‌هایی از پیامبران است: طول عمر آدم و نوح، ولادت مخفیانه ابراهیم، ترس و غیبت موسی، اختلاف مردم درباره، او مانند عیسی، گشایشِ پس از سختی ایوب و قیام با شمشیر مانند حضرت محمد(ص).
- پاداش استوار ماندن بر ولایت، در عصر غیبت:
کسی که در زمان غیبت قائم(عج) بر ولایت ما ثابت و استوار بماند، خداوند به او پاداش هزار شهید از شهدای بدر و احد را عطا می‌فرماید.
- نام مهدی بر فراز منبر مسجد شام:
امام زین‌العباد(ع) در طول امامت خود تنها یک بار توانست منبر رود. او در جو پرارعاب مسجد شام و در مقابل یزید و اعیان بنی‌امیه با شجاعت از امام مهدی نام برد و فرمود:
ای مردم! خداوند به ما شش نعمت عطا کرده و ما را با هفت ویژگی بر دیگران برتری بخشیده است. آنگاه یکایک این نعمت‌ها را شمرد و آخرین فضیلت را به نام حضرت مهدی(عج) ختم کرد:«والمَهدیُّ الذی یَقتُلُ الدَّجال؛ و مهدی که دجال را می‌کشد از ماست.
۲. روایتی در جلد ۵۲ بحار ص۱۲۲ از امام سجاد(ع) نقل شده که در آن ویژگی‌های منتظران را بیان فرموده است: «مردمی که در زمان غیبت او زندگی می‌کنند و معتقد به امامت و در انتظار ظهورش هستند، برترینِ انسان‌ها در همه اعصار می‌باشند زیرا خداوند تعالی به آنان چنان عقل و فهم و معرفتی عطا کرده که غیبت و عدم حضور امام در نزدشان به منزله حضور و مشاهده است و خداوند، آنها را در اینچنین زمان همانند کسانی قرار داده که در رکاب پیامبر(ص) با شمشیر جهاد می‌کنند. اینان مخلصان حقیقی و شیعیان راستین ما و دعوت‌کنندگان به دین خدا در نهان و آشکارا هستند.»
توضیح این که در هر دوره‌ای امامان هدایت، اصحاب و شاگردانی داشتند که بازوان اجرایی امام در پیشبرد اهداف دین محسوب می‌شدند. این افراد به عنوان اصحاب سِرّ امام، در بالاترین درجه یقین بودند آنان با استمداد از امام به اصلاح درون خود اهتمام می‌ورزیدند و از وجود قدسی امام بالاترین بهره‌ها را می‌بردند. اما در عصر غیبت، امام در دسترس نیست و این موضوع، کار را برای کسانی که می خواهند با کمک گرفتن از امام معصوم، صالح و متقی باشند دشوار می‌کند. آنان ناگزیرند با مراجعه به منابع دینی به تهذیب خود بپردازند و با مراقبه شدید در تربیت نفس بکوشند.
این افراد هر چند از فیض حضور امام محرومند اما خداوند بر اساس قاعده لطف آنان را رها نمی‌کند بلکه دستشان را می‌گیرد و به چنان درجه‌ای از یقین می‌رساند که غیبت و حضور امام در مقابلشان یکسان می‌باشد.
در تفسیر آیه شریفه «الذین یؤمنون بالغیب» آمده است اینان کسانی هستند که ایمان به غیبت امام معصوم دارند. از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که فرمودند: بزرگترین مردم از حیث یقین مردمی هستند که در آخرالزمان می‌آیند.آنان پیامبر را ندیده‌اند و امامشان نیز در پرده غیبت است و تنها به خطوطی بر روی کاغذ ایمان آورده‌اند.
در روایتی دیگر آن حضرت اشتیاق خویش را به دیدن برادران خود بیان می‌فرماید. اطرافیان عرض می‌کنند یا رسول‌الله! مگر ما برادران شما نیستیم؟ ایشان می‌فرمایند نه! شما اصحاب منید و برادرانم قومی در آخرالزمان هستند که مرا ندیده اما ایمان آورده‌اند.
بدون تردید کامل‌ترین مصداق این حدیث در زمان ما شهدای عزیز هستند. آنان که در دوره‌ای پیش از شهادت به تهذیب نفس پرداختند و به درجه‌ای از نورانیت و خلوص رسیدند که با کمال شوق، حاضر به تقدیم جان خود شدند. این پاکباختگانِ بی‌ادعا در حالی به استقبال خطر می‌شتافتند که خوف داشتند مبادا در مسیر فداکاریِ خود مرتکب قصوری شده باشند.
جبهه‌های ما تنها میدان رزم نبود کلاس عرفان عملی بود برای شیفتگان یوسف زهرای اطهر. آنان که شوق دیدار روی مهدی(عج) آرام و قرارشان را سلب می‌کرد و ناگزیر دشت بلا را به امید یافتن محبوب برمی‌گزیدند. آنگاه با اشک و آه، خواستار فیض دیدار می‌شدند و در طلب خود می‌سوختند و سرانجام هنگامی که در خون پاک خود فرو می‌غلتیدند، طبیب دردها را بر بالین خود بر بستر خاک می‌یافتند. رایحه آن لحظات ملکوتی هنوز هم سراسر جبهه‌های نور را سرشار کرده است.
سیدابوالحسن موسوی طباطبایی