خوان حکمت (۲۷۸) : زبان ؛ «قلیلُ الجِرم» و «کثیرُ الجُرم» ۱۳۹۹/۰۹/۱۵
خوان حکمت
زبان ؛ «قلیلُ الجِرم» و «کثیرُ الجُرم»
۱۳۹۹/۰۹/۱۵
وجود مبارک حضرت امیر(ع) در حکمت 2 نهج البلاغه فرمود: «رَضِیَ بِالذُّلِّ مَنْ كَشَفَ عَنْ ضُرِّهِ»؛(کسی كه ناراحتى هایش را (نزد این و آن بدون هیچ فایده) فاش كند به ذلت خویش راضى شده) ما مشکلات فراوانی داریم،اما باید آن را به صاحب‌درد بگوییم و آن «الله» است. وجود مبارک یعقوب(ع) عرض کرد :خدایا! من شکوه دارم؛ اما «أَشْكُو»؛ من شکایتم از فراق یوسف به توست.(1) آدم نزد دیگری ناله بکند غیر از اینکه خودش را ضعیف کرده و ذلیل نشان داده اثر دیگری ندارد. فرمود شما هرگز مشکلات خود را با دیگری در میان نگذار، برای اینکه کاری از او ساخته نیست، آن که مشکل را حلّ می‌کند با او در میان بگذار.
حضرت در ادامه این حدیث فرمود: «وَ هَانَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ مَنْ أَمَّرَ عَلَیْهَا لِسَانَهُ»؛(آن كس كه زبانش را بر خود حاکم كند شخصیتش حقیر خواهد شد.) غزالی در احیاء العلوم نقل می‌کند که زبان «قلیل الجِرم» است و «کثیر الجُرم»(وزنش کوچک اما جرم و گناهش بزرگ است).او حداقل بیست گناه بزرگ را در همان احیاء برای زبان شمرده است.
قلم، زبان دوم انسان
حضرت فرمود انسان در درون خود یک فرمانده داخلی می‌خواهد؛ اگر کسی زبان خود را فرمانده خود قرار بدهد هلاکت خودش را امضا کرده است. قلم هم «أحد اللسانین» است. هم به نویسنده‌ها، هم به گوینده‌ها سفارش می‌کند اسرار مردم را بازگو نکنید، آبروی کسی را نبرید. «كَفَی بِالْمَرْءِ كَذِباً أَنْ یُحَدِّثَ بِكُلِّ مَا سَمِع»،(2) برای دروغگویی فرد همین کافی است که آنچه را می‌شنود (بدون تحقیق) برای دیگران بیان کند. فرمود: هر چه آدم شنید و وارد گوش شد و از این حنجره و زبان بیرون بیاید، در کاذب بودن آن شخص همین بس! بلکه انسان باید آنچه را شنید را وارد دستگاه فکر بکند، بررسی بکند که آیا صحیح است یا نه، نشر آن درست است یا نه، کیفیت نشر آن چگونه است و مانند آن. فرمود هر کسی که قلمش را، یا زبان خود را بر خود امیر کرد، خودش را ارزان فروخت. یا به هلاکت رسید، زبان باید در اختیار ما باشد، قلم باید در اختیار ما باشد، نگاه باید در اختیار ما باشد.
هیچ کس مهربان‌تر از اهل بیت (ع)برای جامعه اسلامی نیست. فرمود زبانتان را، قلمتان را، فرمانروا نکنید تحت عقلتان قرار بدهید. این طور نباشد که هر چه هوستان خواست به زبانتان جاری بشود.
بیانات حضرت آیت الله جوادی آملی (دام ظله)
در جلسه درس اخلاق؛ 19/11/96
مرکز اطلاع رسانی اسرا
____________________
1. یوسف، 86.
2. معانی الأخبار، ص159.