مجلس شورای اسلامی دورة هفتم در جلسة شصتم خود در تاریخ 15/1/1384،‌ درخواست جمعی از نمایندگان را مبنی بر ضرورت انجام تحقیق و تفحص از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را بررسی کرده و در تاریخ 21/1/1384در دستور کار خود قرار‌داد و با رأی مثبت نمایندگان، کمیسیون فرهنگی مجلس، هیئتی را مأمور بررسی و تهیه گزارش نمود. نتایج این گزارش در جلسة علنی روز چهارشنبه 17 شهریور 1385 توسط جواد آرین‌منش مخبر کمیتة تحقیق و تفحص قرائت گردید. از آن‌جا که این گزارش حاوی نکات مهم از وضعیت نشر کتاب، فیلم و آثار سینمایی، مطبوعاتی و خبرگزاری در دورة تصدی‌گری خاتمی و ادارة کشور توسط تفکر اصلاح‌طلبی او و همفکرانش می‌باشد، مختصر بخش‌هایی از این گزارش مبسوط، از نظر خوانندگان می‌گذرد.
مشروح آن را باید در روزنامة رسمی از جلسة مورد نظر مجلس شورای اسلامی مطالعه نمود.
«در اجرای اصل هفتاد و ششم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با عنایت به مادّه 198 آیین نامة داخلی مجلس شورای اسلامی، کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در جلسة 60 مورخه 15/1/1384 درخواست جمعی از نمایندگان محترم را در زمینة انجام تحقیق و تفحص از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که از سوی هیات رئیسة محترم ارجاع گردیده بود مورد بررسی و ضرورت انجام تحقیق و تفحص را مورد تصویب قرار‌داد و سپس در تاریخ 21/1/1384 موضوع در دستور کار مجلس قرار گرفت و نمایندگان محترم مجلس نیز به انجام تحقیق و تفحص رای مثبت دادند. آن گاه کمیسیون فرهنگی با تشکیل هیئت تحقیق و تفحص عهده‌دار انجام کار گردید. اینک گزارش کوتاه و مختصر بررسی‌های انجام شده تقدیم می‌گردد.
1- بررسی چگونگی انطباق برنامه‌ها و عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اهداف و وظایف قانونی این وزارتخانه و سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بیانگر این مطلب است که اگر چه در دهه اخیر آمار و شاخص‌های کمّی در زمینة تولید آثار و محصولات فرهنگی روند رو به رشدی را نشان می‌دهد و آمار نشریات، کتاب، فیلم، تئاتر و به طور کلی محصولات فرهنگی، هنری و سینمایی هر سال نسبت به سال قبل افزایش داشته است، لکن متاسفانه به‌دلیل فقدان سیاست‌های اجرایی و نبود نظارت مناسب بخش قابل ملاحظه‌ای از تولیدات، نه تنها در راستای اهداف و سیاست‌های فرهنگی نظام مقدس جمهوری اسلامی شکل نگرفته بلکه از محتوای سوء فرهنگی و ضد فرهنگی برخوردار بوده است.
2- بررسی‌ها پیرامون چگونگی صدور مجوز نشر کتاب، تخصیص یارانه‌ها، حمایت از برگزاری نمایشگاه‌های کتاب و مسایل مربوطه حکایت از کم‌توجهی، اهمال در ممیزی و تخلفات جدّی از ضوابط تولید و نشر کتاب دارد.
الف: وضعیت نشر کتاب
در حالی که حفظ و حراست از ارزش‌های فرهنگی، بومی و اسلامی در انتشار آثار مکتوب از جمله وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محسوب می‌گردد و تقریباً اکثر کشورهای جهان شیوه‌های نظارتی متناسب با فرهنگ خودی را در نشر آثار مکتوب اعمال می‌کنند؛ متأسفانه در سال‌های اخیر به دلیل حاکمیت تساهل و تسامح فرهنگی و به بهانة کثرت آثار و کمبود نیروی انسانی، کنترل و نظارت لازم بر نشر آثار فرهنگی و هنری اعمال نگردیده و در نتیجه آثاری منتشر شده است که برخی از آنها نه تنها هیچگونه انطباقی با ارزش‌ها و معیارهای نظام مقدس جمهوری اسلامی ندارد بلکه تعداد زیادی از این آثار با ضوابط و معیارها و سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی مغایرت دارد.
تحقیق و بررسی صورت گرفته در زمینة آثار انتشار یافته در مورد کتاب‌هایی با موضوع ادبیات داستانی در مقطع زمانی تابستان 1378 لغایت تابستان 1381 که از کل آثار انتشار یافته تعداد 659 اثر به‌صورت نمونه و گمانه‌زنی مورد ارزیابی قرار گرفته است، نتایج ذیل را در برداشته است.
از مجموع کتاب‌های مورد بررسی قرار گرفته 6/78 درصد آنها به نحوی از انحاء دارای اشکالات و ایراداتی بوده است و تنها 4/21 درصد آنها مورد تأیید کامل قرار گرفته و فاقد هرگونه اشکالاتی بوده است.
تحلیل محتوای کتب منتشره در زمینه ادبیات داستانی حاکی است، در لابه‌لای این آثار مفاهیمی در زمینة اشاعة ابتذال، عادی‌‌سازی روابط محرم و نامحرم‌، عادی ساختن و از میان بردن قبح گناه، اشاعة رفتارهای غیراخلاقی، تشریح صحنه‌های خلاف اخلاق جنسی، اشاعة روابط نامشروع، ترویج روابط غیرشرعی قبل از ازدواج، هنجارشکنی دختران جوان، بی‌توجهی به احکام شریعت، به سخره گرفتن اعتقادات و آداب و رسوم دینی، اشاعة تفکرات سکولاریستی وجود دارد.
ب: نمایشگاههای بین‌المللی:
بررسی‌ها درخصوص چگونگی برگزاری نمایشگاههای بین‌المللی کتاب بیانگر این واقعیت است که متاسفانه نظارت مناسبی در زمینة محتوا و کیفیت آثار عرضه شده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،‌ بر غرفه‌داران، ناشرین و
عرضه‌کنندگان کتاب و محصولات فرهنگی داخلی و خارجی اعمال نگردیده است.
به عنوان مثال و نمونه بررسی‌های انجام شده درخصوص هجدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب که با حضور 1818 ناشر داخلی و 756 ناشر خارجی در تهران برگزار گردید، حاکی از وجود تخلفات ذیل در این نمایشگاه بوده است.
الف- عرضه کتب و نشریات خارجی ممنوعه و مبتذل که مغایر ضوابط و مقررات وزارت ارشاد بوده است.
ب- عرضة آثاری که به معرفی چهرة باصطلاح هنرمندان و هنرپیشگان فاسد می‌پردازد.
ج- عرضة آثاری که توصیف‌کننده صحنه‌های غیراخلاقی و مسایل جنسی به صورت وقیحانه است.
د- عرضة آثاری که مبلّغ فرق ضالّه و‌اندیشه‌های الحادی و مکاتب کفرآمیز بوده است.
هـ - عرضه و تبلیغ آثار علیه دین مبین اسلام
و- عرضة کتب نویسندگان معاند با انقلاب اسلامی
ز- عرضة آثاری در ضدیت با گروه‌های جهادی فلسطین و دفاع از رژیم غاصب صهیونیستی
3- واردات کاغذ و چگونگی توزیع و تخصیص یارانه‌ها و علل نوسان غیرقابل قبول کاغذ در سال‌های اخیر:
بررسی‌ها در این زمینه نشانگر عدم مطالعه و فقدان کارشناسی لازم در زمینة خرید کاغذ خارجی از سوی معاونت‌های فرهنگی و مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است. در نتیجه حسب اطلاعات موجود، خریدهایی که رأساً توسط معاونت مطبوعاتی انجام می‌شده، معمولاً با کمترین اطلاعات و بدون در نظر گرفتن ملاحظات و بررسی‌های فنی انجام می‌شده است و نیز به دلیل ابهامات فراوانی که در قراردادهای مربوطه وجود داشته علاوه‌بر هزینه‌های حق‌العمل‌کاری، هزینة سرمایه در قیمت تمام شده نیز محاسبه و پرداخت می‌گردیده و به‌طور کلی خریدها به‌گونه‌ای بوده است که دست حق‌العملکار را در جابه‌جایی کاغذ باز می‌گذاشته است. در نتیجه باعث حیف و میل بیت‌المال در این زمینه گردیده است و موارد متعددی تخلف در جهت توزیع کاغذ یارانه‌ای و تعویض نوع کاغذ مرغوب به کاغذ نامرغوب و عدم تخصیص یارانه‌های کاغذ در جای خود بوده است.
برابر گزارش شماره 2/110-28/1/85 دیوان محاسبات سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فقط در سال 1383 مبلغ 190/324 هزار ریال مازاد بر سهم اعتبار خارج از شمول ابلاغی در قالب اعتبارات خارج از شمول هزینه نموده است که تنها گوشه‌ای از تخلفات فراوان این بخش است...