اگر صرف حاجت طلبیدن، تقاضا کردن و کمک خواستن از غیرخدا شرک باشد، پس نه فقط شیعیان بلکه همه مردم مشرکند! و با این حساب، اصلا نمی‌توان موحدی روی زمین پیدا کرد. باید بدانیم که خداوند انسان را موجودی اجتماعی و نیازمند به اجتماع آفریده است، لازمه روابط اجتماعی و زندگی اجتماعی هم بر پایه نیاز متقابل قرار دارد.
طبیعتا افراد هر اجتماعی مثل حلقه‌های یک زنجیره‌اند که برای تکامل و اداره امور خود، به یکدیگر محتاجند. حال که اینگونه است، امروزه تمام مردم دنیا- اعم از مسلمان و غیرمسلمان، موحد و بی‌دین، شیعه و سنی- برای رفع نیازهای خود به یکدیگر مراجعه می‌کنند بدون اینکه در مراجعات خود نامی از خداوند ببرند. در این‌ صورت و با تعریفی که در سوال مطرح شد، همه این مردم باید مشرک باشند؛
– بیماری که برای درمان به پزشک مراجعه می‌کند،
– کسی که برای سیر کردن شکم خود و برای دو قرص نان، حاجت به نانوا می‌برد و طلب نان می‌کند،
– غریقی که فریاد می‌زند تا کسی او را از غرق شدن نجات بدهد،
– کسی که برای تعمیر خودروی خود از مکانیک کمک می‌خواهد،
– دانشجویی که برای علم‌آموزی نزد استاد می‌رود،
– حتی خودِ شمایی که این سؤال را مطرح کرده‌ای! چون برای پاسخ به این سؤال به غیرخدا مراجعه کرده‌ای!
اگر طلب کمک از غیرخداوند شرک باشد، مراجعه فقیران به ثروتمندان و طلب کمک مادی کردن از ایشان هم شرک است ولی می‌بینیم که خداوند در قرآن کریم مکررا دستور داده که اگر فقیری به شما مراجعه کرد از او دستگیری کنید.
حتی بالاتر از این، خداوند متعال به پیامبر خود دستور داده که: «اگر سائلی به تو مراجعه کرد، او را از خود نران!» (ضحی/10) در حالی که اگر رفتن به سراغ غیرخدا، برای طلب حاجت، شرک بود، پیامبر اسلام باید سائل را به‌دلیل شرک‌ورزی‌اش از خود می‌راند. پس صرف طلب از غیرخدا شرک نیست.
اما به دلیل اینکه موضوع نذر به محلی برای اشکال و شبهه تبدیل شده است، شاید پیرامون این موضوع توضیح بیشتری لازم باشد.
باید دانست که در تمام رساله‌های مراجع تقلید و فتاوای ایشان، نذر نوعی عبادت است که مانند سایر عبادات، باید برای خدا باشد. در نذر لازم است که دو شرط وجود داشته باشد که اگر یکی از آنها نباشد، نذر شرعی نیست و محقق نمی‌شود. اول، نیت و قصد قربهًْ الی‌الله و دوم صیغه نذر. با توجه به شرط اول، اگر کسی در نذر، نیتی برای غیرخدا داشته باشد، نذر او باطل است. اما شرط دوم، تکمیل کننده و تثبیت کننده شرط اول است. بدین معنا که نذرکننده باید در موقع نذر صیغه لازم را بخواند و اگر در صیغه، نام خدای متعال نباشد، اساسا نذری جاری نمی‌شود. مثلا کسی که نذر می‌کند تا در صورت برآورده شدن حاجتش، مبلغی به فقرا بدهد یا روزه بگیرد یا چیزی به حرم امام علیه‌السلام اهداء کند، باید در موقع نذر بگوید: «اگر فلان حاجت من برآورده شد، برای خدا روزه می‌گیرم یا برای به‌خاطر خدا به فقرا کمک می‌کنم.» بنابراین هم نیت و هم صیغه نذر، هر دو تاکید بر انجام نذر برای خدا دارند و باید برای جلب رضای الهی باشد. این‌ها برای اصل موضوع نذر بود، اما نذرکننده در اینکه به چه کسی نذر کند و محل مصرف مال مورد نذر، کجا باشد مختار است. مثلا می‌تواند محل مصرف نذر را، فقرا، مسجد، هیئت یا حرم امامان قرار دهد که در این صورت، با توجه به اینکه در نیت و صیغه نذر، تاکید شده است که «برای خاطر خداست» دیگر هیچ اشکالی متوجه نذر و محلی که در آن مصرف می‌شود نیست.
با این توضیحات روشن می‌شود، که نذر نه تنها شرک نیست، بلکه عین توحید است.
نشریه حرم، شماره 666