امام صادق علیه‌السلام در دوران ۳۴ ساله امامت خود، انبوه بی‌شماری از برنامه‌های اعجاب‌انگیز علمی، تربیتی و مبارزاتی داشته‌ است که به سر منزل رسانیدن چنین بار گران و خطیری جز به اعجاز ولایت ناممکن می‌نماید. از جمله تلاش‌های وسیع آن امام همام در روزگار تباهی و ظلمت اموی و عباسی، تبیین مهدویت و آماده ساختن شیعیان نسبت به پدیده غیبت بود. آن حضرت یک قرن پیش از ولادت امام دوازدهم ارواحنا فداه، طی روایات فراوانی به معرفی حجتِ آخرین و بیان ویژگی‌های عصر غیبت و دوران ظهور پرداخته است. 
در آستانه ولادت سراسر نور و سُرور آن احیاگر دین و رئیس‌مذهب، گزیده‌ای از روایات فراوان حضرتش در باب مهدویت، تنظیم گردیده و تحت ده عنوان، تقدیم دوستداران خاندان عصمت و طهارت می‌گردد. جهت اختصار از متن روایات و ذکر منابع صرف نظر شده است.
۱. معرفی امام مهدی علیه‌السلام:
- او ششمین فرزند من و دوازدهمین امام هدایتگر پس از رسول خدا(ص) است.
- پس از حسین(ع) نُه امام خواهند آمد که نهمین آنها حضرت قائم(ع) می‌باشد.
- هر گاه بین امامان، سه نامِ محمد، علی و حسن پی‌در‌پی آید، چهارمینِ آنها حضرت قائم(ع) خواهد بود.
- امام پس از من فرزندم موسی است و امامی که مایه امید و انتظار می‌باشد «محمد» فرزند حسن بن علی بن محمد بن علی بن موسی خواهد بود.
۲. اهمیت ایمان داشتن به امام زمان ارواحنا فداه:
- اقرار به امامان یازده گانه و انکار امام مهدی(ع) مانند اقرار به انبیای سَلف و انکار خاتم انبیا(ص) است.
- کسی که منتظر دوازدهمین امام باشد، مانند کسی است که با شمشیر آخته در برابر رسول خدا(ص) از آن حضرت دفاع می‌نماید.
۳. برخی از آیاتی که تفسیر به امام زمان ارواحنا فداه شده است (آیات المهدی):
- در تفسیر  «ذلِکَ الکتابُ لارَیبَ فِیهِ هُدیً لِلمُتّقین الذینَ یُؤمنونَ بِالغيب؛ این آن کتابی است که هیچ تردیدی در آن نیست و هدایتگر پرهیزکاران است. آنان که به غیب ایمان دارند.» (بقره/۱و۲) فرمود؛ «متقین» شیعیان علی و «غیب» همان حجت و امام غایب است.
- در تفسیر « قُل أرَأيتُم إنْ أصْبَحَ ماؤُكُم غَوراً فَمَن يَأتيكُم بِماءٍ مَعين؛ بگو چنانچه آب مورد بهره‌برداری شما در زمین فرو رود و از دسترستان خارج شود، کیست که برایتان آب گوارا بیاورد؟» (مُلک/۳۰) فرمود یعنی بنگرید اگر امامتان غایب شود چه کسی برایتان امامی جدید می‌آورد.
- أمّن يُجيبُ المُضطَرّ إذا دَعاهُ وَ يَكشِفُ السُوءَ وَ یَجعَلُکُم خُلَفاءَ الأرض؛ يا اگر مضطری خدا را بخواند به او پاسخ داده و گرفتاریش را برطرف می‌سازد و شما را جانشینان زمین قرار می‌دهد.» (نمل/۶۲) امام فرمود: این آیه در‌باره قائم آل محمد صلوات الله علیهم نازل شده است. به خدا قسم او «مضطر» واقعی است. آنگاه که در مقام ابراهیم دو رکعت نماز می‌خواند و دعا می‌کند و خداوند دعایش را مستجاب فرموده و گرفتاری را برطرف می‌سازد و او را جانشین خود در زمین قرار می‌دهد.
۴. سنت‌های انبیا در وجود امام زمان(عج)
- در امام قائم(ع) سنتی از موسی بن عمران است یعنی پنهان بودن ولادت و غیبت از قومش
- در قائم(ع) شباهتی از یوسف است. برادرانش همه اولاد انبیا بودند با او تجارت کردند ولی او را نشناختند تا زمانی که خود به آنها گفت: من یوسف هستم. و خدای تعالی با حجتش نیز چنین کند. او در بازارشان قدم می‌زند و بر بساط آنها پا می‌نهد ولی او را نمی‌شناسند. تا آنگاه که خداوند اجازه دهد خود را به ایشان معرفی فرماید.
- در صاحب الامر سنت‌هایی از انبیا وجود دارد... و سنتی از محمد(ص) یعنی به سیره و روش او عمل می‌کند.
- خصلت‌هایی از سه تن از انبیا در او وجود دارد: ولادتش مانند موسی پنهان است و همچون عیسی غیبت دارد و تأخيرش مانند نوح می‌باشد.
۵.‌ اشتیاق امام صادق علیه‌السلام به امام مهدی ارواحنا فداه
- اگر دوران او را درک می‌کردم، همه ایام زندگی خود را در خدمت به او می‌گذرانیدم.
- راوی گوید دیدم امام صادق(ع) بر خاک نشسته و چون مادرِ فرزند مرده جگر سوخته‌ای می‌گرید و ناله می‌زند و با چشمانی پر از ‌اشک در شکایت از غیبت امام می‌فرماید:‌ ای آقای من! غیبت تو خواب را از دیدگانم ربوده و آسایش درونم را سلب نموده. غیبتت اندوه مرا به فاجعه‌ای همیشگی مبدل ساخته است...
۶. ویژگی‌ها و دشواری‌های دوران غیبت
- گمراهی زیاد می‌شود و هدایت اندک می‌گردد. جور و فساد فزونی می‌یابد و راستی و درستی رو به نقصان می‌رود.
- مردم در ولادتش اختلاف می‌کنند. برخی گویند هنوز متولد نشده و برخی گویند غایب است.
- مردم امام خود را نمی‌یابند. او در موسم حج، شاهد آنان است اما آنان او را نمی‌بینند.
- دیندار در دوران غیبت مانند کسی است که دست خود را بر شاخه‌های پُر از خار می‌کشد.
- در غیبتش بسیاری از مردم گمراه شده و به هلاکت می‌افتند. اما امر اهل بیت (برای اهل ایمان) از خورشید در روز روشن، آشکارتر است.
- در دوران غیبت، غربال می‌‌شوید(و اهل ایمان از غیر جدا می‌گردند)
- او پنهان می‌شود و بردن نامش جایز نیست.
- آنان که برای ظهور، زمان معلوم می‌کنند دروغ می‌گویند و آنان که در این راه بی‌تابی و شتاب دارند هلاک می‌گردند و مسلمانان واقعی که مسیرشان به سوی ما اهل بیت است نجات می‌یابند.
- بهره‌مندی مردم در دوران غیبتش، مانند انتفاع از خورشید است آن هنگام که پشت پرده‌ ابر پنهان شده باشد.
۷. لزوم حفظ ایمان در دوران غیبت
- هر که منتظر امر باشد و بمیرد مانند کسی است که با حضرت قائم(عج) در خیمه‌اش بوده بلکه مانند کسی است که پیشاپیش رسول خدا شمشیر زده باشد.
- نزدیک‌ترین و پسندیده‌ترین حالت بندگان به خدای تعالی، زمانی است که حجت خدا غایب گردد و آنان مکانش را ندانند و در آن حال، یقین داشته باشند که حجت‌ها و بینات الهی از بین نمی‌روند. در چنین زمانی صبح و شام منتظر فرج باشید.
- هر بنده‌ای در غیبتش بایستی تقوا پیشه کند و دین خود را سخت حفظ نماید.
- خوشا به حال کسی که در غیبت حضرت قائم(ع) به امر ما تمسک جوید و قلبش پس از هدایت منحرف نشود.
۸. دعاهایی که در دوران غیبت باید بر آنها مداومت داشت
- زُراره از امام صادق(ع) پرسید، اگر زمان غیبت را دریافتم چه عملی انجام دهم؟ فرمود: به این دعا مداومت کن:  أللهمّ عَرّفنی نَفسَک، فَإنّکَ إنْ لَم تُعَرّفنی نَفسَک، لَم أعرِفْ نَبیّک. أللهمّ عَرّفنی رَسُولَک، فَإنّکَ إن لَم تُعَرّفنی رَسُولَک، لَم أعرِفْ حُجّتَک. أللهمّ عَرِفنی حُجَتَک، فَإنّکَ إنْ لَم تُعَرّفْنی حُجَتَک، ضَلَلتُ عَن دِینی.
- (در دوران غیبت) به شما شُبهه‌ای خواهد رسید و بدون امامِ هدایتگر می‌مانید. در آن روزگار دعای غریق را بخوانید: یا اللهُ یا رَحمنُ یا رحیمُ یا مُقَلّبَ القُلوب ثَبّتْ قَلبی عَلی دینِک.
۹. کیفیت ظهور
- خداوند قائم ما را با رعب(و هراسی که در دل دشمنان می‌افکند) یاری کرده و با پیروزی، پشتیبانی می‌فرماید. او لحظه ظهور، تکیه بر خانه کعبه می‌دهد و ۳۱۳ نفر گرد او تجمع می‌کنند و اولین سخنی که بر زبان می‌راند این آیه است: «بَقیهًْ الله خَيرٌ لَكُم إن كُنتُم مُؤمنين» آنگاه جمعیت عَقد که عبارتند از ده هزار تن او را احاطه می‌نمایند و اینچنین از کعبه خروج می‌کند.
- گویا می‌بینم بین رکن و مقام ایستاده و جبرئیل سمت راست و میکائیل سمت چپ اوست. آنگاه شیعیان با طی الارض خود را به او می‌رسانند و بیعت می‌کنند و خداوند به دست او زمین را پر از عدل و داد می‌نماید.
- از مصیبت‌های بزرگ این است که امام به صورت یک جوان ظهور می‌کند و مردم می‌پندارند که امامشان باید شخص مسن و کهنسالی باشد.
- خروج قائم(عج) حتمی است و در آن هنگام ندا دهنده‌ای از آسمان فریاد برمی‌آورد که علی علیه‌السلام و شیعیانش رستگارند.
۱۰. برخی از آثار ظهور
- آن حضرت چون شهاب ثاقب ظهور می‌کند و زمین را از عدل و داد آکنده می‌سازد همانگونه که پر از ظلم و جور شده باشد.
- خداوند به وسیله او برکات آسمان‌ها و زمین را آشکار می‌سازد. آسمان، باران رحمتش را نازل می‌کند و زمین گیاهان خود را پرورش می‌دهد و حیوانات وحشی و درندگان رام می‌شوند.
- امام مهدی ارواحنا فداه به شیوه آل داود حکومت می‌کند و شاهد و دلیل نمی‌طلبد و به هر کس حقش را اعطا می‌کند.
- هنگام قیام حضرت، مؤمنان از يارى خدا شاد می‌شوند: «یَفرَحُ المُؤمِنونَ بِنَصرِ الله»(قسمتی از آیه ۴وه سوره روم)
- خدای تعالی او را آشکار می‌کند و به دست او شرق و غرب عالم را می‌گشاید. عیسی بن مریم فرود آمده و پشت سر او نماز می‌گذارد و زمین به نور پروردگارش روشن می‌گردد و بر روی زمین جایی نمی‌ماند مگر اینکه خدای تعالی در آن پرستش می‌شود و دین، جملگی از آنِ خدا می‌گردد.
- آخرین امام، قائمی است که پس از غیبتش ظهور نموده و دجال را می‌کشد و زمین را از هر جور و ظلمی پاک می‌کند.
- او کسی است که پس از سختی شدید و بلای طویل و جزع و خوف ظاهر شده و حزن و مشقت را از شیعیانش بر طرف می‌سازد.
سید ابوالحسن موسوی طباطبایی