۱ - ماهیت‌شناسی کالای ایرانی و ارکان آن با تأکید بر نظرات رهبر انقلاب - مفهوم‌شناسی کالای ایرانی ۱۴۰۰/۰۹/۱۴
ماهیت‌شناسی کالای ایرانی و ارکان آن با تأکید بر نظرات رهبر انقلاب - ۱
مفهوم‌شناسی کالای ایرانی
۱۴۰۰/۰۹/۱۴
1- مشخصات تولید داخلی مورد حمایت
كالاي ايراني مفهومي عام دارد كه شامل تمام دستاوردهاي مادي، علمي و... ملت ايران از هرگروه و صنف ميشود. بنابراین نباید کالای ایرانی را فقط در محصول تولیدشده در داخل کشور قلمداد کرد. نظریه‌پردازی، ارائه ایده، طرح و نقشه و نیز مسائل مالی تولید، جزئی از موضوع به شمار می‌روند.
از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای «كالاي ايراني يعني محصول نهايي كار و سرمايه و فعاليت اقتصادي و ذهن و ابتكار و همه چيز. سرمايهگذار با سرمايه خود و كارگر با كار خود و طراح با ذهن خود و با دانش خود اينها همه تلاش ميكنند و محصول (كار آنها) ميشود كالاي ايراني.»1
تولید یک کالا مراحل و سطوحی دارد که در علم اقتصاد اصطلاحاً خط تولید نامیده می‌شود:
سطح اول؛ طراحی (اعم از طراحی مفهومی و یا کلان) است؛ ممکن است بخشی و یا همه طراحی‌ها داخلی و یا خارجی باشد.
سطح دوم؛ قطعات هستند؛ بدین معنا که قطعات کالا داخلی و یا خارجی باشند.
سطح سوم؛ تولید یا همان مونتاژ است؛ منظور از آن مالکیت، مکان و نیروی کار تولید کالای نهایی است.
سطح چهارم؛ برند و مالکیت فکری محصول؛ عموما متعلق به کسی است که محصول را طراحی کرده است. شاخص برند(نام تجاری)؛ مهم‌ترین معیار ایرانی بودن کالاست. وجود برند ایرانی به معنای مالکیت معنوی محصول و مدیریت زنجیره تولید آن است که سهم مهمی از ارزش محصول را تشکیل می‌دهد.
سطح پنجم؛ بازاریابی و فروش کالای تولیدشده است؛ «بازاريابي جهاني، يكي از مهم ترين وظايف براي رونق اقتصادي كشور است... و اطلاعرساني كامل از فعاليت‌ها و برنامهها؛ ما بايستي اينها را در نظر داشته باشيم».2
ملاک کالای داخلی
با توجه به مطالب بیان شده طبق دیدگاه
آیت‌الله خامنه‌ای هر کالایی که به نوعی در داخل کشور تولید و عرضه می‌شود، می‌توان عنوان داخلی را بر آن اطلاق کرد.
2- اولویت‌های انتخاب کالا
چه‌بسا همه مراحل تولید کالا در داخل کشور در مورد تمام محصولات، اتفاق نیفتد. بنابراین آنچه معقول به نظر می‌رسد، اولویت‌بندی کالاها از حیث مراحل تولید است که می‌توان در انتخاب آن مدنظر قرار داد.
الف- کالای دارای برند ایرانی، طراحی و تولید شده به‌طورکامل در ایران
ب- کالای دارای برند ایرانی، طراحی و تولید شده نسبی در ایران (به ترتیب میزان داخلی‌‌سازی)
ج- کالای دارای برند ایرانی، طراحی‌شده در ایران و تولیدشده در خارج از ایران
د- کالای دارای برند ایرانی، تولیدشده در خارج از ایران
با همین نگاه، می‌توان اولویت‌هایی را نیز برای انتخاب و خرید کالا از میان کالاهای ضروری غیرایرانی (بدون مشابه داخلی) در نظر گرفت که به ترتیب ذیل است:
الف- کالای دارای برند غیرایرانی، تولیدشده در ایران
ب- کالای دارای برند غیرایرانی، مونتاژ شده در ایران
ج- کالای دارای برند غیرایرانی، تولید شده توسط شرکت‌های خارجی متعهد و کشورهای غیرمتخاصم و دارای منافع مشترک
د- کالای دارای برند غیرایرانی، تولیدشده توسط شرکت‌ها و کشورهای متخاصم.3
بنابراین به طورکلی کالایی در اولویت قرار می‌گیرد که بخش بیشتری از زنجیره ارزش پایدار آن ایرانی باشد.
3- موضوعیت ایرانی بودن کالا
موضوع حمایت از کالای داخلی اگر در مقابل کالای خارجی مورد بررسی قرار بگیرد، داخل کشور ایران با مرزهای سیاسی و جغرافیایی مشخص است. هر چند با هدف تقویت اسلام می‌توان تمام ممالک اسلامی را داخل این دایره قرار داد. اما به دلایلی کشور ایران دارای موضوعیت می‌باشد:
اولا؛ ایران ام‌القرای کشورهای اسلامی است و با تقویت آن، اسلام و مسلمین عزت بیشتری
خواهند یافت.
امام راحل(ره) حفظ ایران به عنوان ام‌القرای جهان اسلام را برای حفظ مکتب اسلام ضروری می‌دانستند:
«اگر این جمهوری اسلامی از بین برود اسلام آنچنان منزوی خواهد شد که تا آخر ابد، مگر در زمان حضور حضرت، نتواند سرش را بلند کند».4
از این لحاظ ایشان حفظ نظام را از اوجب واجبات می‌دانستند: «اگر... اسلام در ایران سیلی بخورد، در همه دنیا سیلی خواهد خورد... این الان یک تکلیف بسیار بزرگی است که از همه تکالیف بالاتر است. حفظ نظام اسلامی از اوجب واجبات است، اگر اسلام را می‌خواهیم باید این جمهوری را حفظش
کنیم».5
ثانیا؛ قواعد فقهی مانند «حب وطن» و «حفظ نظام»، ایرانی بودن را تقویت می‌کنند.
آیت‌الله خامنه‌ای هم در بیانات خود به صراحت به ایرانی بودن کالا، اشاره کرده‌اند: «همه بدانند که این محصولی که دارند می‌خرند، می‌تواند یک کارگر ایرانی را برخوردار کند؛ می‌تواند او را محروم کند، یک کارگر خارجی را برخوردار کند.
البته ما همه بشریت را دوست داریم؛ اما خب کارگر ایرانی دارد برای سربلندی این کشور تلاش می‌کند... او را باید تأیید کرد، او را باید تقویت کرد».6
در اینجا به نظر می‌رسد منظور ایشان همان مرزهای جغرافیایی- سیاسی معاصر است و بیانگر این است که بهره‌مندی ایرانیان از مصرف تولیدات وطنی، خود موضوعیت دارد.
از این منظر می‌توان لزوم حمایت از ایرانیان غیرمسلمان را هم اثبات کرد، چرا که مسئله حمایت از کالای ایرانی یا تولیدگران در نظام اسلامی را نباید صرفاً از دریچه منافع این افراد تحلیل کرد.
در نظام اسلامی ممکن است افرادی با اعتقادات مختلف وجود داشته باشند منتها در ذیل نظام اسلامی زندگی می‌کنند و فعالیت مفید اقتصادی آنها اعتلا «کلمه‌الله»، نظام اسلامی و ولایت الهی است. برعکس ممکن است فرد مسلمانی در یک نظام استکباری فعالیت انجام دهد و نتیجه فعالیتش افزایش اقتدار نظام استکباری و الحادی بشود.
پانوشت‌ها:
1- بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی،1/1/97.
2- بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی، 29/03/1385.
3- https://zist.ir/content/. چه کالایی «کالای ایرانی» است؟
4- صحیفه امام خمینی(ره)، سیدروح‌الله خمينى(ره)، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى(ره)، تهران، چاپ پنجم، 1389ش، جلد 16، ص 139.
5- صحیفه امام خمینی(ره)، همان، ج 17، ص 383.
6- بیانات در دیدار کارگران و فعالان بخش تولید کشور، 7/2/1392.