۴۱۶ - خاطره ای از سردار شهید حسن تهرانی مقدم، پدر صنعت موشکی ایران: از واردات قمقمه آب تا ساخت پیچیده‌ترین سلاح دفاعی ۱۴۰۱/۰۸/
خاطره ای از سردار شهید حسن تهرانی مقدم، پدر صنعت موشکی ایران:
از واردات قمقمه آب تا ساخت پیچیده‌ترین سلاح دفاعی
۱۴۰۱/۰۸/۲۰
نیروهای نظامی ایران و سلاح‌های آن در دوران پیش از انقلاب تمام و کمال وابسته به غرب و به خصوص آمریکا بود. خرید صدها میلیون دلار سلاح‌های ریز و درشت از آمریکا و انگلیس به علاوه حضور حدود 50 هزار مستشار آمریکایی که از تمامی حقوق خاص دیپلماتیک و حتی فراتر از آن برخوردار شدند، از جمله وابستگی‌های تردیدناپذیر و ورای تصور کشور ما به بیگانگان به‌خصوص آمریکایی‌ها بود.
برنامه‌ریزی به صورتی بود که به جز ساخت برخی سلاح‌های سبک و تعمیر آنها، هیچ‌گونه صنایع نظامی و دفاعی در ایران فعال نباشد. اما همان تولید سلاح‌های سبک هم اغلب در حد طرح و برنامه باقی ماند و کار به جایی رسید که حتی قمقمه آب برای سربازان نیز در سال 1357 از آمریکا وارد گردید!
سلاح‌های پیچیده‌تر مانند هواپیماهای جنگی و موشک‌های «زمین به هوا» یا «هوا به هوا» تنها در سطح مستشاران آمریکایی مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفت، چنان که پس از فرار این مستشاران، تا مدتها نظامیان ایرانی، نحوه استفاده از سلاح‌های فوق را نمی‌دانستند و پس از مدتها با مرارت و پیگیری موفق شدند تا آن را بیاموزند.
طرفه آن که با اینکه شاه به ژاندارم آمریکا درمنطقه بدل شده بود اما آمریکا حاضر نبود به جز سلاح‌های ساده و معمول، سلاح‌های پیچیده و استراتژیک همچون زیر دریایی، موشک‌های بالستیک یا هواپیماهای رد یاب آواکس را در اختیار ایران بگذارد. زمانی هم که ناگزیر، بعضی سلاح‌های پیشرفته به ایران آورده شد (مانند ابزارهای الکترونیکی جاسوسی)، تنها با نظارت مستشاران و برای جاسوسی از شوروی سابق یا استفاده در عملیات منطقه‌ای آمریکا استفاده شد مانند سایت جاسوسی در کبکان(مرز شوروی سابق) و یا هواپیماهای جنگی که برای سرکوب انقلابیون ظفار و ویتنام اعزام شدند.
مستشاران نظامی آمریکایی تا حد امکان حتی از نزدیک شدن کارشناسان و متخصصان ارتش ایران به سلاح‌های پیشرفته جلوگیری می‌کردند تا در صورت عدم حضور آنها، ایرانی‌ها قادر به استفاده از این سلاح‌ها نباشند.
از همین روی در سال‌های پس از انقلاب و اخراج مستشاران نظامی آمریکا، نیاز بود تا متخصصان ایرانی با تلاش و سعی جهادی نه تنها راه و روش کار با سلاح‌های یاد شده را کشف نموده و به دست بیاورند، بلکه بایستی روش‌های تعمیر و نگهداری آنها را نیز می‌آموختند و حتی برای ساخت قطعات مختلف‌شان تلاش کردند تا آن قطعات را خود تولید کنند و سپس به ساخت کل آن سلاح یا دستگاه برسند. چرا که دیگر امیدی به دریافت آن قطعات و یا خود ابزار مربوط، به جز از مراکز اصلی ساخت آنها در آمریکا وجود نداشت.
اما این کارِ کارستان در طول 43 سال حاکمیت نظام جمهوری اسلامی به یاری خدا و عزم ملی و تلاش و کوشش جهادگران نیروهای مسلح ممکن شد و آن ارتشی که تا دندان به سلاح و دانش و نیروی آمریکایی و انگلیسی و... وابسته بود، امروز موفق به ساخت انواع و اقسام سلاح‌های ریز و درشت، کوچک و بزرگ، ساده و پیچیده، تاکتیکی و استراتژیک و زمینی و هوایی و دریایی شده به‌گونه‌ای که چشم همه دشمنان ایران و اسلام را خیره و آنان را با همه هیمنه پوشالی‌شان مرعوب ساخته است. چنان که خداوند در قرآن کریم فرموده است:
«وَأَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّهًٍْ وَمِن رِباطِ الخَيلِ تُرهِبونَ بِهِ عَدُوَّ اللهِ وَعَدُوَّكُم»(سوره انفال- آیه 60)
«هر نیرویی در توانایی‌تان دارید، برای مقابله با آنها [= دشمنان]، آماده سازید! و (همچنین) اسبهای ورزیده (برای میدان نبرد)، تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید»
از همین روی در سال‌های پس از انقلاب، با عزم جهادی و با استفاده از هوش ایرانی و عملیات مهندسی معکوس، ایران توانست بسیاری از سلاح‌های پیشرفته و پیچیده از جمله زیر دریایی، هواپیمای جنگی، موشک‌های بالستیک، تانک و نفربر زرهی، انواع و اقسام تفنگ و مسلسل، ناو جنگی و قایق‌های توپدار، انواع و اقسام رادار و موشک‌های زمین به هوا و... را بسازد.
از جمله جهادگران هوشمند و خلاق این عرصه که با عنایت خداوند تبارک و تعالی مسیری سخت و دشوار برای دستیابی به یکی از پیچیده‌ترین فن‌آوری‌های ساخت سلاح در ایران را پیمود، دانشمند شهید سردار حسن تهرانی مقدم بود که کار خود را با تجهیز توپخانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آغاز کرد. سپس راه‌اندازی فرماندهی واحد موشکی سپاه را برعهده گرفت و برای مقابله با موشک‌های روسی و آمریکایی صدام که خانه و کاشانه مردم ایران را هدف قرار می‌دادند، با گروهی از یاران و همفکرانش، کاری شبانه‌روزی را برای ساخت موشک‌های زمین به زمین آغاز کرد.
روزگاری که دست نیروهای نظامی ایران به لحاظ ابزار و امکانات جنگی بسیار خالی بود، در حالی که همه قدرت‌های جهان، پشت‌سر صدام و رژیمش قرار داشتند، بالاخره با تلاش و خون دل خوردن‌های بسیار، ایران موفق شد فقط 5 فروند موشک زمین به زمین دریافت نماید. در این جا بود که شهید تهرانی مقدم یکی از همان معدود موشک‌هایی که به ایران رسیده بود را نگاه داشت و کار مهندسی معکوس برروی آن را آغاز نمود. او به حول و قوه الهی و با تلاش شبانه‌روزی در حالی که ضرورت پاسخ گویی و بازداشتن صدام از ادامه موشک باران مناطق مسکونی و به شهادت رساندن مردم بی‌دفاع، تسریع در کار را می‌طلبید، سرانجام به ساخت موشک دست یافت و یکی از مهم‌ترین سدهای دفاع نظامی ایران را پدید آورد که همین امروز موثرترین سلاح بازدارنده در مقابل تجاوز نظام سلطه جهانی به خاک ایران محسوب می‌شود.
آمریکا به ژاندارم خود در منطقه هم موشک زمین به زمین نداد
گزارش رادیو ملی فرانسه (rfi) تحت عنوان 40 سال برنامه موشکی ایران که برمحور تحقیقات موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک این کشور تنظیم شده و در 19 دسامبر 2018 برابر 28 آذرماه 1397 منتشر گردید، دستیابی ایران به فن‌آوری ساخت موشک را این‌گونه روایت کرد:
«... در نهم خرداد ۱۳۵۱ برابر با سی‌ام ماه مه ۱۹۷۲ ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهوری آمریکا، و هنری کیسینجر، مشاور امنیت ملی آن کشور، در دیداری با محمدرضا شاه در تهران توافق کردند که ایران بی‌هیچ نظارت تسلیحاتی، هر سلاحی جز سلاح هسته‌ای را می‌تواند از آمریکا بخرد. اما نزدیک به سه سال بعد در اردیبهشت ۱۳۵۴ (مه ۱۹۷۵) هنری کیسینجر در دیداری با شاه، خرید موشک‌های زمین به زمین «لانس» را ناممکن شِمُرد.
از همین رو، شاه به اسرائیلی‌ها روی آورد و در سال ۱۹۷۷ «سازمان صنایع دفاعی ایران» برای ساختن موشک‌های دوربُرد، پروژه‌ای به نام «پروژۀ شکوفه» با همکاری اسرائیلی‌ها به راه‌انداخت که با رویداد انقلاب و سقوط شاه ناتمام ماند.
جنگ ایران و عراق که با حملۀ ارتش عراق در سپتامبر ۱۹۸۰ آغاز شد و تا اوت ۱۹۸۸ به طول انجامید، رهبران جمهوری اسلامی را به توسعۀ صنایع دفاعی ایران واداشت. در آن جنگ نزدیک به ۳۰ کشور جهان از جمله آمریکا،اتحاد شوروی، چین و فرانسه از عراق پشتیبانی کردند... این را همه می‌دانند که وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران از همان سال‌هایِ اول جنگ سرمایۀ هنگفتی به توسعۀ صنعت موشک‌‌سازی اختصاص داد و مهندسان ایرانی استفاده از سلاح‌های روسی (که از سوریه و لیبی تهیه کرده بودند) از جمله موشک‌های روسی را آموختند و سپس از راه مهندسیِ معکوس آنها دست به تولید موشک‌های پیشرفته زدند.
به گزارش مؤسسۀ بین‌المللی مطالعات استراتژیک، ایران اکنون دارای وسیع‌ترین و متنوع‌ترین زرادخانۀ موشک‌های بالستیک در خاورمیانه است.»1
نهایت تخصص در تولید موشک‌های بالستیک
گزارش «امریکن اینترپرایز» (اندیشکده استراتژیک آمریکایی وابسته به جمهوری‌خواه‌ها) در ماه مه 2017 تاکید کرد که مهارت‌های نظامی مهندسان ایرانی صرفاً منحصر به انتقال فن‌آوری و مهندسی معکوس نبوده، بلکه خلاقیت در زمینه بومی‌‌سازی سلاح‌ها و زیرساخت‌های نظامی را نیز شامل می‌شود.
دراین گزارش به موشک‌های بالستیک ایران نیز پرداخته شده و با اشاره به تاریخچه ساخت این موشک‌ها نوشت:
«سازمان صنایع دفاع ایران که سال ۱۹۸۱ توسط مقامات ایران تأسیس شد، بدون آن‌که از آمریکا و اروپا تسلیحات وارد کند، تولید، تحقیق و توسعه صنایع دفاعی ایران را به عهده گرفت. وقتی مهندسان ایرانی توانستند موشک‌های اسکاد را خودشان تولید کنند، زرادخانه موشک‌های بالستیک ایران تبدیل به نگین انگشتری صنایع دفاعی این کشور شد».2
این اندیشکده در تکمیل بحث موشکی ایران آورده است:
«یکی از حوزه‌هایی که ایران در آن به نهایت تخصص رسیده، تولید موشک‌های بالستیک است. موشک‌های بالستیک ایران، محور توان انتقام‌گیری و استراتژی بازدارندگی این کشور هستند و تهران تا کنون روی هیچ بخش دیگری از صنایع دفاعی خود به‌اندازه موشک‌های بالستیک سرمایه‌گذاری و تمرکز نکرده است».3
گزارش مذکور که در قالب چهار فصل تنظیم شده بود در ادامه آورده بود:
«ایران عمدتاً موشک‌های خود را به شکل بومی تولید می‌کند و روزبه‌روز برد آنها را نیز افزایش می‌دهد. به عنوان مثال، سپاه پاسداران سال ۲۰۱۵ موشک «عماد» را که نوع بهبودیافته شهاب ۳ بود، با برد ۱۷۰۰ کیلومتری آزمایش کرد. «سجیل۲» نیز موشکی عمدتاً بومی‌شده و دومرحله‌ای با سوخت جامد است که بردی معادل ۲۲۰۰ کیلومتر دارد....»4
به احترام پیشرفت ایرانی‌ها کلاه از سر برمی‌دارم
یوزی رابین(رئیس پیشین سازمان دفاع موشکی اسرائیل) که از مهم‌ترین عوامل تعبیه سیستم دفاع موشکی موسوم به «گنبد آهنین» در اسرائیل بوده، در سمینار «بازدارندگی هسته‌ای، موشکی، کنترل تسلیحات و سیاست دفاعی» با حضور اعضای کنگره آمریکا در سال 2015 به اعتراف خودش در مقام یک «دشمن مهلک» از پیشرفت سیستم موشکی ایران تعریف کرد و تاکید کرد که به احترام این پیشرفت هوشمندانه، کلاه از سر برمی‌دارد.
یوزی رابین، درباره موشک‌های ایرانی و سیستم‌های پیشرفته آن چنین گفت:
«... از نظر فنی، ایرانی‌ها برای ما دشمن مهلکی هستند، ولی من مهندس هستم و نمی‌توانم یک کار مهندسی خوب را تحسین نکنم، دوباره می‌گویم که این یک مهندسی بسیار هوشمندانه است. به نظر من بهترین موشک ایرانی‌ها، یک موشک کروز زمینی (سومار) است که از 10 سال پیش منتظر آن بودیم. این یک دستاورد بوده و نمی‌توان این موشک را یک کپی تلقی کرد. دوباره می‌گویم که کلاهم را به احترام آدم‌هایی که از نظر فنی این کار را انجام دادند، از سرم بر می‌دارم. ساخت موتورهای جت کوچک، بسیار کار فنی سطح بالا و هوشمندانه‌ای است و ما در آمریکا فقط یک شرکت داریم که می‌تواند این موتورها را تولید کند...»5
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1- رادیو ملی فرانسه- تاریخ تازه‌ها- ایران- 19 دسامبر 2018
2- جی متیو مک آینیس- تفکرات استراتژیک درون تهران- آینده سیاست‌های امنیتی ایران- اندیشکده آمریکن اینترپرایز- مه 2017
3- همان
4- همان
5- ویدئوی سمینار «بازدارندگی هسته‌ای، موشکی، کنترل تسلیحات و سیاست دفاعی»- 2015
