شهيد مطهرى :
نشانه قبولی یک ماه روزه‌داری
۱۴۰۲/۰۲/۰۶
قرآن در باب روزه مى فرماید: اى مردم باايمان، براى شما روزه فرض شده است همچنان‌كه براى پيشينيان شما فرض شده بود.(بقره/ 183 )
قرآن فلسفه روزه را هم ذكر مى كند:لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ: براى اينكه در شما روح تقوا و ملكه تقوا پيدا بشود.
ملكه تقوا يعنى چه؟ يعنى تسلط بر نفس.
تسلط بر نفس همان است كه امام صادق(ع) فرمود یعنی ربوبيت (الْعُبُوديّهًُْ جوهَرَهًٌْ کُنهُهَا الرُّبوبيَّهًْ؛ عبوديّت گوهرى است كه باطن آن ربوبيّت است)(مصباح الشريعة: 536)
پس اگر ما ماه رمضانى را گذرانديم، شب‌هاى احيايى را گذرانديم، روزههاى متوالى را گذرانديم و بعد از ماه رمضان در دل خودمان احساس كرديم كه بر شهوات خودمان بيش از پيش از ماه رمضان مسلّط هستيم، بر عصبانيت خودمان از سابق بيشتر مسلّط هستيم، بر چشم خودمان بيشتر مسلّط هستيم، بر زبان خودمان بيشتر مسلّط هستيم، بر اعضا و جوارح خودمان بيشتر مسلّط هستيم و بالاخره بر نفس خودمان بيشتر مسلّط هستيم و مى توانيم جلو نفس امّاره را بگيريم، اين علامت قبولى روزه ماست.
استعانت از نماز و روزه
در دو جا اين آيه تكرار شده است:
«اى اهل ايمان! از نماز و از صبر- كه به روزه تفسير شده يا لااقل روزه يكى از اقسام صبر است- كمك بگيريد». (بقره/ ۱۵۳و ۴۵)
اين تعبير خيلى عجيب است! به ما مى گويند از نماز استمداد كن، از روزه استمداد كن،يعنى تو نمىدانى كه اين نماز چه منبع نيرويى است! اين روزه چه منبع نيرويى است!
اگر به شما گفتند نماز بخوانيد، شما را به يك منبع نيرو هدايت كرده‌اند و اگر گفتهاند روزه بگيريد شما را به يك منبع نيرو هدايت كرده‌اند.
براى اينكه بر نفس و روح خودتان مسلط بشويد نماز بخوانيد، روزه بگيريد.«الْعُبوديَّهًُْ جَوْهَرَهًٌْ کُنهُهَا الرُّبوبيَّةُ».
حال آيا اين ربوبيت و تسلط- بر نفس و روح- به همين جا خاتمه پيدا مى كند؟ نه، درجات و مراتب دارد.
به هر درجه كه شما در مسير عبوديت جلو برويد ربوبيت پيدا مى كنيد و به اصطلاح، ولايت يعنى تسلط پيدا مى كنيد.... به آن‌جا مىرسيد كه مالك خاطرات نفس خودتان مى شويد.
چه مددى است كه مىتوانيم از نماز بگيريم؟ چه مددى است كه از عبادت خدا و خداپرستى مىتوانيم بگيريم؟
همين مدد، [يعنى مدد در مسائل اجتماعى.] اصلًا هر مددى را از اينجا مىشود گرفت.
اگر شما مى خواهيد در اجتماع، يك مسلمان واقعى باشيد و مى خواهيد يك مجاهد نيرومند باشيد، بايد نمازخوان خالص و مخلصى باشيد.
مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى (آزادى معنوى)، ج۲۳، صص: ۴۷۴-۴۷۳- ۴۷۵ و ص ۱۵۴- با ویرایش جزئی
علامت قبول نشدن روزه ماه مبارک رمضان
...اگر ماه رمضانى گذشت و تمام شد و حظّ (بهره) ما از ماه رمضان فقط اين بوده كه يك ماه يك گرسنگي‌هايى و يك تشنگي‌هايى كشيديم
- آنطور كه پيغمبر اكرم (صلی الله علیه و آله)فرمود كه بعضى از مردم حظّشان (بهره شان ) از روزه فقط گرسنگى و تشنگى است - اغلب هم از بس كه سحر و افطار مىخوريم تشنه و گرسنه هم نمى شويم ولى لااقل بدحال مى شويم، يك بدحالى پيدا كرديم و در نتيجه اين بدحالى، قدرت ما بر كار كردن كمتر شد و بعد آمديم روزه را متهم كرديم كه روزه هم شد كار در دنيا؟!
(آن كه محصل و دانشجوست گفت من در تمام اين ماه رمضان قدرت درس خواندنم كم شد و آن كه اهل كار ديگرى است گفت قدرت فلان كار من كم شد، پس روزه بد چيزى است)، اين علامت قبول نشدن روزه ماست.
* مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى(آزادی معنوی)
ج23؛ ص474- با ویرایش جزئی