۷۷ - گفتگو با امیر دریادار دوم فرهاد فتاحی فرمانده ناوگروه 86 نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران : از حضور در حیاط خلوت آمری
گفتگو با امیر دریادار دوم فرهاد فتاحی فرمانده ناوگروه 86 نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران :
از حضور در حیاط خلوت آمریکا تا ثبت رکورد دریانوردی در دنیا
۱۴۰۲/۰۷/۱۲
نوید شفیعی
اشاره: ناوگروه 86 نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران 29 شهریور 1401 با شعار صلح و دوستی اولین سفر خود را در آب‌های آزاد و قاره‌های جهان آغاز کرد. پس از هشت ماه در تاریخ 27 اردیبهشت ماه 1402 درحالی که هیچ‌گونه آسیبی به اعضای حاضر در ناو و خود ناو وارد نشده بود به آب‌های سرزمینی برگشت. این ماموریت با اقتدار کامل و آمادگی صد در صدی سفر هشت ماهه خود را به پایان رساند. سرویس سیاسی روزنامه کیهان به مناسبت روز جهانی دریانوردی، گفت‌وگویی با امیر دریادار دوم فرهاد فتاحی فرمانده ناوگروه 86 نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران درباره ماموریت این ناوگروه داشت. مشروح این گفت‌وگو به شرح زیر است:
در گفتگو با امیر دریادار دوم فرهاد فتاحی فرمانده ناوگروه 86 نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران :
ضمن عرض تبریک روز جهانی دریانوردی، به خصوص بعد از حضور نظامی ارتش جمهوری اسلامی ایران در آب‌های آزاد و نشان دادن قدرت ایران به جهانیان؛ این ماموریت 8 ماهه چه پیامی را به دیگر کشورهای دنیا به خصوص استکبار جهانی و متخاصمان مخابره کرد؟
با انجام این مأموریت راهبردی، ما به دنیا ثابت کردیم ناوشکن ایرانی دنا شعار نیست و در حوزه‌های دینی، سیاسی، بین‌المللی، نظامی و صنعتی پرچم نظام جمهوری اسلامی ایران را با فرهنگ ایرانی بالاتر نگاه داشتیم. جوانان ایرانی با انجام موفق این مأموریت پیام ایرانیان را به دنیا ابلاغ کردند که تحریم، تهدید و توطئه هیچ گاه ما را از حرکت باز نمی‌دارد و تاثیری ندارد. اعزام ناو گروه 86 این پیام را برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به همراه داشت که با حضور ناوهای نظامی ایران در سراسر جهان، در امنیت می‌توانند روابط تجاری خود با ایران را در زمینه‌های مختلف برقرار نمایند.
با توجه به تهدیدهای آینده که دریا پایه میباشد، شایسته است که مرزهای آبی جمهوری اسلامی ایران فراتر از حوزه سرزمینی و مرزهای آبی در نظر گرفته شود. استفاده از قابلیتهای ژئوپلیتیکی، نیروی انسانی و تجهیزات نداجا می‌تواند زمینهساز بازدارندگی در مقابل دیگر قدرتها و مانع تعرض به منافع و قلمرو سرزمینی کشور گردد. امروزه نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به نیروی تعیین‌کننده در عرصه‌های مختلف دریایی در منطقه و حتی جهان تبدیل شده است. حضور این نیروی راهبردی در آب‌های آزاد و شرکت در رزمایش‌های چندجانبه با کشورهای دنیا، حاکی از اقتدار جمهوری اسلامی ایران در عرصه دریا و تعامل اثربخش با دیگر کشورها در تأمین امنیت دریایی و صلح جهانی است. نیروی دریایی ارتش با حضور در دریاهای آزاد، ضمن حفاظت و حراست از مرزهای سرزمینی دریایی خود و محیط پیرامونی، همواره از منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی دفاع نموده است. ناوگروه 86 نداجا با انجام موفقیتآمیز این مأموریت خطیر، یکی از مؤلفه‌های قدرت و توسعه یافتگی در عرصه بین‌المللی که قدرت امنیت دریایی است را توانست به خوبی معنا کند و اقتدار جمهوری اسلامی ایران را در عرصه دریا به جهانیان به اثبات برساند. در سطح بین‌المللی در حوزه دیپلماسی دفاعی ناوگروه کد 360 باعث تقویت همکاری‌های دو و چندجانبه دفاعی و آموزشی با کشورهای مورد بازدید، گردید.
دستاورد دیگر ناوگروه 360 ایجاد جهان چندقطبی در اقیانوس‌ها و دریاها بود. با اعزام ناوگروه نیروی دریایی به اقیانوس اطلس در ناوگروه‌های گذشته و اکنون، اقیانوس آرام در‌قالب ناوگروه 86 نیروی دریایی ارتش که برای اولین‌بار در تاریخ کشور رقم خورد، هژمونی آمریکا در این اقیانوس به چالش کشیده شده است.
مأموریت ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش، از چند جهت نمایانگر شکست سیاست‌های تحریمی و انزوای ایران در محیط بین‌المللی است. حضور ما در برزیل به مثابه شکست آمریکا در برابر ایران است که با وجود تلاش‌های گسترده نتوانست مانع پهلوگیری ناوگروه ایران در حیاط خلوت خود (بندر ریودوژانیروی برزیل) شوند. به‌گونه‌ای که آمریکایی‌ها تلاش بسیاری انجام دادند از این اقدام جلوگیری کنند، اما به یاری خداوند متعال نتوانستند. بنابراین راهبرد منزوی کردن ایران با حضور مقتدرانه ایران در آب‌های آزاد بین‌المللی تا حد بسیار زیادی خنثی می‌شود. آمریکایی‌ها تاکنون شعار می‌دادند که به‌دنبال منزوی کردن ایران هستند و ایران در نهایت در سطح کشورهای همسایه می‌ماند، اما اکنون دلاورمردان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در پهنه گسترده‌‌ای از مناطق مختلف جهان حضور دارند و همین موضوع برای آمریکایی‌ها بسیار نگران‌کننده است. تاکنون آمریکایی‌ها در خلیج‌فارس حضور داشتند و به‌نوعی کنار ایران بودند، اما اکنون ایران در کنار مرزهای آمریکاست و این از منظر آمریکایی‌ها تهدید تلقی می‌شود.
حضور در آب‌های آزاد آن هم به صورت نظامی، آیا باعث به وجود آمدن مشکل برای شما توسط دیگر کشورها شد؟ برخورد شما با آنها به چه شکل بود؟
هدف اصلی ما اهتزاز پرچم جمهوری اسلامی در سراسر دنیا بود. شاید بعضی‌ها بگویند که کشتی‌های دیگر هم این کار را انجام می‌دهند، اما کشتی‌های دیگر مانند ناو نمی‌شوند. ناو حکم خاک جمهوری اسلامی را دارد وقتی پرچم ایران بر فراز آن به اهتزاز در می‌آید و با شعار صلح و دوستی می‌رود، معنای دیگری پیدا می‌کند.
یکی از لوازم گسترش دیپلماسی کشورها استفاده از دریا است. حضور در دریاها می‌تواند علاوه‌بر گسترش دیپلماسی و تحکیم روابط با کشورهای دوست در سطح جهان، نقش مهمی هم در توسعه راهبرد دریا محور جمهوری اسلامی ایران باشد.
یکی از ملزومات راهبردی شدن نیروی دریایی ارتش حضور در مناطق مختلف جهان و برافراشته کردن پرچم جمهوری اسلامی ایران در نقاط مختلف جهان است. ارسال پیام صلح و دوستی به همه کشورها و اعلام آمادگی برای مراودات چندجانبه با کشورهای مختلف از جمله اهداف این حضور است. در حقیقت حضور ناوگروه ۸۶ ارتش در راستای تقویت دیپلماسی دفاعی کشور و احیای قدرت دریایی بود. یکی از عناصر قدرت در جهان حضور نیروی دریایی کشورها در آب‌های جهانی است. حضور در دریاها می‌تواند علاوه بر گسترش دیپلماسی و تحکیم روابط با کشورهای دوست در سطح جهان، نقش مهمی هم در توسعه راهبرد دریامحور جمهوری اسلامی ایران باشد. یکی از اهداف حضور نیروی دریایی در آب‌های آزاد، تامین امنیت خطوط مواصلاتی و حمایت از حمل‌ونقل دریایی کشور است و ناوگان تجاری با حمایت و تکیه بر این امنیت است که اقدام به فعالیت در آب‌های منطقه‌ای و بین‌المللی می‌کند. حضور مقتدرانه نیروی دریایی ارتش در آب‌های بین‌المللی نه‌تنها برای ناوگان تجاری کشور بلکه برای کشتیرانی سایر کشورها نیز امنیت دریایی به‌همراه داشته و دارد. ما در ناوگروه 86 نیروی دریایی در طول ماموریت هشت‌ماهه خود بارها به اسکورت کشتی‌های تجاری کشورهای مختلف اقدام کردیم.
آیا ناوگروه 86 ارتش جمهوری اسلامی ایران قدرت برخورد با متخاصمان را داشت؟
ناوگروه 86 نداجا متشکل از ناوبندر مکران و ناوشکن دنا با آمادگی صد در صد در تمامی حوزه‌ها به خصوص حوزه رزمی به دریا عزیمت نمود به گونه‌ای که در تمام طول ماموریت، ما در حال رصد و پایش محیط اطراف بوده و آمادگی لحظه‌ای درگیری با تمامی اهداف هوایی، سطحی و زیر سطح را داشتیم. در این ماموریت به انواع تجهیزات رزمی مختلف از قبیل انواع پهپاد‌های شناسایی، اطلاعاتی و رزمی، قایق‌های ریپ، قایق‌های تندرو، بالگرد، انواع سامانه‌های سوناری و سامانه غواص‌یاب، تجهیزات و تیم‌های اطلاعات سیگنالی و تیم‌های عملیات ویژه و واکنش سریع مجهز بودیم. یکی از دستاوردهای این ماموریت استفاده از سامانه بومی غواص‌یاب بود که توسط متخصصان داخلی صنایع دریایی ساخته و تولید شده بود.
ما در طول مسیر چندین مرحله رزمایش مرکب با کشورهای بنادر مورد بازدید انجام دادیم و همچنین به کشورهای در طول مسیر پیشنهاد برگزاری رزمایش مرکب هم دادیم که به دلیل عدم وجود امکانات مناسب آنها در اقیانوس آرام درخواست ما مورد موافقت قرار نگرفت که این‌ها نشان از قدرت و توان رزم نیروی دریایی ارتش دارد که در هر زمان و هرمکان که اراده کند توانایی اجرای عملیات رزمی و رزمابش را دارا هست. ما در ناوگروه ۸۶ در آمادگی کامل رزمی بودیم و این آمادگی به طور ۱۰۰ درصد وجود داشت. البته دشمنان آمادگی ما را رصد کرده و از آن آگاه بودند. دشمنان می‌دانستند اگر بخواهند کوچک‌ترین اقدامی علیه ما انجام دهند با قاطعیت پاسخش را دریافت می‌کنند. ما آمادگی تسلیحات و تجهیزات خود را به طور خاص به آنها نشان دادیم. همچنین ما در اقیانوس آرام و حین برگزاری رزمایش ذورالفقار آجا، در بخشی که تیراندازی می‌کردیم به هواپیماهای گشت دریایی دشمن اجازه دادیم تا از بالای ناوگروه عبور کنند. آنها آمادگی رزمی ما را رصد کردند و اگر می‌خواستند کاری انجام دهند به قول امیر فرماندهی محترم نداجا، «آن‌گاه ما هم کارستانی رقم می‌زدیم.» به جرات می‌توان گفت در این ماموریت از فاصله 500 کیلومتری تمامی تهدیدات که متوجه ناوگروه بود مورد پایش و رصد قرار می‌گرفت و ما تهدیدات را، زودتر از آنکه دشمنان ما متوجه شوند شناسایی و رصد می‌کردیم و اقدامات لازم را انجام می‌دادیم.
باتوجه به اینکه ناوشکن‌هایی با تناژ بالا در اختیار نداریم، چگونه توانستید به خوبی این ماموریت را به پایان برسانید؟
ما با انجام این ماموریت به این خودباوری رسیدیم که اگر اراده کنیم می‌توانیم و تمامی جهانیان مشاهده کردند که ما توانستیم با اقتدار در تمامی اقیانوس‌ها حضور پیدا کنیم.
یکی از موارد مهم در گزینش مسیر دریانوردی در دریاها و اقیانوس‌ها، اشراف به شرایط و وضعیت جوی مسیر مورد پیمایش بوده، چرا که عدم رعایت و نادیده فرض کردن وضعیت جوی به معنی قرار گرفتن در مسیر طوفان‌های عظیم دریایی است که عبور از آنها یا ممکن نیست یا با خسارات بسیاری همراه است. نگاهی به طوفان‌های اقیانوس هند(شمالی و جنوبی) خود نشان‌دهنده اهمیت موضوع در این زمینه بوده و گزینش مسیر امن مستلزم دانش بهره‌گیری از علم هواشناسی و پیش‌بینی ایمنی‌های لازم در این ارتباط قلمداد می‌شود. اگر ناوگروه 86 نیروی دریایی با موفقیت مسیری امن را به گونه 360 درجه‌ای در اقیانوس‌ها پیموده است به معنی لحاظ کردن همه این موارد و داشتن علم لازم ناوبری در محیط اقیانوسی است.
خداوند بزرگ را شاکریم که به ما تعقل و تفکر و ایمان را عطا فرمود تا توفیق حضوری چنین گسترده و عمیق در اقیانوس‌ها را با اتکا به آیه شریفه «اللهُ الَّذِ ی سَخَّرَ لَکُمُ الْبَحْرَ» همراه با ناوگروه 86 داشته باشیم.
در پایان این را هم خدمت شما عرض کنم که در حال حاضر ما در حال ساخت شناورها و ناوشکن‌های با تناژ سنگین در نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران هستیم و به همت متخصصان داخلی ما، در این حوزه هم در آینده نزدیک شاهد رونمایی از این دستاورها به حول قوه الهی خواهیم بود.
توقفگاه‌های ناوگروه 86 ارتش جمهوری اسلامی ایران در کدام بنادر بود؟
در ابتدا بندر بمبئی کشور هندوستان، سپس بندر جاکارتا کشور اندونزی و سپس بندر ریودوژانیرو کشور برزیل، بندر کیپ‌تاون کشور آفریقای جنوبی و در نهایت بندر صلاله کشور عمان آخرین توقفگاه ما در این مأموریت 8 ماهه بود.
آیا مسیرهایی که پیموده شد قبلا تجربه شده بود؟ آیا از دریانوردان کشورهای دیگر مشورت گرفتید؟
همان‌طور که می‌دانید مسیر دریانوردی ناوگروه 86 یک مسیر خاص بود و برای اولین بار در تاریخ دریانوردی و نیروی دریایی کشور ایران بود که دریانوردان ایرانی، قدم در چنین مسیری گذاشتند.
به منظور استفاده از تجارب دریانوردی‌های طولانی مدت و آشنایی با جغرافیا و اقلیم مناطق مختلف جهان و طول مسیر دریانوردی ناوگروه، معاونت عملیات نداجا اقدام به برگزاری جلسات مختلف با اساتید و کاپیتان‌های شرکت ملی نفتکش جمهوری اسلامی ایران و کارشناسان مجرب و باسابقه نمودند تا در این راستا بهترین تصمیم سازی را برای تصمیم‌گیری اتخاذ نمایند.
در این ماموریت ما در 7 دریا 7 تنگه و 4 اقیانوس دنیا حضور پیدا کردیم و 5 مرتبه از خط استوا عبور نمودیم. رکورد عبور از کلیه مدارات مهم کره زمین(مدار استوا، مدار رأس‌السرطان، مدار رأس‌الجدی) در این مأموریت تاریخ‌ساز، به ثبت رسید. یکی از دستاوردهای مهم ما حضور در تنگه تاریخی ماژلان بود که کشورهای بسیار معدودی تاکنون اقدام به عبور از این تنگه نمودند. حضور در سواحل قاره آمریکای جنوبی برای ما بسیار دستاورد بزرگی بود چرا که روزی آمریکایی‌ها روی نقشه خطی کشیدند و گفتند ایرانی‌ها توان عبور از اقیانوس اطلس و رسیدن به سواحل قاره آمریکا را ندارند، اما امروز شاهد آن هستیم که نه تنها در سواحل قاره آمریکا بلکه در یک ماموریت در سواحل تمامی قاره‌های جهان به جز اروپا که در مسیر دریانوردی ما نبود حضور پیدا کردیم. همچنین برای اولین بار در دنیا رکورد دریانوردی مداوم به اصطلاح nonstop را به ثبت رساندیم 234 روز دریانوردی با پیمایش 65 هزار کیلومتر را به ثبت رساندیم.
آیا در این ماموریت ابتکارات و نوآوری‌های تاکتیکی و نرم‌افزاری وجود داشت؟
موفقیت ماموریت ناوگروه 86 مرهون ابتکارات و نورآوری‌ها و پیش‌بینی‌ها بود.
مورد حیاتی که برای ناوگروه بسیار مهم بود، انتخاب زمان حرکت بود. برای اینکه ما بتوانیم زمان حرکت را به خوبی مشخص کنیم، نقاط حساسی که در نقشه و در مسیر وجود داشت برای خودمان مشخص کردیم و بعد 48 ساعت اندیشیدیم که چه زمانی در این مکان‌ها باشیم بهتر است و با توجه به این موضوع، برنامه‌ریزی معکوس انجام دادیم و زمان حرکت از آب‌های خودمان را پیدا کردیم. چون قسمت اعظم حرکت در نیم کره جنوبی بود و نیم کره جنوبی در 6 ماهه دوم تابستان است ما مسیر را به گونه‌ای انتخاب کردیم که هنگام عبور ما، بهترین شرایط جوی را داشته باشند. برای اینکه این موضوع به بهترین شکل ممکن انجام شود، کمیته وضعیت جوی و اقیانوس‌شناسی ایجاد کردیم. در نیروی دریایی، افرادی با مدرک دکترای اقیانوس‌شناسی و دکترای هواشناسی داریم. با توجه به تجربه و دانش این افراد، دو ابررایانه هم تهیه کردیم و میانگین پنجاه سال گذشته این مسیری را که بنا بود طی کنیم، با این ابررایانه‌ها مورد بررسی، تحلیل و نتیجه‌گیری قرار دادیم و برای این مسیر و رخدادهای در طول مسیر، تدبیر کردیم که مثلا در این مسیر، در پنجاه سال گذشته چند درصد احتمال داشته باد بیست گره (حدوداً معادل 38 کیلومتر در ساعت) داشته باشیم و... به این ترتیب ایمن‌ترین و سالم‌ترین مسیری که وجود داشت، انتخاب کردیم. همچنین نرم‌افزاری را ساختیم که مختص شناورهای نفتکش و تجاری و ناوهای رزمی سنگین است که بیش از 100 هزار تن وزن دارند. این نرم‌افزار نحوه توزیع وزن در شناور و کشتی را محاسبه و مشخص می‌کند کجا باید چقدر بار بگیرد یا سوخت جابه‌جا کند یا آب بگیرد تا کشتی یا ناو جنگی در زمان دریانوردی و در مواجهه با طوفان‌ها، دچار شکستگی نشود و آسیب جدی نبیند. از آنجا که ما تحریم بودیم، این نرم‌افزار را به ما ندادند و ما آن را ساختیم. البته ساخت این نرم‌افزار تنها کار نیروی دریایی ارتش نبوده بلکه کاری تیمی و متشکل از افراد مجرب، با دانش و متخصص است. در کنار این افراد از کسانی هم که تجربه دریایی نفتکشی داشتند کمک گرفتیم. چون خود کشتی‌های نفتکش هم الان در تحریم هستند و این نرم‌افزار را به آنها هم نمی‌دهند و اگر خراب شود، قابل تعمیر نیست. امروزه اما ما نگرانی‌ای در این زمینه نداریم و می‌توانیم به راحتی این نرم‌افزار را در اختیار کشتی‌های تجاری و نفتکش هم بگذاریم.
همچنین در حوزه پزشکی، دو عمل جراحی موفق در اقیانوس آرام و یکی در اقیانوس اطلس داشتیم که همه در حال حرکت انجام شد. ما در این سفر و در ناوبندر مکران یک بیمارستان کامل و یک بانک خونی شناور کامل را به همراه داشتیم و برای هر شرایطی آماده بودیم.
در پایان ضمن تشکر از زمانی که گذاشتید، اگر نکات یا توضیحات دیگری دارید بفرمایید.
بنده به نمایندگی از تمامی همرزمانم در ناوگروه 86 می‌خواهم در پایان از صبر استقامت و صبوری تک تک خانواده‌های کارکنان تشکر و قدردانی کنم. بی‌شک بدون همراهی این خانواده‌های محترم، ما قادر به چنین افتخار آفرینی‌ای نبودیم.
در ناوگروه ۳۶۰ از ۲۹ استان کشور همرزمان بنده حضور داشتند و این یعنی ۸۵ میلیون ایرانی همگام و هم‌دل با یکدیگر در این مسیر دریانوردی با تمامی قوا ایستادگی کردند.
ناوگروه 86 پدیده‌ای بود که برای نخستین بار در طول تاریخ رخ داده و همه جهان را مبهوت خود ساخت؛ همرزمان‌مان در این سفر کوشیدند تا فرهنگ ایرانی اسلامی را در گرداگرد این کره خاکی به نمایش بگذارند. همرزمان بنده با طی کردن عرض اقیانوس آرام و پیمودن طولانی‌ترین مسیر اقیانوسی جهان ۱۵ هزار کیلومتر در کنار اسکله ریودوژانیرو برزیل نماز جماعت را با اقتدار اقامه کردند و حتی در نماز جماعت شیعیان آفریقا حضور یافتند و اصول فرهنگی و اعتقادی خود را در رأس قرار دادند.
تنها واژه‌ای که در مدح خانواده‌های صبور و ستایش این عزیزان دریادل می‌توان به کار برد، واژه «اسطوره» است. نقش خانواده‌ها در انجام این مأموریت ممتاز بود. خانواده، بزرگ‌ترین پشتیبان کارکنان یک ناو است.
شاید به دور از انصاف بود که این سؤالات را در حالی به پایان برسانم که حرفی از خانواده‌های محترم همرزمانم گفته نشود. خانواده‌هایی که کارشان اگر بیشتر از کار ما نباشد، کمتر نیست و توانستند فراغ 8 ماهه را با همه مشکلات و سختی‌ها تحمل کنند و به همرزمانم در این ماموریت تاریخ‌ساز فشاری نیاورند. با این حال سعی شده بود تا حتی در بدترین شرایط، خانواده‌ها هر روز با عزیزانشان در ناوگروه ارتباط داشته باشند. خانواده‌ها برای بهتر شدن حالشان به سفر زیارتی مشهد اعزام شدند و بخش‌های پشتیبانی از خانواده‌ها در همه شادی‌های آنها سعی کردند تا جای خالی همسران کمتر احساس و مشکلات آنها به سرعت رفع شود. در این مدت برخی از کارکنان حاضر در ناوگروه صاحب فرزند شدند، یعنی شرایط همسرشان هنگام اعزام به ماموریت به گونه‌ای بود که قرار بود فرزند به دنیا بیاورند اما آنها حضور در این ماموریت حساس را ترجیح دادند. حتی یکی از شروط نیروی دریایی برای افراد حاضر در این ماموریت، اجازه خانواده‌شان بود و افراد بدون این اجازه به ماموریت دریانوردی 360 درجه نیامدند. در حین این ماموریت، افرادی بودند که فرزندانشان بیمار بودند و در حین ماموریت به رحمت خدا رفتند یا حتی برخی اقوام مانند خواهر، برادر، پدر و مادرشان دارفانی را وداع گفتند اما هیچ‌کدام از این اتفاقات در روحیه نیروهای ناوگروه ۸۶ تاثیری نداشت. در پایان جا دارد از تدابیر، رهنمودها و حمایت‌های بی‌دریغ امیر فرماندهی محترم نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران، کمال تشکر را داشته باشم.