۱۲۰۲ - عقلانیت و اقتدار در سیاست خارجی دولت شهید رئیسی ۱۴۰۳/۰۳/۰۸
عقلانیت و اقتدار در سیاست خارجی دولت شهید رئیسی
۱۴۰۳/۰۳/۰۸
شهید آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در حدود ۲ سال و نیم گذشته سیاست خارجی‌اش بر دوستی با همسایگان و قدرت‌های منطقه‌ای متمرکز بود و در این مسیر موفقیت‌های چشمگیری به دست آورد که در فضای ملتهب روابط ایران با کشورهای غربی دریچه‌ای مهم برای تعادل در روابط خارجی بود.
به گفته کارشناسان، سیاست خارجی دولت سیزدهم دارای عقلانیت و اقتدار و مبتنی بر عزت، حکمت و مصلحت بود و عناصر اصلی آن را خنثیسازی و لغو تحریم، متوازنسازی روابط خارجی اقتصادی و سیاسی با اتکا به استراتژی نگاه به شرق و تعامل همسایگی تشکیل می‌داد. در عین حال مهم‌ترین خط سیاست خارجی دولت سیزدهم بر استراتژی « مقاومت» در منطقه متمرکز شد.
انتخاب حسین امیرعبداللهیان به عنوان وزیر امور خارجه دولت سیزدهم با سال‌ها تجربه و فعالیت در حوزه منطقه و کشورهای حوزه خلیج‌فارس گویای این موضوع بود که ایران در سطح استراتژی و تاکتیک تعیین شده، جدی است.
در دولت سید ابراهیم رئیسی، ایران به عضویت کامل سازمان همکاری شانگهای درآمد. ایران در سال ۲۰۰۵ به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری شانگهای پیوست و یک سال بعد برای عضویت کامل در این سازمان درخواست داد. این درخواست بحث‌های زیادی را در برداشت و سال‌ها با تاخیر مواجه شد اما سرانجام در بیست و یکمین اجلاسیه سران در سال ۲۰۲۱، با عضویت کامل ایران موافقت شد.
سید ابراهیم رئیسی برای اولین بار در مقام نماینده نهمین عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای، در بیست و سومین نشست سران این سازمان مهم منطقه‌ای گفت، بزرگ‌ترین ظرفیت کشورهای عضو برای وحدت و صلح‌سازی را ظرفیت تمدنی این کشورهاست. اینک که این قاره کهن دوباره سربرآورده باید با تکیه بر اخلاق، معنویت، عدالت، عقلانیت و احترام به کرامت انسانی، بار دیگر تمدن‌ساز شود. سازمان همکاری‌های شانگهای که نماد این «خانواده بزرگ تمدنی» است اکنون در جایگاهی ایستاده که می‌تواند، افق‌های جدیدی از همگرایی منطقه‌ای و همکاری‌های امنیت‌ساز را بنا نهد.
عضویت ایران در شانگهای
به گزارش ایسنا، ایران همچنین در این مدت، به عضویت بریکس درآمد. عضویت ایران در بریکس گروه کشورهای (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) رسما از اول ژانویه ۲۰۲۴ آغاز شد.
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در این باره گفت که، این گروه با افزوده شدن اعضای جدید وزن و اهمیت جدیدی در معادلات بین‌المللی به دست آورده و این سازوکار چندجانبه نیز فرصت‌های بیشتری در حوزه مناسبات چندجانبه بین‌المللی در اختیار ایران قرار می‌دهد.
عضویت ایران در بریکس
همچنین ایران موفق شد روابط دیپلماتیک خود را با تعدادی از همسایگان عرب و کشورهای آفریقایی از جمله عربستان سعودی، کویت، مصر، لیبی، سودان، جیبوتی، مالدیو از سر بگیرد که در سطح منطقه و بین‌الملل خبرساز شد.
۱۹ اسفند ماه سال ۱۴۰۱ در پی دیدار شمخانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی کشورمان و همتای سعودی خود در چین و گفت‌وگوهای فشرده، روابط دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی از سرگرفته شد. ۶ ماه بعد از آن، حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران در جده با محمد بن سلمان ولیعهد و نخست‌وزیر عربستان سعودی دیدار کرد. این دیدار بالاترین درجه از ارتقای روابط بعد از ۷ سال قطع رابطه دو کشور بود.
ایران و عربستان سعودی به عنوان دو بازیگر اصلی و مؤثر منطقه‌ای، نقش اثرگذاری در مناسبات و تحولات ژئوپلیتیکی منطقه خلیج‌فارس دارند. در یک دهه گذشته و به واسطه بسیاری از تحولات سیاسی روابط این دو بازیگر با چالش‌های جدی رو به رو شد و تنش‌های بین آنها نقش مخربی در منطقه داشت. با عملیاتی شدن این تعامل و روابط، منطقه ژئوپلیتیکی خلیج‌فارس و شرایط آینده منطقه به لحاظ بسترهای اقتصادی، امنیتی و نظامی بهبود یافتند.
دیدار امیرعبداللهیان و وزیر خارجه عربستان در چین
با وجود اینکه دولت سیزدهم گام‌هایی را به سمت احیای برجام برداشت، اما اختلافات میان ایران و کشورهای عضو برجام و نیز با آمریکا بر سر جزئیات، فرصت بازگشت کامل به این توافق را تاکنون ایجاد نکرده است اما دولت و دستگاه سیاست خارجی در راستای خنثیسازی و لغو تحریم‌ها که همواره بر آن تاکید داشته است، مذاکرات و اقداماتی را به انجام رساند. یکی از این اقدامات که با همراهی کامل وزارت خارجه ایران انجام شد، تولید و فروش نفت خام ایران در بالاترین میزان خود بعد از سال ۱۳۹۷ بود. هم‌اکنون تولید نفت ایران ۳.۴ میلیون بشکه در روز است.
با توجه به حمایت‌های کامل و هم‌جانبه ایران از جبهه مقاومت در مناطق و کشورهای منطقه، بی‌سابقه‌ترین عملیات گسترده جبهه مقاومت فلسطین (حماس) علیه رژیم اسرائیل انجام شد.
در پی عملیات طوفان الاقصی در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ نیروهای حماس برای مقابله با ادامه اشغالگری رژیم صهیونیستی، مناطقی از سرزمین‌های اشغالی را با راکت هدف قرار دادند و پس از آن به صورت زمینی وارد سرزمین‌های اشغالی شدند.
گفته شد در پی این عملیات، بیش از ۱۴۰۰ اسرائیلی کشته و ۳۰۰۰ نفر از آنان زخمی شدند. این عملیات شکستی بی‌سابقه برای رژیم صهیونیستی ارزیابی شد. پس از این عملیات، نیروهای ارتش اسرائیل با حمایت کامل آمریکا و کشورهای اروپایی به نوار غزه حمله کردند. در این حملات تاکنون بیش از ۳۵ هزار کشته و بیش از ۷۰ هزار نفر زخمی شده‌اند که بیشتر کشته‌ها زن و کودک بوده‌اند. کشتار غیرنظامیان و بمباران مناطق مسکونی توسط اسرائیل واکنش‌هایی را در مناطق مختلف جهان در پی داشته است و حتی مجامع بین‌المللی علیه آن مواضع محکمی اتخاذ کردند اما اسرائیل هم‌چنان به اقدامات و کشتار خود در این منطقه و گسترش آن به رفح ادامه می‌دهد.
حسین امیرعبداللهیان در هفت ماه گذشته یکی از پرکارترین وزیران خارجه منطقه و دنیا بود که برای توقف جنگ در غزه و اجرای آتش‌بس به رایزنی و گفت‌وگو با همتایان خود پرداخت. وی دوران سختی را در این مدت داشت به ویژه در رابطه با حمله رژیم اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق و عملیات وعده صادق.
تحکیم روابط با چین و روسیه از دیگر اقدامات دولت سید ابراهیم رئیسی بود. دولت سیزدهم تعاملاتش با این دو کشور را در سطح سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی نسبت به دولت‌های قبل از خود بسیار گسترش داد. مبادلات تجاری بین مسکو و تهران به ۴ میلیارد دلار رسیده است. همچنین مبادلات تجاری ایران با چین به حدود ۳ میلیارد دلار رسیده است.