اشاره: چه کسی فکرش را می‌کرد کمتر از سه سال پس از حکم تنفیذ که در آن بر «خستگی‌ناپذیر و کارآزموده و مردمی» بودن رئیس جمهور منتخب تأکید شده بود، پیام تسلیتی از سوی رهبر انقلاب به مناسبت شهادت او صادر شود...
«رئیسی عزیز خستگی نمی‌شناخت»؛ این جمله از پیام تسلیت رهبر انقلاب به مناسبت سانحه‌ای که برای رئیس‌جمهور و همراهان ایشان در شمال غرب کشور رخ داد و منجر به شهادت این عزیزان شد، شاه‌بیتی بود که در فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی بسیار دست به دست شد و چرخید.
خستگی‌ناپذیری و مردمی بودن دو ویژگی برجسته و مهم رئیس جمهور فقید، حجت الاسلام و المسلمین رئیسی بود که در متن پیام تسلیت رهبر انقلاب نیز بر آن تأکید شده است. مروری بر بیانات پیشین حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره کارنامه و فعالیت‌های شهید رئیسی نشانگر نوع نگاه و ارزیابی رهبر انقلاب نسبت به این چهره انقلابی کشور به عنوان یک مدیر خدوم و خستگی ناپذیر است.
مدیریت جهادی
رهبر انقلاب هفتم مهرماه سال ۱۴۰۰ و در دیدار رئیس و مسئولان قوه قضائیه درباره کارنامه آقای رئیسی، رئیس سابق این قوه می‌فرمایند: «لازم است یک خداقوّتی به جناب آقای رئیسی عرض بکنیم. قوّه قضائیّه طبعاً در معرض یک تغییر و تبدّلی است. ایشان در این دو سال و چند ماهی که مسئولیّت قوّه قضائیّه را داشتند، حقّاً زحمت کشیدند، تلاش کردند، کارهای خوبی انجام گرفت در این قوّه و حرکت جناب آقای رئیسی در قوّه‌ی قضائیّه مصداق همان چیزی بود که ما همیشه تکرار می‌کنیم [ یعنی ] «حرکت جهادی»؛ حرکت جهادی، یعنی جدّی، شبانه‌روزی، پُرتلاش، پُرانگیزه؛ یک حرکت این جوری بود، بحمدالله آثار خوبی هم داشت و مهم‌ترین اثر این حرکت همین بود که امید مردم به قوّه قضائیّه را زنده کرد، احیا کرد، مردم را به قوّه قضائیّه خوشبین کرد.»
از کارهای ماندگار در آستان قدس تا تحول در دستگاه قضائی
و یا پیش از آن و درباره دوره تولیت آستان مقدس رضوی، رهبر انقلاب مدیریت شهید رئیسی در این دوره را «خدمت پر تلاش و پر ثمر و پایه‌گذاری کارهای ماندگار» می‌نامند. مدیریت خستگی‌ناپذیر و سلامت این شهید در مسئولیت‌های مختلف خود را نشان داده و همین موضوع از وی یک چهره کارآزموده ساخته بود: «جنابعالی را که خود نشأت‌یافته آن دیار پر‌برکت، و برخوردار از صلاح و امانت، و کارآزموده در مدیریت‌های کلان میباشید، به تولیت آن آستان نورانی و مقدس منصوب می‌کنم.» (انتصاب حجت‌الاسلام رئیسی به تولیت آستان قدس رضوی ۱۳۹۴) و «اینجانب برای تحقق این مقصود حیاتی،] تحول در دستگاه قضائی [جنابعالی را برگزیده‌ام که دارای سوابق طولانی در سطوح مختلف قوه قضائیه و آشنا با همه‌ی زوایای آن میباشید و از طرفی در کنار فقاهت از تحصیلات حقوقی و دانش و تجربه در این عرصه مهم برخوردارید، و سلامت و امانت و کارآمدی خود را در مقاطع گوناگون خدمت نشان داده‌اید.» (انتصاب حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی به ریاست قوه قضائیه ۱۳۹۷)
در پیام تسلیت رهبر انقلاب نیز که به نوعی ارزیابی معظّم‌له از کارنامه شهید است، بر ویژگی خدمت خستگی‌ناپذیر به مردم و اولویت داشتن این موضوع تاکید شده است: «همه مدت مسئولیت این انسان بزرگوار و فداکار چه در دوران کوتاه ریاست‌جمهوری و چه پیش از آن، یکسره به تلاش بی‌وقفه در خدمت به مردم و به کشور و به اسلام سپری شد.»۱۴۰۳
راحت بین مردم
نکته برجسته و مهم دیگر در مشی و کارنامه شهید رئیسی، مردمی بودن اوست. صفتی که در مقاطع مختلف مدیریتی این شهید، درخشان و قابل مشاهده بوده و رهبرانقلاب نیز در مقاطع مختلف به آن اشاره کرده‌اند. ایشان در ارتباط تصویری با همایش سراسری قوه قضائیه در تیرماه سال ۱۳۹۹ در تبیین مصادیق مردمی بودن و اهمیت این موضوع می‌فرمایند: «یک نکته هم مسئله مردمی‌بودن است که بنده قبلاً هم این را مکرّر گفته‌ام، حالا هم در گزارش جناب آقای رئیسی مسئله مردمی‌بودن، بود... یکی هم به معنای حضور در بین مردم است که خب الحمدلله من می‌بینم مسئولین قوّه قضائیّه - خود جناب آقای رئیسی و بعضی دیگر- راحت بین مردم حضور پیدا می‌کنند؛ این خیلی خوب است؛ یعنی با مردم مواجه بشوید، در بین مردم حضور پیدا کنید؛ این هم یک نقطه است. بنابراین اینها جهات مختلف و مصادیق مختلف مردمی بودن است.» ۱۳۹۹
یک سال بعد و در‌حالی که آقای رئیسی قوه قضائیه را برای حضور در دولت ترک کرده بود، رهبرانقلاب در دیدار رئیس و مسئولان این قوه، مردمی بودن را ویژگی مثبت و بارز ایشان ذکر کرده و بر ادامه آن در دوره ریاست جدید تأکید کردند: «یکی از نقاط قوّت کار جناب آقای رئیسی در قوّه قضائیّه همین رفتن بین مردم بود. این را ترک نکنید؛ مسئولان محترم قوّه بعد از ایشان این را ترک نکنند. این کارِ بسیار خوب و مهمّی است.» ۱۴۰۰
ناسپاسی و طعن‌ها، راهش را سد نمی‌کرد
مدیریت، بخصوص در سطوح کلان آن همواره با چالش‌های متعددی رو‌به‌رو است. اختلاف نظرات و سلایق، گاهی باعث بروز اصطکاک‌هایی می‌شود که از چارچوب و مرزهای قابل قبول خارج شده و می‌تواند عوارض و تبعات تلخی به دنبال داشته باشد. گاهی نیز کسانی حتی با نیت اصلاح و نقد، پا را از دایره انصاف فراتر گذاشته و در بیان مواضع خود، اخلاق را کنار می‌گذارند. در مواجهه با چنین موقعیت‌ها و برخوردهایی، پای ظرفیت و اخلاص افراد به میان می‌آید؛ اینکه چقدر حاضرند خود را فدای مصالح و منافعی بزرگ‌تر کنند. بی‌شک چنین برخوردی با ناملایمات و بی‌انصافی‌ها، ظرفیت شخصیتی و اخلاق‌مداری زیادی را می‌طلبد. روایت رهبر انقلاب- در پیام تسلیت- از نوع مواجهه رئیس‌جمهور فقید با این دست مسائل قابل تأمل است: «برای او صلاح و رضایت مردم که حاکی از رضایت الهی است بر همه چیز ترجیح داشت، از این رو آزردگیهایش از ناسپاسی و طعن برخی بدخواهان، مانع تلاش شبانه روزیش برای پیشرفت و اصلاح امور نمی‌شد.»۱۴۰۳
شاگرد مرام بهشتی
روایت خود شهید نیز از این موضوع جالب و قابل تأمل است و نشان‌دهنده اخلاص و سعه صدر بالا و ترجیح رضایت امام امت و مصالح مردم بر هر چیز دیگری است. آنجا که در آخرین جلسه هیئت دولت پیش از شهادت می‌گوید:
«پیمان خودم هست با خداوند متعال که من خلاف خواست رهبری که عبارت باشد از طرح کردن موضوعی که در آن زمینه اختلاف قوا باشد، من مطرح نکردم تاکنون و مطرح هم نخواهم کرد.
به‌خاطر اینکه این مشرب من هست، خیلی هم در این قضیه تحت فشارِ روحی هم هستم که آقا این مطلب برای تو روشن است، می‌توانی این را با یک بیانی در جایی مطرح کنی، بالاخره ما هم تریبون داریم. اما اینکه من بیایم این را مطرح کنم، هروقت می‌خواهم هر حرفی بزنم، خدا می‌داند به یاد مرحوم بهشتی می‌افتم. البته من شاگرد ایشان محسوب می‌شوم من که طلبه محض هستم، اصلاً این عناوین هم ما را گول نمی‌زند، بارها گفتم ایشان آقا بود، آیت‌الله بود، درواقع عالم بود، دانشمند بود، انقلابی بود، من یک طلبه محضم. ایشان در مسجدالجواد من یادم هست ریختند دورش گفتند تو هم[ بگو ]، فلانی‌ها هم می‌گویند. گفت امام فرموده است سکوت، سکوت، سکوت...تمام کرد جلسه را...
من همه‌اش که به یاد حرف ایشان می‌افتم، می‌گویم که آخر فلانی! تو قرار است ادعا بکنی که من انقلابیم، درصورتی که تو هم به حرف آقا گوش ندهی، دیگری هم این طور، آخر پس فرق تو و دیگری چیست؟ مگر قضیه ادعا کردن است؟!
اتفاقاً همین جا جای امتحان است، همین‌جا جای آزمون است... لذا من مطرح نمی‌کنم، بنای من بر این نیست که چنین چیزی را این طوری مطرح کنم، چیزی که بوی اختلاف از آن بیاید. چرا؛ در جلسات خصوصی ممکن است من یک حرفی بزنم بگویم که آقا این چطور است و اینها [ البته ] آنجا هم رعایت می‌کنم.
مردم انتظار ندارند، مردم آستانه تحملشان این چیزها نیست. این جفای به مردم است.»
مزد چنین کارنامه پربار و مخلصانه‌ای شهادت بود و بدون شک مردم قدردان چنین شخصیتی هستند.