۲۳۱ - شهيد مطهرى : اغراض نفسانی مانع اندیشه درست ۱۴۰۳/۰۹/۲۶
اغراض نفسانی مانع اندیشه درست
۱۴۰۳/۰۹/۲۶
یک عامل مؤثر در ایجاد خطا که قرآن از آن یاد می‌کند، پیروی از هوای نفس و داشتن غرض و مرض است. به قول مولوی:
چون غرض آمد هنر پوشیده شد / صد حجاب از دل به سوی دیده شد
در هر مسئله‌ای تا انسان خود را از شر اغراض، بیطرف نکند نمی‌تواند صحیح فکر کند؛ یعنی عقل در محیطی می‌تواند درست عمل کند که هوای نفس در کار نباشد.
داستان معروفی از علامه حلّی نقل می‌کنند: برای وی این مسئله فقهی مطرح بود که اگر حیوانی در چاه بمیرد با چاه چه باید کرد؟ اتفاقاً حیوانی در چاه آب خانه علامه افتاد و او ناگزیر بود برای خود نیز استنباط حکم کند.
در این مورد به دو طریق امکان حکم کردن وجود داشت: اول اینکه چاه را به کلی پر کنند و دیگر اینکه مقدار معینی از آب چاه را خالی کنند و از بقیه آب استفاده کنند. علامه متوجه شد که در مورد این مسئله نمی‌تواند بدون غرض حکم کند. این بود که دستور داد ابتدا چاه را پر کنند و بعد با خیال راحت و بدون فشار وسوسه نفس به ارائه فتوا پرداخت.
* استاد مطهری،آشنایی با قرآن(۱)، ص۶۲ (با تلخیص)