نفوذ، در جایی رخ می‌دهد که در اجتماع، دو یا چند گروه در منافع، اهداف یا راهکارها تضاد داشته باشند و به دنبال راهی برای پیروزی بر رقیب باشند، در چنین شرایطی طبیعی است که نفوذ یکی از کم‌هزینه‌ترین و پرسودترین راه‌هاست؛ چرا که با نفوذ می‌توان از نقشه‌ها، اهداف و راهکارهای رقیب خود اطلاع یافت و قبل از اینکه رقیب نقشه خود را عملیاتی کند، اقدام مقابل آن را انجام داد یا نقشه‌ای بر علیه رقبا طراحی کرد.
انگیزه‌های نفوذ
 مسئله نفوذ از دو جهت قابلیت وقوع دارد، ممکن است عده‌ای که می‌خواهند به ناحق از منافع دیگران بهره ببرند دست به نفوذ می‌زنند و به منظور تضییع حق آنان طرح‌های مخفیانه برای نفوذ می‌کشند. اما ممکن است کسانی که حقشان تضییع شده نیز برای پیروزی بر دشمن، دست به نفوذ در جبهه مخالف بزنند که نتیجه آن پیروزی حق بر باطل باشد؛ گرچه چنین نفوذی مطلوب است، ولی استعمال شایع نفوذ، در قسم اول است.
نفوذ در واقع یک روش در رویارویی دو طرف متخاصم است، در این زمینه سئوالات بسیاری وجود دارد که باید مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد، ازجمله اینکه انگیزه رویارویی کشورها با یکدیگر چیست؛ چرا دست به جنگ (اعم از سخت یا نرم) می‌زنند؛ از دیدگاه اسلام برخوردهایی که بین جامعه اسلامی با کشورهای دیگر می‌شود، به چند صورت قابل قبول است و در بین این اقسام، کدام مهمتر است و آیا در اسلام، جهاد ابتدائی (و نه دفاع) وجود دارد؛ که کتاب‌هایی نیز در برخی از این زمینه‌ها نگاشته شده است.
به نظر می‌رسد که غیر از جهاد دفاعی که دفاع از حق انسان‌هاست، در اسلام جهاد دیگری نیز داریم که دفاع از حق الهی است. در واقع آن هم جهاد دفاعی است که با ائمه کفر و کسانی که مانع رسیدن سخن خداوند و پیام دعوت انبیاء الهی به مردم می‌شوند، صورت می‌گیرد و خداوند به دست مؤمنین موانع تبلیغ دین حق را از سر راه برمی‌دارد.
مفاهیم و آموزه‌های درست و مقدس غالبا مورد سوء استفاده قرارمی‌گیرند،برخی علما در کتاب‌های خودشان در مورد جهاد ابتدائی مطالبی بیان کرده‌اند، ولی برخی سلاطین و زورمندان از مفهوم جهاد ابتدایی سوء استفاده کرده، آن را بهانه‌ای برای کشورگشائی و ظلم و ستم به دیگران قرار داده‌اند.
این ظلم و ستم‌ها که حتی تا قلب اروپا پیش رفت، بقدری تأثیر منفی گذاشت که در بسیاری از کشور‌های دنیا، عنوان اسلام با عنوان جنگ و ظلم توأم شد و حتی در حوادث اخیر نیز کشورهایی با نام اسلام و با عنوان خادم‌الحرمین جنایت‌هایی را انجام داده و می‌دهند که هیچ گرگی با گرگ دیگر نمی کند!
امروز هم کسانی به نام دفاع از اسلام فعالیت کرده و سنگ اسلام به سینه زده، یقه چاک می‌کنند، اما رفتارشان نشان می‌دهد که دلشان برای اسلام نمی سوزد و تنها در شعار، مدافع اسلام هستند، آنها اگر دغدغه دینی داشتند، حداقل وظایف شرعی خودشان را انجام می‌دادند و از اموال عمومی کمتر سوء استفاده می‌کردند و از تضییع حقوق مردم نگران می‌شدند؛ در حالی که گاه از مجرم و ظالم هم دفاع می‌کنند!
یکی از مجاری نفوذ، نفوذ در انگیزه‌هاست،آیا ما دائم به فکر هستیم که ببینیم رضای خدا چیست یا انگیزه دیگری هم داریم؟ آیا واقعا فعالیت‌های ما برای منافع شخصی، خانوادگی، یا حزبی نیست؟ آیا کسانی که برای انتخابات کاندیدا شده‌اند، واقعا برای رضای خدا می‌خواهند نماینده شوند؟ و آیا صرف این همه پول برای تبلیغات تنها با انگیزه دینی است؟
جمعیت یک کشور با وجود سلایق و نظرات مختلف، مانند یک واحد اعتباری هستند که منافع مشترکی دارند،این وحدت اعتباری مانند یک منشور است که وجوه مختلفی از جمله سیاست داخلی، سیاست خارجی، اقتصادی، بهداشتی، فرهنگی، نظامی و... دارد؛ و این وجوه نیز با یکدیگر رابطه‌ای در هم تنیده دارند، بطوری که بعد نظامی و اقتصادی مستقل از هم نیستند، همان‌گونه که بعد فرهنگی از بعد نظامی جدا نیست،‌ زیرا در جنگ گاهی یک سخنرانی، روحیه یک لشکر را عوض می‌کند یا وقتی رزمندگان اسلام با امام(ره) ملاقات می‌کردند، روحیه دو چندان می‌گرفتند.
هر چند بین ساحت‌های مختلف زندگی یک جامعه مانند ابعاد اقتصادی و نظامی و فرهنگی، رابطه برقرار است، چنین نیست که این ساحت‌ها دارای ارزشی واحد و یکسان باشند، برخی از رقابت‌ها در جوامع بر سر پول است، برخی دیگر حاضرند پول‌های کلان را هزینه کنند تا به مقام و منصبی دست پیدا کنند؛ و حتی عده‌ای حاضرند هزینه‌های زیادی متحمل شوند و کارهای عام المنفعه انجام دهند تنها برای اینکه نام نیکویی از آنها به یادگار بماند.
در صحنه جهانی نیز همین گونه است: عده ای می‌خواهند منافع مادی کشورها را بربایند و مثلا دعوای آنها بر سر نفت است؛ ولی برخی دیگر حتی حاضرند در جاهایی پول نیز هزینه کنند، اما کدخدایی خود را بر جهان اثبات کنند.
چنین افرادی با کسانی که حاضرند همه اموال، منافع، خانواده و دوستان خود را برای رسیدن به رضوان الهی فدا کنند، قابل مقایسه نیستند،کسی که برای ثروت یا مقام می‌جنگد، دعوای او در ردیف دعوای حیوانات پست برای دست یافتن به نیازهای خودشان است؛ اما فردی که برای خدا از جان و مالش می‌گذرد، کاری متعالی و انسانی انجام می‌دهد.
مهمترین مزیت ودستاورد انقلاب
در طول تاریخ کشور ایران، افرادی برای کشور خدمت کرده و افتخار آفریدند، کشاورزی، صنعت، علم و تکنولوژی، بهداشت فراهم کردند؛ اما خدمتی که امام(ره) برای این کشور کرد، از مجموع همه این خدمات در طول تاریخ بیشتر است؛ چون نهایت خدمتی که دیگران کردند، متاع مادی و دنیوی بوده است؛ اما کاری که امام(ره) کرد، غیر از عزت و آبرویی که به ما داد، سعادت ابدی را برای ما به ارمغان آورد.
اگر انقلاب نشده بود، الآن وضعیت کاملا متفاوت بود، اکنون برخی شب‌ها، مسجد جمکران بقدری شلوغ می‌شود که صف اتوبوس‌های پارک شده تا یک کیلومتر ادامه می‌یابد؛ درحالی که زمانی بود که وقتی می‌خواستیم به جمکران بیائیم، هیچ کس در اینجا نبود و حتی برای گرم کردن خود باید ذغال از قم تهیه می‌کردیم.
بعد از تلاش برخی از بزرگان و تحصن تعدادی از علما، رژیم طاغوت قبول کرده بود که یک درس قرآن در مدارس بگذارد، ولی معلم کافی برای این درس وجود نداشت،‌ بگونه‌ای که بنده که در شهر مذهبی یزد درس می‌خواندم، هیچ معلم مسلمانی روخوانی قرآن بلد نبود و ما برای رفع اشکالات قرائت قرآن به یک معلم زرتشتی مراجعه می‌کردیم! این وضع را مقایسه کنید با امروز که حتی در روستاها و مناطق محروم که دسترسی به امکانات کم است، بچه‌های کوچک حافظ قرآن وجود دارند.
امام(ره) به عنوان یک روحانی خدمتی به این جامعه کرد که ده‌ها سلسله سلاطین در طول تاریخ این کشور، برای ایران انجام نداده‌اند، زیرا این بعد و ساحت انقلاب اسلامی، اصلا قابل مقایسه با آب و نان نیست؛ فراهم شدن زمینه سعادت ابدی مردم کجا و چند روز نان گندم خوردن کجا؟
این انقلاب با هزینه‌های بسیاری از جمله تقدیم صدها هزار شهید به دست آمده است؛ خون بسیاری از علما و نخبگان جامعه در این راه فدا شده است؛ از این رو باید همواره توجه داشته باشیم ارزشمندترین دستاورد این انقلاب، احیای ارزش‌های اسلامی است، نه نان و آب.
هر کس بخواهد ریاست کند، باید مردم را راضی نگه دارد و رضایت مردم، در گرو تأمین رفاهشان است، از این رو نظام‌های دیکتاتوری هم تلاش می‌کنند رفاه مردم کشورشان تأمین شود؛ لذا این امتیازی برای انقلاب اسلامی نیست که مسئولین آن تنها به فکر رفاه مردم باشند، چرا که هر جایی مجموعه ای از انسان‌ها باشند، به دنبال تغذیه، بهداشت و رفاه خودشان هستند؛ بلکه مزیت انقلاب اسلامی به اسلامی بودن، به فرهنگ آن، به باورها و ارزش‌های اسلامی است.
وظیفه مسئول در نظام اسلامی
کسانی که به نام مسئول اسلامی به برکت خون‌های شهدا سرکار آمده‌اند، باید اولین دغدغه شان ارزش‌های اسلامی، خدا و آخرت باشد، نه اینکه بگویند آخرت مردم به ما ربطی ندارد و اصل را اقتصاد بدانند؛ چرا که اقتصاد حتی به معنای رفاه و غذا برای حیوانات هم مطلوبیت دارد.
صدها هزار بهترین انسان‌های کشور جان خودشان را ندادند تا شکم ما سیر شود. لذا نه تنها بعد فرهنگی مهمتر است، بلکه اهمیت فرهنگ نسبت به اقتصاد، بی‌نهایت است و نمی توان با نسبت عددی، تفاوت اهمیت آنها را روشن کرد، چرا که آنچه انسانیت حقیقی ما را تحقق می‌بخشد، ارزش‌های دینی و انسانی است و خدمت فرهنگی، یک خدمتی انسانی است.
 سخنرانی آیت‌الله مصباح یزدی (دام ظله) در همایش بررسی شیوه‌های نفوذ دشمن درجمهوری اسلامی و راهکارهای مقابله با آن؛ قم    ؛ 1 /11 /1394 .