مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در موضوع حجاب و عفاف 76/11/14

یکم. اصول و مبانی و روش های اجرایی گسترش فرهنگ عفاف

شرح:

اصول و مبانی روش های اجرایی در مسئله گسترش فرهنگ عفاف و حجاب

برای آنکه روش های اجرایی دستگاههای مختلف در اهتمام به تقویت عفاف و حجاب، منطقی و جامع و هماهنگ و تابع یک سلسله اصول و مبانی باشد، به این اصول و مبانی فهرست وار اشاره می شود:

1ـ عفاف و حجاب از نتایج و مظاهر ایمان و تقوا است. بنابراین برای تقویت آن باید در درجه اول به تحکیم ایمان و تقویت باورهای دینی افراد جامعه که در حکم روح و ریشه اخلاق و رفتار آنان است، توجه شود.

2ـ در توسعه فرهنگ عفاف و حجاب، لازم است به تحکیم ارزش ها و مفاهیم اخلاقی خاصی از قبیل شرم و حیا و آزرم و غیرت که با عفاف و حجاب رابطه نزدیک و بی واسطه دارند و خود از ثمرات ایمان و تقوا محسوب می شوند و نیز به آموزش احکام شرعی مربوط به عفاف و حجاب و آموزش صحیح رفتار زن و مرد با یکدیگر در جامعه و خانواده توجه کافی مبذول شود.

3ـ توضیح و تبیین دایمی فلسفه و فواید عفاف و حجاب در زندگی فردی و اجتماعی و بیان آثار و نتایج سوء عدم رعایت عفاف و بی حجابی برای درک حقیقت عقلانی و منطقی عفاف و حجاب امری ضروری است.

4ـ عفاف و حجاب یک امر تربیتی خانواده است و تربیت خانوادگی در تثبیت فرهنگ عفاف و حجاب در اندیشه و روح افراد، نقش اصلی و عمده را ایفا می کند.

5ـ لازم است توجه عموم افراد، خصوصا جوانان به نقش عفاف و حجاب در ایجاد هویت فرهنگی و ملی مستقل برای کشور و ملت و همچنین به آثار مثبت سیاسی این استقلال جلب و مقاصد دشمنان در ترویج فرهنگ برهنگی که خود یکی از راههای تهاجم فرهنگی است با ذکر شواهد و نمونه های تاریخی تشریح شود.

6ـ ضروری است به ریشه ها و زمینه های اجتماعی و اقتصادی ضعف عفاف و حجاب از قبیل روحیه اشرافی گری و تجمل پرستی از یک سو و فقر و استیصال مادی از سوی دیگر و نیز دشواری های موجود بر سر راه ازدواج شرعی و قانونی و تشکیل خانواده توجه شود و با مبارزه و مقابله با این ریشه ها و انگیزه ها موجبات ترویج و توسعه عفاف و حجاب فراهم شود.

7ـ در توسعه و ترویج عفاف و حجاب باید بر فعالیت های فرهنگی، آموزشی و تبلیغی تأکید شده سعی شود فضای اجتماعی و فرهنگی جامعه و محیط به نحوی ساخته شود که افراد به صورتی طبیعی در آن فضا به رعایت عفاف و حجاب رغبت نمایند و بدان عادت کنند و از کارهایی که موجب بدبینی نسبت به اسلام و نظام اسلامی گردد پرهیز شود.

8ـ در توسعه و ترویج فرهنگ عفاف و حجاب نباید تنها زنان، مخاطب قرار گیرند و نقش و مسئولیت مردان فراموش شود بلکه باید عفاف و حجاب به عنوان امری که به هر دو جنس زن و مرد مربوط می شود، تلقی شود.

9ـ لازم است در معرفی اسوه ها و الگوها در جامعه، به عفاف و حجاب به عنوان یک ارزش، عنایت کافی شود و در تبلیغات نیز در آثار ادبی و هنری شأن و منزلت انسانی زنان و ارزش حجاب مورد توجه قرار گیرد.

10ـ تبلیغ عفاف و حجاب باید چنان باشد که خود موجب بدآموزی و اشاعه فحشا نشود و در این امر، می باید مقتضیات سنی، روحی و فرهنگی مخاطبان مورد توجه قرار گیرد.

11ـ در توسعه فرهنگ عفاف و حجاب لازم است میان فعالیت های فرهنگی، ارشادی و اجرایی، همسویی و هماهنگی وجود داشته باشد و برنامه ها و اقدامات انجام شده به صورتی مستمر مورد نظارت و ارزیابی قرار گیرد.

12ـ در تبلیغ و ترویج عفاف و حجاب باید بیشتر به جنبه های مثبت تکیه شود و شیوه ها و طرز بیان دوستانه و مؤدبانه به کار گرفته شود و واکنش نسبت به عدم رعایت عفاف و بی حجابی باید تابع مقررات و محدود به حدود قانون باشد و از برخوردهای خشن و اهانت آمیز خودداری شود.

13ـ مدیران و مسئولان باید از آگاهی و حساسیت لازم نسبت به مسئله عفاف و حجاب برخوردار باشند و مخصوصا باید به آموزش صحیح مجریان تبلیغ و پاسداری از عفاف و حجاب اولویت داده شود.

14ـ در شهرسازی و معماری باید فرهنگ عفاف و حجاب مد نظر قرار گیرد و محیط کار و نوع برنامه ها و استفاده از وسایل و امکانات به نحوی نباشد که خود موجب اختلاط نامناسب زن و مرد شود.

15ـ در ترویج فرهنگ عفاف و حجاب باید به نوع کار و شرایط مقتضیات محیط زندگی و خصوصیات اقلیمی و سنت ها و آداب محلی و منطقه ای مربوط به لباس و پوشش، با رعایت اصل حکم فقهی حجاب توجه شود و ضمن قایل شدن حرمت و احترام برای چادر به عنوان کامل ترین و رایج ترین نوع حجاب و تشویق آن به دور از افراط و تفریط، از الزام همگان به استفاده از یک نوع، رنگ و شکل خاص خودداری شود. (مراکز اداری، آموزشی و درمانی تابع ضوابط خاص خود می باشند).

16ـ به موازات اهتمام نسبت به عفاف و حجاب و تبلیغ و ترویج آن باید تدابیری اتخاذ شود تا چادر و انواع لباس هایی که استفاده از آنها لازمه رعایت عفاف و حجاب است به آسانی و با هزینه ای معقول و منطقی قابل تأمین باشد.

این اصول در 16 بند در جلسه 413 مورخ 14/11/76 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب نهایی رسید.

* * *

دوم. راهبردهای گسترش فرهنگ عفاف

مصوب پانصد و شصت و ششمین جلسه مورخ 4/5/1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی

شرح:

شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 566 مورخ 4/5/84 در چارچوب اصول و مبانی روش های اجرایی گسترش فرهنگ عفاف (مصوبه جلسه 413 مورخ 14/11/76) راهبردهای گسترش فرهنگ عفاف را به شرح ذیل تصویب نمود:

1ـ توسعه فرهنگ کنکاش و تفکر در مفاهیم دینی توسط جوانان به منظور پذیرش درونی و قلبی و عمل به آنها؛

2ـ تبیین دایمی جایگاه والا و پر اعتبار زن در اسلام و مقایسه آن با سایر مکاتب به منظور احساس برتری شخصیت زن مسلمان نسبت به زنان سایر مکاتب و پرهیز از روی آوردن به جاذبه ها و شخصیت های کاذب؛

3ـ تقویت بنیه اعتقادی، اخلاقی و اصول و مبانی تربیت برای والدین، خصوصا مادران نسبت به امر عفاف و حجاب و ایجاد حساسیت در آنها نسبت به آسیب های ناشی از عدم رعایت آن برای خود، خانواده و فرزندان؛

4ـ اتخاذ تدابیر مناسب جهت جذب، تربیت و به کارگیری نیروی انسانی شایسته نظیر مدیران، معلمان و اساتید معتقد و عامل به رعایت حجاب و عفاف در کلیه مراکز اداری و آموزشی؛

5ـ تبیین آموزه های دینی در خصوص ضرورت رعایت اصول حیا و عفت متناسب با قابلیت ها و ویژگی های زنان و مردان و ایجاد تعادل در روابط اجتماعی آنها؛

6ـ احیا و ترویج سنت حسنه امر به معروف و نهی از منکر؛

7ـ ارتقای سطح آگاهی جوانان در خصوص ارتباطات صحیح انسانی و اخلاقی بین آنها و حفظ حدود عفاف و حجاب در جامعه و خانواده؛

8ـ تبیین فلسفه و پیامدهای مثبت فرهنگی اجتماعی، روانی و اخلاقی عفاف و حجاب در عرصه های مختلف زندگی و اثرات منفی عدم رعایت آن در سست کردن بنیان های اخلاقی خانواده و جامعه؛

9ـ تبیین دیدگاه اسلام در خصوص عفاف، پوشش، حجاب و ضرورت بیان، فلسفه، احکام و دستاوردهای مثبت رعایت آن در جامعه متناسب با شرایط سنی جوانان و نوجوانان با شیوه های جذاب؛

10ـ توجه دادن به رعایت و نیز باور پوشش نه به عنوان یک اجبار اجتماعی بلکه به عنوان یک ارزش انسانی، دینی و معنوی و یک باور قلبی جهت مصونیت از زشتی ها و آسیب های اجتماعی؛

11ـ افزایش آگاهی والدین نسبت به رعایت حجاب و عفاف خصوصا در خانواده و نقش الگویی آنان در این امر؛

12ـ اهتمام جدی نهاد خانواده نسبت به تأمین نیازهای عاطفی و شخصیتی فرزندان به ویژه دختران و تأثیر آن در شکل گیری هویت دینی و اجتماعی آنها؛

13ـ تبیین نقش عفاف و حجاب در تقویت هویت ملی و فرهنگی جوانان و تأثیر آن بر استقلال فرهنگی و سیاسی کشور؛

14ـ تقویت روحیه تعادل در جوانان در رویکرد آنان به مدگرایی و بیان مستدل و منطقی اثرات و پیامدهای مدگرایی افراطی و پرهیز از تقلید کورکورانه از مدهای غربی و تقویت مدگرایی ملی؛

15ـ تبیین ریشه های تاریخی و فرهنگی و نشانه های روشن از وجود حجاب و پوشش در ادیان الهی و جوامع دارای سابقه تاریخی و تمدن فرهنگی؛

16ـ زمینه سازی اجتماعی مناسب برای دختران و پسران جهت کشف، هدایت و بروز قابلیت ها و توانمندی ها و تأمین مطالبات خود به منظور جلوگیری از بروز جلوه گری های نامناسب در حیطه فرهنگ عفاف و حجاب؛

17ـ اختصاص بخشی از موضوعات تحقیقاتی به بررسی «زمینه، علل و موانع گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه» و بررسی تأثیرات محصولات فرهنگی کشور بر این موضوع؛

18ـ تشویق و ترغیب خانواده ها و جوانان به ازدواج آسان و آشنا نمودن آنان با معیارهای شرعی انتخاب همسر، حقوق و وظایف یکدیگر، تقویت روحیه ساده زیستی و قناعت پیشگی در زندگی؛

19ـ تقویت هماهنگی بین دستگاههای ذی ربط در برنامه ریزی و تأمین امکانات لازم جهت رفع مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی موجود بر سر راه ازدواج جوانان؛

20ـ توسعه فعالیت های بنیادهای ازدواج به منظور جلب مساعدت دولت و خیرین در امر ازدواج جوانان؛

21ـ ارتقای مهارت های فنی و حرفه ای و توانمندی های جوانان جهت توسعه طرح های خوداشتغالی و آشنایی با بازار کار و زمینه های مختلف فعالیت به عنوان زمینه ساز ازدواج، تشکیل خانواده و نهایتا توسعه فرهنگ عفاف؛

22ـ اهتمام جدی مراکز فرهنگی و کلیه رسانه های کشور نسبت به ارائه الگوی مطلوب از عفاف و حجاب در محصولات فرهنگی خود (فیلم، سریال، تئاتر و ...) و پرهیز از ایجاد تضاد و تناقض برای جوانان در این امر؛

23ـ جذب، تربیت و به کارگیری نیروی انسانی آگاه و عامل به مبانی دینی عفاف و حجاب در برنامه های فرهنگی و تبلیغی؛

24ـ جهت دهی و تقویت امر عفاف و حجاب با استفاده از قابلیت ها و ظرفیت سازمان ها، احزاب، تشکل های غیر دولتی و هیئت های مذهبی در کشور؛

25ـ هدایت تبلیغات تجاری به سوی استقلال فرهنگی و اقتصادی؛

26ـ سازماندهی مبلغان آشنا به اصول و مبانی فرهنگ عفاف و حجاب به روش های صحیح تبلیغ و استفاده بهینه از آنها در مجامع دینی و خودجوش مردمی؛

27ـ نظارت دقیق و همه جانبه در امر تولید و نشر کتاب، مطبوعات و مجلات سینمایی در خصوص رعایت حریم عفاف و حجاب از نظر محتوایی و شکلی؛

28ـ تبیین ضرورت رعایت حجاب و عفاف توسط زنان و مردان در برنامه های فرهنگی، تبلیغی و هنری و پرهیز از یک سونگری؛

29ـ الگوسازی و ایجاد گرایشات عمیق و پایدار نسبت به امر حجاب و عفاف از طریق معرفی سیره عملی معصومین(ع)، بزرگان علمی و ادبی و فرهنگی، منطبق با مقتضیات زمان و مکان و شرایط سنی جوانان؛

30ـ تبیین عدم مغایرت پوشیدگی، حجاب و عفاف با حضور و فعالیت های اجتماعی زنان و رفع شبهه تعارض بین آن دو؛

31ـ توسعه ارتباطات و تبادل اطلاعات بین دستگاههای مختلف آموزشی، فرهنگی و تبلیغی در جهت تبیین و تعیین حدود و ضوابط هماهنگ در رعایت عفاف و حجاب در ارائه برنامه ها و کالاهای فرهنگی؛

32ـ تربیت و توسعه نیروی انسانی مؤمن، کارآمد و آشنا به مسائل فرهنگی ـ تبلیغی در امر عفاف و حجاب و پرهیز از برخوردهای خشن، فیزیکی و تحقیرآمیز با متخلفین؛

33ـ هماهنگی و وحدت رویه مستمر و پایدار در برخورد با ناهنجاری های فرهنگی توسط دستگاههای مختلف در چارچوب قانون؛

34ـ ارتقای سطح آگاهی و ایجاد حساسیت در مدیران نسبت به توسعه فرهنگ عفاف و حاکمیت ارزش های اخلاقی در مجموعه های تحت مسئولیت آنها؛

35ـ طراحی و اجرای فعالیت های فرهنگی در مراکز تبلیغی، آموزشی و فرهنگی در راستای توسعه امر عفاف و حجاب؛

36ـ ترغیب مسئولان و مدیران نسبت به مناسب سازی فیزیکی و فرهنگی و محیط کار در ادارات، بانک ها، مدارس، دانشگاهها، شرکت های خصوصی برای شاغلین و مراجعین؛

37ـ توسعه و تنوع بخشی به الگوهای مناسب حجاب و تبلیغ آن توسط رسانه ها به منظور اقناع روحیه تنوع طلبی و حس زیباشناختی جوانان ضمن ترویج و تشویق چادر به عنوان حجاب برتر و پرهیز از تحمیل و اجباری کردن یک الگوی ثابت از حجاب؛

38ـ توجه دستگاهها و نهادهای فرهنگساز به مُد به عنوان مؤلفه ای نوین و تأثیرگذار در جهت دهی به نوع پوشش و آراستگی جوانان؛

39ـ تشویق و ترغیب و تبلیغ نمادها و الگوهای لباس ایرانی و بومی مناطق مختلف کشور و ممانعت از تبلیغ الگوهای مغایر با فرهنگ ایرانی ـ اسلامی؛

40ـ اتخاذ تدابیر لازم جهت تولید و توزیع اقلام مورد نیاز جامعه در رعایت حجاب؛

41ـ ایجاد زمینه های دسترسی عمومی به پارچه و لباس منطبق با الگوهای ایرانی ـ اسلامی و حمایت از طراحان و تولیدکنندگان آن؛

42ـ ایجاد زمینه تبادل فرهنگی ملل اسلامی از طریق ارائه الگوها و نمادهای پارچه و لباس ایرانی ـ اسلامی؛

43ـ فراهم ساختن زمینه های امکان رقابت برای تولیدکنندگان داخلی و حمایت مالی از آنها؛

44ـ تقویت فرهنگ استفاده از پارچه و لباس های منطبق با الگوهای ایرانی ـ اسلامی؛

45ـ تهیه مقررات لازم برای جلوگیری از واردات پارچه و لباس غیر متناسب با فرهنگ عفاف و حجاب؛

46ـ به منظور ایجاد هماهنگی بین دستگاههای اجرایی و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در امر ترویج و گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه کمیته ترویج و گسترش فرهنگ عفاف با ترکیب ذیل در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل خواهد شد و گزارش عملکرد آن هر شش ماه یک بار به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه خواهد گردید.

47ـ کمیته ترویج و گسترش فرهنگ عفاف موظف است حداکثر ظرف مدت دو ماه راهکارها، آئین نامه ها و دستورالعمل های اجرایی و نقش دستگاههای ذی ربط در این خصوص را تهیه و تصویب نموده و به اطلاع شورای عالی انقلاب فرهنگی برساند.

1ـ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی (رئیس کمیته)

2ـ رئیس سازمان تبلیغات اسلامی (نایب رئیس کمیته)

3ـ دبیر شورای فرهنگ عمومی (دبیر کمیته)

4ـ نماینده سازمان ملی جوانان

5ـ نماینده وزارت اطلاعات

6ـ نماینده نیروی انتظامی

7ـ نماینده وزارت کشور

8ـ نماینده کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی

9ـ نماینده وزارت آموزش و پرورش

10ـ نماینده وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری

11ـ نماینده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

12ـ نماینده سازمان صدا و سیما

13ـ نماینده وزارت بازرگانی

14ـ نماینده ستاد امر به معروف و نهی از منکر

15ـ نماینده شورای فرهنگی اجتماعی زنان

16ـ نماینده سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران

17ـ نماینده وزارت مسکن و شهرسازی

18ـ نماینده وزارت اقتصاد و دارایی

19ـ نماینده وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات

20ـ نماینده گمرک جمهوری اسلامی ایران

21ـ نماینده سازمان تربیت بدنی

22ـ نماینده مرکز امور مشارکت زنان