کسب اطلاعات از طریق کلاس های آموزش زبان

مرکز آموزش زبان انگلیسی
یکی از مراکز وابسته به انجمن ایران و آمریکا، که از سال 1329 در زمینه تدریس زبان انگلیسی فعالیت می‌کرد، کانون آموزشی انجمن فرهنگی ایران و آمریکا بود که 35 هزار دانشجو در تهران و تعداد بیشتری در کرمانشاه و مشهد و شیراز و اصفهان زبان آموز داشت که در 26 کلاس 30 ساعته شرکت می‌کردند یعنی سالانه بالغ  بر یک میلیون دانشجو – ساعت می‌شد. در گزارشی که نشریه مرزهای نو (نشریه اداره اطلاعات آمریکا در تهران) از این مرکز تهیه کرد، در مورد فعالیت‌های کلاس‌های آموزش زبان انجمن فرهنگی ایران و آمریکا آمده بود:
... امتحانات پروفشنسی انجمن براساس برنامه دانشگاه میشیگان صورت می‌گیرد و مورد تایید کنسولگری آمریکا و امتحانات پروفشنسی توفل می‌باشد... چون روش جدید به تدریج از طرف آموزش و پرورش در روش آموزش زبان دبیرستان‌های ایران نیز وارد خواهد شد و در این زمینه انجمن ایران و آمریکا و شورای فرهنگی بریتانیا نیز کمک خواهند کرد...
 در گزارش یاد شده تصاویری نیز از سمینار استادان زبان انگلیسی (که از 21 دی ماه تا 17 بهمن 1347 تحت نظر وزارت آموزش و پرورش و همکاری شورای فرهنگی بریتانیا و انجمن ایران و آمریکا تشکیل یافت) درج شده که در آنها «استفن باک» از شورای فرهنگی بریتانیا، «دنیس شاو»، مدیر بخش آموزشی انجمن ایران و آمریکا و «رجینالد رایت»، سرپرست زبان انگلیسی شورای فرهنگی بریتانیا نیز حضور دارند.
این مرکز در ساختمانی اجاره‌ای در سه راه شاه (چهارراه جمهوری اسلامی فعلی) با ۱۸ کلاس درس آغاز به کار کرد. در سال ۱۳۳۶ یک مدرسه دولتی را نیز برای کلاس‌های شبانه در اختیار گرفت و در سال ۱۳۳۹ اولین جشن فارغ‌التحصیلی دوره ۱۲ ترمی آن با شرکت ۴۶ دانش آموخته برگزار شد. کلاس‌ها بعدا به محل انجمن ایران و آمریکا و یک ساختمان اجاره‌ای در خیابان وصال شیرازی (محل فعلی کانون زبان ایران) منتقل شد. برنامه درسی موسسه نیز شامل: کلاس‌های فشرده، عادی و سه روز در هفته و در چهار سطح مبتدی، اساسی، متوسط و پیشرفته طراحی شده بود.
مواد آموزش زبان در تهران را کار‌شناسان آموزشی آمریکایی تهیه می‌کردند. اولین کتاب درسی آموزش زبان انگلیسی با رویکرد آموزش و ارائه سبک زندگی آمریکایی در سال ۱۹۵۱ به وسیله «پاسرلی اولین» رئیس آمریکایی انجمن و همسرش نوشته شد و طی سال‌های ۱۹۵۴ تا ۱۹۵۹ توسط «گرترود نای دری»، مسئول دروس انجمن تجدید شد. سرانجام در سال ۱۹۶۲ کتاب‌های جدید انجمن تحت نظر «جین استیونسن» تهیه شد.
مجموعه این روند فعالیت‌ها، حاکی از آن بود که غرض از راه اندازی کلاس‌های آموزش زبان انگلیسی و یا دیگر کلاس‌ها در انجمن ایران و آمریکا، تنها آموزش و اموری مانند آن نبود. حضور کارشناسان و ماموران سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و انگلیس تحت عنوان کارشناس زبان یا سرپرست بخش زبان نیز این فرضیه را تقویت می‌کرد تا حدی که حتی حساسیت‌های ساواک را هم برانگیخت و ظن ارتباطات اطلاعاتی و جاسوسی تحت عنوان برگزاری کلاس‌های آموزش زبان یا مانند آن را تقویت کرد.
در سندی از ساواک نسبت به کلاس‌های آموزش زبان انگلیسی و همچنین دیگر کلاس‌های انجمن فرهنگی ایران و آمریکا ابراز نگرانی شده که از طریق این کلاس‌ها، خارجی‌ها اطلاعات مورد نیاز خود را کسب کرده و همچنین افرادی را برای انتقال این اطلاعات، نشان کنند.
این سند نشانگر آن است که حتی ساواک که وابسته با سرویس‌های اطلاعاتی و جاسوسی غرب بود، نیز نسبت به کار اطلاعاتی برخی سازمان‌های خارجی در کلاس‌های زبان ابراز نگرانی می‌کند!!
کتابخانه و مرکز منابع لینکلن
کتابخانه و مرکز منابع آبراهام لینکلن، بخشی مهم از فعالیت‌های اطلاع‌رسانی انجمن ایران و آمریکا را تشکیل می‌داد. این مرکز به عنوان محل اصلی تماس نمایندگی فرهنگی آمریکا با مخاطبان محلی در موضوعات مورد نظر، دو وظیفه عمده برعهده داشت:
فراهم آوردن اطلاعات معتبر و جاری درباره سیاست‌های رسمی آمریکا
ارایه تفاسیر و تحلیل‌های دست اول در مورد ریشه‌ها، رشد و توسعه ارزش‌ها و نهادهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی آمریکا.
در کتابخانه امکان دسترسی مناسب به کتاب‌ها و مجلات فراهم می‌شد و این کتابخانه حاوی کتاب‌هایی بود که حس احترام دیگران را نسبت به تاریخ فرهنگی و فکری آمریکا و نهادهای اجتماعی ـ اقتصادی و سنت‌های سیاسی این کشور برمی‌انگیخت. این کتابخانه با گزینش دقیق کتاب‌ها، مقالات، اسناد و مواد دیداری ـ شنیداری، مخاطبان خود را تغذیه می‌کرد. مهم‌ترین مشکل کتابخانه لینکلن در ایران را (مانند بقیه کتابخانه‌های اداره اطلاعات ایالات متحده ) بنا به گزارش کمیسیون خارجی سنای آمریکا، عدم تطابق کتاب‌های ارسالی با نیازهای جامعه مخاطبان، کمبود کتاب‌های هنری، تاخیر در ارسال روزنامه‌ها و نشریات، ارسال کتاب‌های جناحی با گرایش راست افراطی دانسته‌اند.
این کتابخانه که در سال ۱۳۲۳ با کتاب‌های اهدایی آمریکایی‌ها در باشگاه هواپیمایی آغاز به کار کرد و در سال ۱۳۴۰ به محل انجمن ایران و آمریکا در خیابان پارک منتقل شد، بسیار مجهز و دارای ۹۰۰۰ جلد کتاب منتخب به زبان انگلیسی به روش قفسه باز در زمینه‌های شش‌گانه روابط بین‌الملل، اقتصاد، آموزش و پرورش، علوم و تکنولوژی، سیاسی و اجتماعی، قسمت مجلات، کتب مرجع و مجموعه بزرگی از مواد دیداری و شنیداری بوده است.
بودجه این کتابخانه در چارچوب برنامه کتاب اداره اطلاعات ایالات متحده تامین می‌شد و منابع جدید را دریافت می‌کرد. «آگاتا کوپرمن»، کتابدار برجسته آمریکایی با همکاری ده نفر کتابدار متخصص توانسته بود با استفاده از روش‌های موثر و انعطاف‌پذیر اطلاع‌رسانی و سرویس‌دهی در مجموع ۷۰۰۰ نفر از جمله ۳۰۰۰ دانشجو را به عضویت کتابخانه درآورد. این کتابخانه برای دانشجوی ایرانی، نقطه آغازی بود بر شناخت از فرهنگ و جامعه آمریکا (همان القاء ایدئولوژی و سبک زندگی آمریکایی) که در عمل مکمل فعالیت‌های انجمن ایران و آمریکا تلقی می‌شد.
 ساواک و انجمن ایران و آمریکا
ساواک در حد مقدورات خود، اخبار و شایعات مرتبط با انجمن و سوءمدیریت یا زمینه‌های نارضایتی عمومی در آن را دنبال می‌کرد. ساواک در سال ۱۳۴۱ افزایش شهریه کلاس‌های زبان‌آموزی انجمن و اعتراض‌های زبان‌آموزان و در سال ۱۳۵۰ گزارش‌هایی در مورد رئیس انجمن ایران و آمریکا را مورد توجه قرار داد که از ضعف‌هایی نظیر انحرافات جنسی، به کارگیری توریست‌های هیپی به عنوان مدرس زبان انگلیسی و استعمال حشیش توسط معلمان در محوطه انجمن خبر می‌داد.
گزارشی از اسناد لانه جاسوسی آمریکا در روزهای اوج گیری نهضت مردم مسلمان، هم حکایت از برقراری روابط نامشروع جنسی در مراکز به اصطلاح فرهنگی غربی مانند انجمن ایران و آمریکا دارد. در سند فوق آمده است:
... ساختمان‌هایی که مورد حمله قرار گرفته و یا به آتش کشیده شده‌اند، به چند دسته مشخص قابل تقسیمند:
برخی وابسته به دولت یا بانک‌ها هستند و بعضی (چون کارخانه پپسی کولا و تعدادی از مغازه‌های طعمه حریق شده) وابسته به انجمن بهایی‌های محلی است. دلیلی که عموما در ارتباط با حمله به سینماها ارائه می‌گردد، آن بود که در این اماکن زن‌ها روی پرده ظاهر می‌شدند. در مورد کاخ جوانان، انجمن ایران- آمریکا، کلوپ معلمین و هتل‌ها نیز گفته می‌شد که در این موسسات، زن و مرد آزادند معاشرت و آمیزش داشته و در نتیجه موجبات انزجار و تنفر مسلمانان متعبد را فراهم می‌آوردند...