هدف خلقت جهان و انسان

(پرسش و پاسخ)

پرسش:هدف از آفرینش جهان و انسان از دیدگاه قرآن چیست؟

پاسخ:پرسش اول: هدف خلقت جهان
آیا جهان هدفی دارد و یا بی‌هدف است؟
از آیات قرآن کریم بر می‌آید که جهان هدف دارد، حتی قرآن کریم در آیات 21 و 22 سوره بقره می‌فرماید:
«اي مردم پروردگارتان را بپرستیـد کسـی که شـما و کسانی را که قبل از شـما بودند آفرید (که زمینه‌اي شود) تا شاید شـما با تقوي شوید». (بقره ـ 21)
و در ادامه می‌فرماید:
«پروردگار شما کسی است که زمین را براي شما گسترده قرار داد و آسمان را بنا کرد». (بقره ـ 22)
می‌فرمایـد: «جعـل لکم» یعنی خلقت جهـان براي انسـان است در حقیقت انسـان گـل سرسـبد جهان هستی است و هـدف از خلقت هستی و نعمت‌هـاي جهـان و آنچه در آسـمان و زمین است براي انسـان خلق شده است، کل جهان را مسـخر انسان قرار داده، ماه، زمین، خورشید و... همه در خدمت بشر می‌باشد.
پرسـش دوم: هدف خلقت انسان
حال این پرسـش مطرح می‌شود که اگر کل جهان براي بشر است و هدف آفرینش آنها، این است که به انسان خدمت کنند، پس هدف خلقت انسان چیست؟ یا چرا خداوند انسان را آفرید؟
در آیات متعددي از قرآن پاسخش به صورت‌هاي مختلف بیان شده، از این رو براي رسیدن به پاسخ نهایی لازم است آیات مختلف را مطرح کنیم و در پایان جمع بندي و نتیجه گیري نماییم:
1. در سوره ذاریات هدف خلقت را «عبادت» معرفی می‌کند و می‌فرماید:
«و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون» (ذاریات ـ 56) جن و انسان را نیافریدیم مگر براي اینکه عبادت کنند.
پس هـدف خلقـت عبـادت است البته به معنـاي وسـیع آن یعنی تسـلیم خـدا بـودن و بنـدگی او را انجـام دادن که نمـاز و روزه و ... مظاهري از آن می‌باشـد، خـدمت به خلق، دانش اندوزي و هرگونه کمال جویی و کمال خواهی و در راه خدا تلاش کردن، می‌تواند به نوعی عبادت باشد.
مفسرین ذیل این آیه شریفه از امام حسین(ع) حکایت کرده‌اند: که خداي بزرگ انسان‌ها را نیافرید مگر براي معرفت پس هنگامی که خدا را شناختند، بندگی او را بجا می‌آورند. (کنزالفوائد، ج 1، ص 328)
در حقیقت معرفت مقدمه‌اي براي عبادت است.
2. در سوره هود می‌فرماید: «مردم همواره در حال اختلاف و کشـمکش هسـتند مگر کسـی را که پروردگارت رحم کند و براي همین(پذیرش رحمت) آنها را آفرید!»
برخی از این آیه استفاده کرده‌اند که هدف خلقت «وحدت» است.
برخی دیگر از مفسرین گفته‌اند: هدف خلقت «رحمت» است.
البته منافاتی هم نـدارد چون در حقیقت «وحـدت» جامعه نوعی «رحمت» الهی است ولی آن چیزي که با سـیاق آیه سازگارتر اسـت همان بحث «رحمت» است؛ یعنی خداونـد می‌خواهد رحمتش را به مردم برساند و به تعبیر دیگر خداوند مردم را آفرید تا جلوه‌اي از رحمت او باشند و رحمت او را تجلی دهند.                                ادامه دارد