هجرت از پلیدی و گناه

در اسلام بر هجرت تأکید بسیار شده است. این هجرت به معنای کوچ از جایی به جایی یا کاری به کاری دیگر است تا شرایط به شکلی درآید که مطلوب شخص باشد. وقتی انسان در شرایط محیطی نامناسبی است و نمی‌تواند به مسئولیت‌های انسانی- الهی خویش عمل کند و توانایی تغییر محیطی را ندارد، باید از آن محیط خارج شود و اصطلاحاً هجرت محیطی کند. خداوند می‌فرماید: الذین توفاهم الملائکه ظالمی أنفسهم قالوا فیم کنتم قالوا کنا مستضعفین فی‌الأرض قالوا ألم تکن أرض الله واسعهًْ فتهاجروا فیها فأولئک مأواهم جهنم و ساءت مصیرا؛ کسانی که بر خویشتن ستمکار بوده‌اند، وقتی فرشتگان جانشان را به تمام کمال می‌گیرند، می‌گویند: در چه حال بودید؟ پاسخ می‌دهند: ما در زمین از مستضعفان بودیم. فرشتگان می‌گویند: مگر زمین خدا وسیع نبود تا در آن مهاجرت کنید؟! پس آنان جایگاهشان دوزخ است؛ و دوزخ بد سرانجامی است. (نساء، آیه97)
این هجرت محیطی برای آن است تا در محیطی قرار گیرند که بتوانند به مسئولیت‌های خویش عمل کنند.
اما مهم‌تر از هجرت محیطی و مکانی، هجرت از صفت ناپسند به صفتی نیک، یا از اخلاقی بد به اخلاقی خوب یا از کاری بد به کاری خوب است. اگر انسان از محیط بد بیرون آید ولی از زشتی و بدی اخلاقی و رفتاری بیرون نیاید، هیچ فایده‌ای ندارد. از این‌رو خدا از مردم می‌خواهد تا از هرچه پلیدی و زشتی است هجرت کنند. چنانکه می‌فرماید: والرجز فاهجر؛ از هر پلیدی پس هجرت کن! (مدثر، آیه5)
رجز همان بیماری چرکین در شتر است که موجب لرزش اندام و پاهای شتر می‌شود. این بیماری به‌گونه‌ای است که می‌آید و می‌رود و زمانی که آدم احساس سلامت کرد دوباره او را می‌گیرد و می‌لرزاند. به مطلق پلیدی و گناه نیز از این بابت رجز می‌گویند؛ زیرا چرکی است که دل و روان آدمی را پلید می‌کند. پس انسان باید افزون بر محیط ناپاک، از پلیدهای درونی رهایی یابد و از آن به صفات و رفتار نیک کوچ کند.