پرسش:راهکارهاي مقابله با شیطان از منظر قرآن کریم چیست؟

پاسخ:اگر همان آیاتی که شـیطان و ابزارهاي کار او را معرفی می‌کنـد، مورد دقت و بررسـی قرار دهیم و روي همان موضوعات مراقبت کنیم در حقیقت شیطان را خلع سلاح کرده‌ایم. در آیات مربوط به شیطان، خداوند متعال راه‌هایی را نیز اشاره می‌کند که برخی از اهم آنها را بر می‌شماریم:
1. شیطان دشمن شماست
قرآن می‌فرماید: «إِنَّ الشَّيْطانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا» «البتّه شیطان دشمن شماست، پس او را دشمن بدانید» این آیه شیطان را دشمن ما معرفی می‌کند و به ما یادآور می‌شود که شما هم به شیطان به چشم دشمن نگاه کنید!چگونه بـا دشـمن برخورد می‌کنیم؟ کاملـا مراقب هستیم و همه حرکـات و نقشه‌هاي او را زیر نظر داریم و مواظب هستیم که ما را فریب ندهد؛ با شیطان هم باید همین گونه برخورد کنیم تا بتوانیم از دام‌هاي خطرناك او نجات پیدا کنیم.
2. در مواجهه با شیطان به خدا پناه ببرید
قرآن کریم با عبارات متعدد می‌فرماید: «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ» «مَلِکِ النَّاسِ» «إِلهِ النَّاسِ» «مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنَّاسِ» «الَّذي يُوَسْوِسُ في‏ صُدُورِ النَّاسِ» «مِنَ الْجِنَّهًِْ وَ النَّاسِ» (آیات سوره ناس) «وَ قُلْ رَبِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّياطينِ» «و بگو: «پروردگارا! از وسوسه‌های شیاطین به تو پناه می‌برم!» (مومنون ـ 97) «فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيمِ» «هنگامی که قرآن می‌خوانی، از شرّ شیطان مطرود، به خدا پناه بر!» (نحل ـ 98) «وَ إِمَّا يَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّيْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَميعٌ عَليمٌ» «و هر گاه وسوسه‌ای از شیطان به تو رسد، به خدا پناه بر که او شنونده و داناست!» (اعراف ـ 200) «إِنِّي أُعيذُها بِکَ وَ ذُرِّيَّتَها مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيمِ» «او و فرزندانش را از (وسوسه‌های) شیطان رانده شده، در پناه تو قرار می‌دهم» (آل عمران ـ 36) به نظر می‌رسـد این تنوع عبـارات هر کـدام، به بعـدي از شخصـیت و چگونگی شـیطان نظـاره دارد و از طرفی، به حالت و چگونگی انسان نظر دارد که در یک جمع بنـدي به انسان می‌فرماید: این شـیطان دشـمن پیچیده و خطرناکی است که از راه‌هاي مختلف سـعی در نفوذ دارد و باید انسان در رویارویی با او به خدا پناه ببرد.
3. یاد خدا
قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّ الَّذينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ» «انسان‌هاي با تقوا هنگامی که گرفتار وسوسه‌هاي شـیطان شونـد، به یاد (خـدا و پاداش و کیفر او) می‌افتند و (در پرتو یاد او، راه حق را می‌بینند و) ناگهان بینا می‌گردند» (اعراف ـ 201) خداوند در این آیه به ما آموزش می‌دهد که افراد با تقوا وقتی شیطان به آنها نزدیک می‌شود، گویا آژیر خطري به صدا در می‌آید که موجب تذکر و بینایی آنان می‌گردد.انسان‌هاي با تقوا هم به هنگام وسوسه شـیطان به یاد خدا می‌افتند و با یاد خدا دل آنها روشن می‌شود و در پرتو روشـنی دل، خطر شیطان را درك می‌کنند و شیطان را ناکام می‌گذارند. در حقیقت انسان باید این آمادگی را داشته باشد تا هرگاه شیاطین به او نزدیک شدند به یاد خدا بیفتد و درون خودش را با یاد خدا روشن کند تا عرصه بر شیطان تنگ شود.در حقیقت انسان بایـد این آمادگی را داشـته باشـد که هرگاه شـیاطین به او نزدیک شدند به یاد خدا بیفتد و درون خودش را با یاد خدا روشن کند تا عرصه بر شیطان تنگ شود.
4. شناسایی سیاست گام به گام شیطان
 خداوند متعال در سوره بقره آیه 208 می‌فرماید: «وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبينٌ» «از گام‌هاي شیطان پیروي نکنید که او دشمن آشکار شماست»
 یعنی شیطان برنامه هایش را مرحله به مرحله و گام به گام به پیش می‌برد؛ باید از همان گام اول از او پیروي نکرد. لذا جاي تعجب نیست که قرآن هشدار می‌دهد مواظب باشید شیطان پرست نشوید. چطور ممکن است؟! آري انسانی که گام به گام به دسـتورات شـیطان عمل کرد به جایی می‌رسـد که هر دسـتوري به او می‌دهـد بدون چون و چرا انجام می‌دهد. یعنی انسان به طوري پیرو شیطان می‌شود که گویا او را «اله» و «معبود» خود انتخاب کرده و هرچه او می‌گویـد گوش می‌دهد و جامه عمل می‌پوشاند آري این است نتیجه نهائی پیروي کردن از گام‌هاي اول شیطان.
5. غنی سازي اوقات فراغت
انسـان بایـد میـدان جولان را از شـیطان بگیرد؛ اگر می‌بینیم شـیطان به هنگام خلوت بیشتر ما را وسوسه می‌کنـد یا به هنگام بیکاري بیشتر به سـراغ مـا می‌آیـد، راه درمـان را زود انتخـاب کنیم و سـعی کنیم کمتر در مکان‌هـاي خلوت تنهـا باشـیم؛ و از طرفی اوقـات بیکاري خود را به مطالعه یا مشغول کار شدن و یا ... غنی سازي کنیم.
نتیجه گیري:
از آنچه گذشت به دست می‌آید که شـیطان دشمن قطعی انسان است و قسم خورده که او را به گمراهی بکشد لذا در این مسیر باید با دو بال در آسمان معنویت پرواز کنیم و آنقدر بالا برویم تا دست او به ما نرسد.
بـال اول: پناه بردن به خـداست و از او اسـتمداد جسـتن و اینکه با یاد خـدا دل را روشن کنیم و با توکل بر خـدا عرصه را بر او تنگ کنیم. بال دوم: این است که بعد از تکیه بر خدا با اراده و آگاهی خود از گام‌هاي حساب شده شیطان پیروي نکنیم. و در پایان با ذکر خـدا میـدان جولان را از او بگیریم و چه ذکري بالاتر از «تلاوت قرآن» و خواندن «نماز» و مطالعه آموزه‌های قرآن و اهل‌بیت است که زینت ومایه حیات اوقات فراغت برای رفتاری معقول و خداپسندانه می‌باشد.