پرسش: از منظر قرآن کریم چه علل و اسبابی موجبات انحطاط و سقوط تمدن‌ها و حکومت‌ها را فراهم می‌آورد؟

پاسخ:در بخش نخست پاسخ به این سؤال ضمن تاکید بر سنت هلاکت در قرآن کریم به دو عامل انحطاط و سقوط تمدن‌ها و حکومت‌ها شامل: 1- ناسپاسی و کفران نعمت 2- ظلم، استکبار، کفر ورزیدن و تکذیب آیات الهی اشاره کردیم. اینک در بخش دوم این مبحث دنباله مطلب را پی می‌گیریم.
2- ظلم، استکبار، کفر ورزیدن و تکذیب آیات الهی
یکی دیگر از علل انحطاط و نابودی تمدن‌ها در طغیان، ظلم و تقلید کورکورانه و کفر ورزیدن است که نمونه بارز آن قوم نوح(ع) بودند. در مورد حضرت نوح(ع) آمده است: «و او از انبیا مرسل است و او را شیخ‌الانبیا می‌گویند و آزار او از سایر پیغمبران بیشتر است. چون از عمر او چهارصد سال گذشت بر پیغمبری بر او نازل شد، او را بلاهای عظیم پیش آمد و نهصد و پنجاه سال خلق را دعوت کرد و یک دم زبان او از دعوی تسکین نمی‌یافت.» (موسوی، 1368: 43)(28)
قوم نوح، بت‌پرست بودند و چون نوح به آنها تاکید کرد که به آئین من بگروید که عذاب پروردگار نزدیک است، آنها گفتند: «ما از خدایان خویش دست باز نداریم و چون خدایان خویش را می‌بینیم، آنها را خواهیم پرستید و بر آنها ستایش خواهیم کرد.:
قرآن شکوه نوح(ع) از بت‌پرستی قومش را این‌گونه نقل می‌فرماید: (و قالوا لاتذرن الهتکم و لا تذرن ودا و لا سوعا و لایغوث و یعوق و نسرا) (و (قوم نوح)‌گفتند هرگز خدایان خود را رها نکنید و به خصوص دست از پرستش (این پنج بت) و دو سواع و یغوث و یعوق و نسر هرگز برندارید.) (نوح- 23)
همچنین خداوند در سوره‌های عنکبوت و القمر به رسالت حضرت نوح(ع) و تکذیب نبوت وی از سوی قومش اشاره می‌کند.
(و قوم نوح لما کذبوا الرسل اغرقناهم و جعلناهم للناس آیهًْ و اعتدنا للظالمین عذابا الیما)
(و نیز قوم نوح چون رسولان حق را تکذیب کردند،‌ ما آنها را به طوفان هلاک سپردیم و آیت عبرت مردم قرار دادیم و برای ستمکاران عذاب دردناک مهیا گردانیدیم.) (فرقان- 37)
3. تقلید کورکورانه
تقلید کورکورانه از بزرگان قوم نیز یکی از عوامل سقوط تمدن‌ها می‌باشد خداوند سرگذشت عده‌ای از کافران را در روز جزا این‌گونه ترسیم می‌نماید:
(یوم تقلب وجوههم فی النار یقولون یا لیتنا اطعنا اله و اطعنا الرسولا* و قالوا ربنا انا اطعنا سادتنا و کبراءنا فاضلونا السبیلا)
(در آن روز صورتهاشان بر آتشی دگرگون بگردد (و فریاد پشیمانی از دل برکشند) گویند ای کاش، که ما (در دنیا) خدا و رسول را اطاعت می‌کردیم و گویند ای خدا ما اطاعت امر بزرگان و پیشوایان فاسد خود کردیم که ما را به راه ضلالت کشیدند)(احزاب-66) پیامبران الهی در طول مبارزات خود در تلاش برای ایجاد محیط توحیدی و یکتاپرستی با مردمی روبرو بودند که عادات غلط پیشینیان آنها را منحرف ساخته و باعث شده بود که پیامبران و فرستادگان خدا را  تکذیب کنند.
(بل قالوا انا وجدنا اباءنا علی امهًْ و انا علی آثارهم مهتدون)
(بلکه گفتند ما پدران خود را به عقاید و آئینی یافتیم و البته ما هم در پی آنان به راه هدایت هستیم.) (زخرف - 22)
ادامه دارد