400 نشریه‌ای که شایانفر با زیرکی از چنگ گروهک‌ها درآورد

29 آبان سال گذشته حاج حسن شایانفر مدیر مرکز پژوهش‌های کیهان پس از عمری تلاش و مجاهدت در راه افشاگری علیه جریان‌ها، شخصیت‌ها و گروهک‌های ضددین و انقلاب دارفانی را وداع گفت، در سالگرد ارتحال استاد حسن شایانفر با قاسم تبریزی پژوهشگر تاریخ و از همراهان آن مرحوم در‌باره ابعاد شخصیتی و فعالیت‌های ایشان از پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تا دوره اخیر حیات آن مرحوم گفت‌و‌گوی مفصلی‌کرده‌ایم که به علت حجم زیاد مطالب، قسمتی از این گفت‌و‌گو در اختیار مخاطبان گرامی روزنامه قرار می‌گیرد.
سید روح‌الله امین آبادی

مرحوم استاد حاج حسن شایانفر نمایه فعال و پویای جریانات و شخصیت‌های ضد انقلاب بودند، نام هر جریان و یا شخصیتی را در پیش ایشان مطرح می‌کردیم اطلاعات کاملی درباره آن ارائه می‌کردند که دوستان از حجم گسترده اطلاعات و آگاهی ایشان متعجب می‌شدند، این گستره عظیم آگاهی درباره جریانات ضدانقلاب چگونه به دست آمده بود؟
برای ادای حق مطلب بایستی سیری گذرا در زندگی فرهنگی و سیاسی حاج حسن شایانفر داشته باشیم ، آشنایی ما با ایشان به سال 1355 باز می‌گردد ، یکی از دوستان بازاری در این سال با جوانی 24 ساله پیش ما آمد و گفت حسن آقا از دوستان جوان ما در بازار مشتاق مطالعات و فعالیت‌های سیاسی است، در آن برهه ما به همراه شهید علی اکبر وهاج، سید محمدمستوفی ، حاج مصطفی زمانی و مرحوم حجت‌الاسلام علی حجتی کرمانی کانون نشر و پژوهش‌های اسلامی را داشتیم که کتاب‌های اسلامی چاپ می‌کرد و این کانون در پخش اعلامیه‌های حضرت امام خیلی فعال بود ، اعلامیه‌های فجر اسلام، جزوات ممنوعه و اعلامیه‌ها را پخش می‌کردیم، حاج حسن هر وقت می‌آمد با خودش اعلامیه و جزوه می‌برد، بین سال‌های 55 تا پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 جلساتی با دوستان داشتیم و ایشان در این جلسات شرکت می‌کرد، مرحوم حاج حسن در این جلسات بسیار ساده، سلیم النفس، آرام و پرکار ولی بی‌زبان بود، بیشتر از حرف زدن فعالیت عملی داشت.
400 نشریه ضد انقلابی که حاج حسن
 از چنگ ضد انقلاب بیرون آورد!
با پیروزی انقلاب اسلامی یکی از دغدغه‌ها مسئله مطبوعات و پخش مطبوعات بود که در حقیقت مرکز مطبوعات در اختیار جریان ضد انقلاب اعم از چپ و شاهنشاهی بود، ما در فکر راه‌اندازی یک مرکز پخش مطبوعاتی در تهران بودیم ، در آن برهه 13 عنوان نشریه مذهبی منتشر می‌شد ولی در مقابل 400 نشریه ضدمذهبی و ضد انقلابی در حال انتشار بود ، در آن برهه گفته شد که بایستی این فضا را از چنگ ضد انقلاب بیرون بیاوریم که حاج حسن شایانفر برای این کار اعلام آمادگی کرد.
مرحوم شایانفر برای این کار به نمایندگی اصناف تهران که انجمن اسلامی درست کرده بودند وارد این عرصه گردید و با چند دسته از جمله مدیران مجلات و مطبوعات شاهنشاهی ، چپ ، ضد اسلامی و معارض با ارزش‌های دینی و انقلابی و با نویسندگان این نشریات آشنا شد ، حاج حسن با تیزبینی و تیزهوشی و هنری که داشت فهمید گردانندگان این نشریات چه کسانی هستند، گاهی هفت عنوان نشریه توسط دو نفر با عناوین مختلف با مواضع ضددینی منتشر می‌شد. مسئله دیگر خود تشکیلات پخش مطبوعات بود که برای یک عده سودآور و مرکز قدرت بود.
پس از نزدیک یک سال و نیم فعالیت حاج حسن توانست به این نشریات احاطه پیدا کند و از آن جهت که وقت ایشان در این حوزه بیش از اندازه تلف می‌شد وارد بخش اسناد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شده و در این برهه با گروه‌ها،جریان‌ها، شخصیت‌ها و نوع ترفندهای آنها آشنا شدند، آقای شایانفر در این دوره با پرونده بسیاری از شخصیت‌ها و گروه‌ها در تماس بوده و مطالعات خاصی داشتند ، در این مطالعات ایشان با ارتباطات، سوابق این افراد و گروه‌ها از جمله ارتباط آنان با ساواک و...در برهه 1340 تا پیروزی انقلاب اسلامی آشنا شدند و بعد از یک برهه فعالیت علمی و عملی این بخش را به ۲ برادر دیگر سپرد و به دفتر سیاسی سپاه منتقل گردیدند.
رشد و بالندگی حاج حسن در دفتر سیاسی سپاه
دفتر سیاسی در این برهه علاوه‌ بر بررسی اوضاع امنیتی در سراسر کشور پیرامون احزاب ضد اسلام و ضد انقلاب مرتبط با شرق و غرب مطالعه می‌کرد، حاج حسن در این دفتر از نظر علمی و عملی موثر واقع شد و رشد و بالندگی خود را در این دفتر نشان داد ، اخبار محرمانه ، سری و فوق سری گروه‌ها و احزاب معاند از نقاط مختلف به دفتر سیاسی در‌باره گروه‌ها و احزاب مختلف چپ ، راست و ناسیونالیست و وابسته به ابرقدرت‌ها می‌آمد و به دست ایشان می‌رسید و به این ترتیب مرحوم شایانفر از لحاظ علمی و تجربی دوره‌ای عالی را سپری کردند.
با ورود آقای شریعتمداری به کیهان حاج حسن به همراه ایشان به این موسسه آمد ، ایشان به لحاظ شناخت گروه‌ها توشه و توانی که در این دوره ذخیره کرده بود را به کیهان آورد ، در این دوره آقای شایانفر از لحاظ تولید علم و انتشار مطالب دست بازتری پیدا و دفتر پژوهش‌های کیهان را تاسیس کرد، مجموع فعالیت‌های حاج حسن در این مدت به صورت بیش از 70 جلد کتاب و علاوه‌بر آن مقالات فراوان منتشر شده است.
این حجم از فعالیت‌های مرحوم حاج حسن شایانفر بر اساس چه دغدغه‌هایی بوده است؟
با توجه به تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جامعه پس از پیروزی انقلاب که فراز و نشیب‌های گوناگونی داشتیم ، نیروهای اصیل انقلاب ، آنهایی که انقلاب را انتخاب کردند و در عهد و پیمانشان با امام و اصل ولایت فقیه بر اساس دین داری ، ایمان به اسلام ، اعتقاد به حاکمیت قرآن و اسلام و گذر و گذار از جریان‌های سیاسی روز استوار بودند در چهار عرصه فعالیت می‌کردند که یکی از این افراد برادرمان حاج حسن شایانفر بود که درست تشخیص داد.
ارائه اسلام به عنوان یک دین، فرهنگ و تمدن و یک سیستم حکومتی با معیارهای قرآنی که باید در حقیقت گفت در نظریه‌پردازی حضرت امام این سه خصوصیت برجسته بود ولی این مهم در جامعه باید تحقق پیدا می‌کرد.
شناخت عمیق و جامع از استعمار و حرکت‌های استعماری ، توطئه‌های شرق و غرب و عوامل آنها در خارج از کشور مثل بختیار، علی امینی و سلطنت‌طلب‌ها و داخل کشور مثل منافقین، چریک‌های فدایی خلق ، حزب توده و... که خاصه این‌ها فعالیت‌های فرهنگی و فکری علیه انقلاب می‌کردند.
درک و فهم ضرورت زمان در شناساندن اسلام و مبانی اندیشه‌های امام و رهبری و تحقق آرمان‌های والای اسلام ، نیاز جامعه در سطوح نخبگان و در سطح دانشجویان و نسل جوان و عامه جوان که عمدتا به دنبال شناخت و آگاهی هستند و با روحیه آرمانگرایانه می‌خواهند اسلام و اهداف اسلام و استعمار و عوامل استعمار را بشناسند.
ما در جامعه با بخشی از نیروهایی مواجه بودیم که فهم و درک صحیح از انقلاب اسلامی و مراکز فرهنگی جامعه را نداشتند و این‌ها ابزار توطئه‌های استعمار می‌شدند ، در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی تا سال‌های 62-1361 که فعالیت گروه‌های ضد انقلاب را داشتیم این‌ها از ناآگاهی جامعه در پخش شایعات استفاده می‌کردند.
مرحوم شایانفر با شناختی که بر موارد چهارگانه فوق داشتند در حد توان خود مطالعات و پژوهش‌هایی که داشت همواره نگران و اندیشناک از روند جامعه و سستی و بی‌خبری برخی مسئولین بود، مطالبی که می‌گفت و منتشر می‌کرد هم خطاب آن به مسئولان و نخبگان بود که هم از نفوذی‌ها و از عناصر نادرست منافق دو چهره پرهیز کنند و هم بدانند دشمن مشغول چه کاری است از این رو همواره با قلم و در جلسات خصوصی با برادران وزارت ارشاد از آنها می‌خواست مراقب نفوذی‌ها باشند، از طرف دیگر ایشان ارتباطی با مراکز اسنادی جامعه داشت، اسناد وزارت امور خارجه ، سازمان اسناد ملی ، اسناد وزارت ارشاد ، اسناد وزارت اطلاعات و مجلس شورای اسلامی که منتشر می‌شد دستمایه خوبی برای آقای شایانفر بود که استفاده کند ولی گاهی گله‌مند بود که چرا این اسناد در اختیار پژوهشگران و از جمله کیهان قرار نمی‌گیرد تا جامعه را نسبت به حرکت جریانات ضد انقلاب آگاه کنند، گاهی جامعه از عدم آگاهی نسبت به این اسناد تلفات می‌دهد ، هر چند وزارت اطلاعات اسناد گروه‌ها و احزاب پیش از انقلاب را منتشر می‌کردند ولی دغدغه مرحوم شایانفر در مورد گروه‌ها و احزاب پس از انقلاب بود که ما حداقل اسناد گروه‌ها و احزاب بین سال 58 تا 65 و 68 را منتشر کنیم تا بتوانیم کارهایی را انجام بدهیم ، خوب این را به عنوان انتقاد در بیان ایشان بود.
شنیده‌ایم که مرحوم حاج حسن شایانفر فعالیت‌های فرهنگی گسترده‌ای نیز در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی در زندان‌ها برای آگاهی بخشی به زندانیان فریب خورده داشته اند، در این رابطه اگر اطلاعاتی دارید مخاطبان محترم روزنامه را در جریان بگذارید؟
در سال 1361 حجت‌الاسلام مجید انصاری طی جلسه‌ای از آقای شریعتمداری دعوت کرد که برای بخش فرهنگی زندان‌ها برنامه‌ریزی کنند ، آقای شریعتمداری ، پرویز جنتی ، ابراهیم محمدزاده ، حسین داورزنی، احمدی از طلاب و فعالان قم و آقای شایانفر یک شورای فرهنگی برای تحول در زندان ایجاد کردند، خصوصا اینکه حضرت امام فرموده بودند زندان‌ها باید دانشگاه باشند ، بسیاری از جوان‌ها فریب گروه‌ها و جریان‌های منافقین، چپ و چریک‌های فدایی خلق و یا ناسیونالیست‌ها را خورده بودند ، این شورا تشکیل شد و اولین برنامه را در زندان قزل حصار در سال 1361 شروع کرد ، در آنجا مدیریت داخلی فرهنگی به عهده حاج حسن شایانفر قرار گرفت و ایشان برای زندان برنامه‌ریزی کردند، در اولین گام نمایشگاه کتابی دایر کردند که در سال 1361 ، 800 هزار تومان کتاب فروش رفت، همه نوع کتابی در این نمایشگاه بود ، سیاسی، ادبی ، تاریخی و فلسفی ، مرحله دوم برنامه پرسش و پاسخ گذاشتند بیشتر آقای شریعتمداری و جنتی به درون بندها می‌رفتند و جوان‌ها و بخصوص مارکسیست و وابستگان سابق به منافقین سؤالات و شبهاتی پیرامون اسلام و انقلاب و جمهوری اسلامی می‌پرسیدند و این‌ها جواب می‌دادند در هفته سه روز آقای شایانفر شنبه، دوشنبه و چهارشنبه از شش صبح تا دوازده شب در زندان قزل حصار برای خانم‌ها و آقایان برنامه‌ریزی کرده و حضور می‌یافت ، این پرسش و پاسخ جو زندان را تصحیح کرد.
حاج حسن در این مدت کلاس نقاشی ، طراحی، داستان نویسی برای زندانیان راه‌اندازی کرد ، از حوزه هنری سازمان تبلیغات افرادی را دعوت کرد، مدیریت همه این‌ها به عهده آقای شایانفر بود ، این کلاس‌ها هم بخشی از بچه‌های زندانی را جذب کرد، با آموزش و پرورش کرج مذاکره کرد، چون برخی از این بچه‌ها دبیرستانی بوده و دوره پایان درسشان را پیش از زندان می‌گذراندند، گفتند بچه‌ها درسشان را بخوانند و از وقتشان استفاده کنند ، استقبال عجیبی از این برنامه شد ، تعدادی دانشجو بودند، ایشان قول داد کتاب‌های درسی را برای این‌ها تهیه کند و تهیه کرد، کلاس‌های اختصاصی تشکیل داد که آقای محمد زاده تفسیر نهج‌البلاغه تدریس می‌کردند و کلاس‌های دیگر موردی که هر کدام 20 الی 50 نفر را در بر می‌گرفت ، مرحله بعدی سخنرانی هفتگی گذاشت ، هر هفته یک شخصیت می‌آمد و سخنرانی می‌کرد مثلا آقای سرحدی زاده وزیر کار می‌آمد و سخنرانی می‌کرد ، مهندس زالی وزیر کشاورزی و...می‌آمدند و سخنرانی می‌کردند تنوع سخنران‌ها تنوع بسیار عالی بود که هر کدام با توجه به تخصصشان می‌آمدند که برای بچه‌ها جذابیت داشت، مجله و روزنامه در اختیار مجموعه قرار می‌گرفت، مقالات زندانی‌ها را در اختیار اطلاعات، کیهان و...قرار می‌داد و حق تالیف می‌گرفتند ، برخی از این زندانی‌ها مشکل خانوادگی داشتند یک مجموعه‌ای آنجا بود خانه‌های اختصاصی که به خانواده‌ها ملاقات می‌دادند، از طرف دیگر یک طرحی راه‌اندازی کرد ، طرح رسیدگی به فرزندان زندانی‌ها ، یک کتابفروشی تاسیس کرد که کتاب‌های کودکان و داستان‌های کودکان را از کانون پرورش فکری به این کتابفروشی منتقل می‌کرد تا زندانی‌ها از این کتاب‌ها تهیه و به کودکان خود هدیه بدهند و یا اسباب بازی‌هایی که زندانی‌ها می‌خواستند به فرزندان خود هدیه بدهند تهیه می‌شد و در اختیار آنها قرار می‌گرفت، حاج حسن برای این زندانی‌ها امکانات متعددی را در نظر گرفته بود. این مجموعه هر کدام یک بخشی از زندانی‌ها را از ضد انقلاب و گروهک‌ها جدا کرد. زندانی‌ها با واقعیت‌ها روبرو شدند ، اطلاعات سپاه وارد کار شد و یک ارزیابی مجدد از زندانی‌ها صورت گرفت مشخص شد بخش عمده از گذشته خودشان از حزب توده تا گروهک‌های دیگر را نقد می‌کنند. این باعث آزادی بسیاری از زندانیان شد.
ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادید