فی الکَافِی عَنِ الصّادِقِ (عَلَیهِ‌السّلام)(1) «إِنَّ الْمَوْتَ الَّذِی تَفِرُّونَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مُلَاقِیکُمْ» إلَی قوله «تَعْمَلُونَ»
حضرت، آیه مبارکه سوره جمعه را تلاوت کردند که«قُلْ إِنَّ الْمَوْتَ الَّذِی تَفِرُّونَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مُلَاقِیکُمْ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَیْبِ وَالشَّهَادهًْ فَیُنَبِّئُکُم بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ»(2) و در ذیل آیه می‌فرمایند که:
قال یُعَدُّ السِّنِین؛ زندگی انسان اول به سال شمرده می‌شود؛ [می‌گویند] آقا! [فلانی] چند سالش است؟ چهل سال، پنجاه سال، هفتاد سال. سالها شمرده می‌شود.
ثم یُعَدُّ الشُّهُور؛ بعد انسان به مرحله‌ای از بیماری یا فرتوتی می‌رسد که ماه‌ها را می‌شمرند؛ دیگر بحث سال نیست؛ بحث ماه است. گاهی پزشک به کسی می‌گوید که آقا! شما شش ماه دیگر زنده هستید، چهار ماه دیگر زنده هستید. ماه‌ها را می‌شمرند.
ثُمَّ یُعَدُّ الأیّام؛ بعد به مرحله‌ای می‌رسد انسان که دیگر ماه هم مطرح نیست؛ بحث این نیست که به ماه بعد برسد؛ بحث سر روز است. ده روز مانده، پنج روز مانده، پانزده روز مانده، این‌جوری محاسبه می‌کنند.
ثُمَّ یُعَدُّ السّاعَات؛ بعد حال انسان به جایی می‌رسد که دیگر روز هم معنی ندارد؛ در شرف رفتن است؛ ساعت‌ها را می‌شمرند. پنج ساعت مانده، سه ساعت مانده، این‌جوری گذر زمان زندگی انسان را حساب می‌کنند.
ثُمَّ یُعَدُّ النَّفَس؛ بعد نفس‌ها شماره می‌شود. انسان در آن نفس‌های آخر می‌فهمد و می‌بیند که این نفس‌ها دیگر دارد شمرده می‌شود و از کسی هم در آن دور و بر کاری ساخته نیست.
این را باید به‌عنوان تذکر همه ما به یاد داشته باشیم.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱) الشافی، ص ۸۷۶: [قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع):.... يَعُدُّ السِّنِينَ، ثُمَّ يَعُدُّ الشُّهُورَ، ثُمَّ يَعُدُّ الْأَيَّامَ، ثُمَّ يَعُدُّ السَّاعَاتِ، ثُمَّ يَعُدُّ النَّفْسَ:«فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا يَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا يَسْتَقْدِمُون». امام صادق(ع) پس از قرائت آیه 8 سوره جمعه فرمود: [مرگ] سالها را می‌شمرد؛ سپس ماه‌ها را می‌شمرد؛ سپس ساعات را می‌شمرد؛ سپس نفس‌ها را می‌شمرد «پس هنگامی که أجلشان سر رسید، نه [می‌توانند] لحظه‌ای به تاخیر اندازند و نه پیشی گیرند.»]
۲) سوره جمعه، آیه ۸: بگو: بى‌‌تردید آن مرگى که از آن مى‌‌گریزید با شما ملاقات خواهد کرد، سپس به سوى داناى نهان و آشکار بازگردانده مى‌‌شوید، پس شما را به آنچه (در دنیا) عمل مى‌‌کردید آگاه خواهد نمود.
* شرح حدیث در ابتدای درس خارج، 12/2/94
* پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب