۴ اصل برتر در زندگی
از نظر قرآن مهمترین اصولی که انسان در فلسفه و سبک زندگی خود در دنیا باید به آن توجه داشته و اهتمام ورزد، چهارچیز است که عبارتند از :
1. پذیرش روز جزا و معاد: پذیرش معاد مهمترین اصل در اصول اسلام و بنیادیترین و تاثیرگذارترین آنها است؛ زیرا کسی که روز جزا را باور داشته باشد، همه اصول دیگر توحیدی را نیز پذیرفته است؛ چون پذیرش و ایمان به روز جزا و معاد یعنی ایمان به خدا، توحید، ربوبیت و پروردگاری خدا، عالم غیب، فرشتگان، عدالت خدا، ایمان به رسالت و نبوت پیامبران، ایمان به امامت و رهبری از سوی خدا و مانند آنها؛ به قول معروف چون که صد آمد نود هم پیش ما است. از این رو پذیرش روز جزا به عنوان فلسفه زندگی، تعیینکنندهترین اصل در سلوک آدمی و سبک زندگی اوست. کسی که به روز جزا باور دارد بر آن است تا کاری کند که درآن روز بتواند پاسخگوی اعمالش باشد و کاری نکند که خشم خداوند را موجب شود؛
2. نماز: آنچه بیان شد در حوزه نظری و جزم اندیشهای و فلسفه زندگی است که بر اساس هستی شناسی توحیدی و معادباور شکل گرفته است؛ اما در حوزه عمل و عزم عملی و ارادی و سلوک رفتاری مهمترین کار از نظر قرآن که ستون اسلام است، همان نمازگزاری است که کاملترین شکل پرستش و نیایش و سپاس و ستایش از خداوند است. از همین رو برترین عبادت و فاصل میان کفر و ایمان و برترین عامل تقرب به خدا دانسته شده است؛ زیرا با این کار عبادی که ارتباط کامل با خدا است انسان صفات خداوندی را در خود با تقوای الهی تحقق میبخشد؛
3. انفاق و صدقه: برترین عمل اجرایی و کار نیک در ارتباط با دیگران، پس از نماز، انفاق و صدقات مالی است. کسی که انفاق میکند به حوزه عمل اجتماعی توجه دارد و برایش دیگران مهم هستند. از همین رو در آیات قرآن پس از عمل عبادی محض نماز بر انفاق به عنوان برترین سلوک و رفتار آدمی تاکید شده است.(بقره، آیه 3)
4. پایبندی به حدود و قوانین: چهارمین اصل برتر که در قرآن به آن توجه داده شده، قانونمداری است. اینکه حدود و قوانین الهی را شناخته و آن را مراعات کنند؛ زیرا کسی که باوری به روز جزا نداشته باشد، درهر کار خوب و بد وارد میشود و هیچ خط قرمزی را نمیشناسد و حدود را میشکافد و میدرد و به تعبیر قرآن اهل فجور میشود؛ چنانکه اهل شبههسازی و شبههافکنی درباره قیامت دنبال این کار هستند.(قیامت، آیات 1 تا 5)
خداوند در آیات قرآن به این اصول چهارگانه توجه میدهد و از زبان دوزخیان نقل میکند که اگر به این چهارگانه از نظر اعتقادی و سلوکی یعنی فلسفه و سبک زندگی توجه داشتند، هرگز به دوزخ نمیرفتند. قرآن میفرماید: مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ؛ قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ؛ وَلَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِینَ؛ وَکُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِینَ؛ وَکُنَّا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّینِ؛ (از دوزخیان میپرسند) چه رفتاری شما را در آتش سقر دوزخ درآورد ؟ گویند: از نمازگزاران نبودیم و بینوایان را غذا نمىدادیم؛ و پیوسته با اهل باطل همنشین و همصدا بودیم؛ و روز جزا را دروغ مىشمردیم.(مدثر، آیات 42 تا 46)جالب اینکه مسلمانان معتقد به روز جزا و اهل نماز که حدود الهی را مراعات میکنند، برترین عمل را انجام انفاق و صدقه دانسته و از خداوند تاخیر کوتاهی در اجل مسمی برای انجام این تنها عمل برتر را خواستار میشوند: وَأَنْفِقُوا مِنْ مَا رَزَقْنَاکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ فَیَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِی إِلَى أَجَلٍ قَرِیبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَکُنْ مِنَ الصَّالِحِینَ؛ و از آنچه روزى شما گردانیدهایم انفاق کنید پیش از آنکه یکى از شما را مرگ فرا رسد و بگوید پروردگارا چرا تا مدتى بیشتر [اجل] مرا به تاخیر نینداختى تا صدقه دهم و از نیکوکاران باشم. (منافقون، آیه 10) چون این آیه خطاب به مومنان است که به آنان میگوید انفاق کنید همان طوری که نماز میخوانید تا هنگام احتضار و مرگ خواهان تاخیر مرگ برای انجام صدقه و انفاق نشوید.