حسابرسی در قیامت نسبت به اعمال انسانی دارای مراتب و درجاتی است:

1. در گام اول دیگرانی از فرشتگان و پیامبران و امامان معصوم(ع) شهادت و گواهی به اعمال آدمی می‌دهند (ق، آیات 18 و 20؛ نساء، آیه 41؛ توبه ، آیه 105)؛

2. در گام دوم، اعضای خود انسان نسبت به خودش گواهی می‌دهند. در این زمان پوست و اعضای بدن به زبان در می‌آیند و سخن می‌گویند و شهادت می‌دهند. (فصلت، آیات 20 تا 22)؛

3. در گام سوم خود نفس انسانی شهادت می‌دهد؛ زیرا چهره‌ها، نورانی یا ظلمانی می‌شود(آل عمران، آیه 106) و یا به شکل چارپایان و وحوش یا گیاه در می‌آید. (اعراف، آیه 179؛ بقره، آیه 24؛ جن، آیه 15) در حقیقت خود عمل حاضر است و با تغییر و تبدیل عامل شهادت خود را بیان می‌کند.

4. در این مرحله خود انسان به حسابرسی خودش می‌پردازد و وقتی به خودش مراجعه می‌کند دیگر نمی‌تواند توجیه و عذری داشته باشد. خدا می‌فرماید: اقْرَأْ کِتَابَکَ کَفَى بِنَفْسِکَ الْیَوْمَ عَلَیْکَ حَسِیبًا؛ نامه‏‌ات را بخوان کافى است که امروز خودت حسابرس خود باشى. (اسراء، آیه 14) در این زمان، انسان به جایی می‌رسد که خودش اقرار و اعتراف می‌کند. خدا می‌فرماید: فَاعْتَرَفُوا بِذَنْبِهِمْ فَسُحْقًا لِأَصْحَابِ السَّعِیرِ؛ پس به گناه خود اقرار مى‌کنند و مرگ باد بر اهل جهنم.(ملک، آیه 11) معلوم است که اقرار و اعتراف انسان نسبت به خودش بالاتر از شهادت است؛ از همین رو گفته‌اند: اقرار العقلاء علی انفسهم جایز؛ یعنی اقرار خردمندان علیه خودشان پذیرفتنی و روا است و بر اساس آن عمل می‌شود؛ زیرا حجت قاطع است.