نظام خانواده در اسلام

15 -   امنيت در زندگى‏ - خوبيها و بديها

بــســـم الله الـــرّحــمـــن الــــرّحــیــم

امنيت در زندگى‏

خوبيها و بديها

انسان موجودى مركّب از عقل و قلب و نفس و جسم است.

براى هر يك از نواحى وجود انسان خوبيها و بديهائى وجود دارد، همه خوبيها از جانب حق، و تمام بديها سرچشمه‏اش خود انسان است.

از جانب وجود مقدسى كه در قرآن مجيد به اوصافى چون رحيم، رحمن، رب، ودود، غفور، كريم، لطيف، رؤوف، بارى، مصوّر، قدوس، عزيز، ياد شده جز خير و خوبى و رحمت و بركت صادر نمى‏شود.

جهل و حقد و حسد و كينه و كم‏ظرفيتى، و حرص و طمع، و سستى و تنبلى، غير از بدى و شرّ و خسارت و زيان محصولى ندارد.

معرفت و دانش، بصيرت و بينش، حداقل به اندازه‏اى كه چرخ زندگى را بگرداند، و حيات باطنى و ظاهرى را غرق نور و روشنائى كند، و امور زن و فرزند را اداره نمايد، و ديدى صحيح نسبت به هستى و عالم‏وجود، به انسان بدهد، كسبش براى انسان از جهتى واجب عينى و از جهت ديگر واجب كفائى است.

تحصيل مسائل اصولى مانند معرفت به حق، علم به قيامت، شناخت نبوت و ولايت، امرى ضرورى و واجب عينى است، كسب مسائل فقهى، و علوم مادى در حدّ نياز واجب كفائى است.

علم‏ودانش، معرفت وبينش، لقمه‏لذيذ، وخيروخوبى پرقدرتى‏است‏كه حضرت حق همراه باتوفيق لازم‏براى رشد وكمال عقل وقوه درك‏انسان قرار داده است.

عقل كه خودخيرى‏ازجانب حق است، وقتى با خير ديگركه توفيقومعرفت است رفاقت كند، دريائى‏ازنور در باطنوجود، بوجودمى‏آيد كه‏اين نورانيتوصفا، قسمتى از امنيت باطن را تأمين مى‏كند، واين امنيت بطور طبيعى از جانب انسان به زن و بچه سرايت مى‏نمايد، و آنها هم در جنب‏انسان از نعمت آرامش باطن برخوردار مى‏گردند، و در نتيجه فضاى زندگى به نور آرامش تا حدى منوّر مى‏گردد.

دانش دين به اندازه‏اى كه واجب عينى است، و دانش فقه يعنى آگاهى به حلال و حرام، و دانش مادى به مقدارى كه لازم است، در درجه اوّل براى سرپرست خانواده، كه اداره امور زندگى به دست اوست ضرورى است، و در مرحله بعد در سايه مرد خانه كه تحقق قسمتى از زمينه‏هاى لازم به عهده اوست، براى زن و فرزند، تا در مملكت كوچك خانه ملّتى بامعرفت و بابينش و بابصيرت، و آگاه و بيدار در كنار هم زندگى كنند، و از شرّ جهل و زيان بى‏سوادى، و خسارت نفهمى درامان باشند.

آرى معرفت به اندازه سعه وجوديش امنيت ايجاد مى‏كند، و جهل و بى‏سوادى زيان و خسارت.

جهل و بى‏سوادى‏

روايات بسيار مهم اهل بيت، جهل را مرگ معنوى، زيانبارتر از لقمه مضر در بدن براى زندگى، بيمارى و رنج، كشنده و لغزش‏آور، و به بار آورنده بدبختى ابدى، و فاسد كننده معاد، و ريشه فساد درتمام‏امور، و معدن‏شر، و دشمن خطرناك‏انسان، و علّت كفر وضلالت، ومانع قبول موعظه ونصيحت، وموجب افراط وتفريطمى‏دانند.

اميرالمؤمنين (عليه السلام) مى‏فرمايد:

الْجَهْلُ مَوْتٌ ...، الْجَهْلُ داءٌ وَ عَياءٌ، الْجَهْلُ يُزِلُّ الْقَدَمَ، الْجَهْلُ يُفْسِدُ الْمَعادَ، الْجَهْلُ اصْلُ كُلَّ شَرٍّ، الْجَهْلُ مَعْدِنُ الشَّرِّ.

از رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) نشانه‏هاى جاهل را پرسيدند پاسخ داد:

انْ صَحِبْتَهُ عَنّاكَ، وَانِ اعْتَزَلْتَهُ شَتَمَكَ، وَانْ اعْطاكَ مَنَّ عَلَيْكَ، وَانْ اعْطَيْتَهُ كَفَّرَكَ، وَانْ اسْرَرْتَ الَيْهِ خانَكَ.

اگر با او معاشرت كنى ترا به رنج و زحمت اندازد، اگر از او كناره‏گيرى نمائى ترا سرزنش مى‏كند، اگر چيزى به تو ببخشد منت مى‏نهد، و اگر به او ببخشى ناسپاسى مى‏كند، و اگر اسرارت را نزد او بگذارى خيانت ميورزد!!

خود به حساب برخيزيد كه اگر سرپرست خانواده دچار جهل باشد، و از مسائل معنوى و اصولى، و برنامه‏هاى مادى و ظاهرى خالى باشد، چه منبعى براى اضطراب و ناامنى، و آزار و اذيت، و رنج و عذاب، در خانه و بيرون خواهد بود؟

مال و ثروت، خانه و زندگى، زن و فرزند، در كنار جاهل، با خطر و زيان، و خسارت و ناامنى روبرو هستند.

اصرار اسلام به كسب معرفت، و تحصيل بينش و بصيرت در امور معنوى و مادى به اندازه‏اى كه لازم است، براى ايجاد امنيت در باطن و ظاهر است، و به خاطر اين كه زن و فرزند بى‏گناه انسان، در كنار انسان از آرامش برخوردار باشند، و از جانب انسان ضربه و ضررو خسارت و زيان نبينند، و به دنيا و آخرت آنان لطمه وارد نگردد و هيولاى شقاوت چنگ به گلوى آنان نيندازد.

در آثار اسلامى آمده، مسيح با تمام وجود در حال فرار بود، آشنائى از او علّت فرار را پرسيد، فرمود از دست جاهل فرار مى‏كنم.

آرى با تمام وجود از دست جهل و جاهل به پيروى از نبوت، و براى تأمين سعادت دنيا و آخرت بايد فرار كرد.

جاهل با داشتن كيميا فقير، و آگاه و عالم در كنار فقر ثروتمند است.

گر كيميا دهندت بى‏معرفت گدائى*** ور معرفت دهندت بفروش كيميا را

علم و معرفت‏

به فرموده قرآن مجيد دانايان، با نادانان در هيچ زمينه مساوى نيستند.

هل يستوى الّذين يعلمون، والّذين لايعلمون.

و به فرموده رسول اسلام (صلى الله عليه وآله وسلم) روزى كه بر من برسد، و دانش و علمى كه مرا به مقام قرب حق برساند به من اضافه نشود، در آن روز دميدن روز بر من مبارك نيست.

اذا اتى عَلَىَّ يَوْمٌ لاازْدادُ فيهِ عِلْماً يُقَرِّبُنى الَى اللّهِ تَعالى فَلابُورِكَ لى فى طُلُوعِ الشَّمْسِ ذلِكَ الْيَوْمَ.

و نيز آن حضرت فرمود:

قَلْبٌ لَيْسَ فيهِ شَىْ‏ءٌ مِنَ الْحِكْمَهِ كَبَيْت خَرِب، فَتَعَلَّمُوا وَ عَلِّمُوا وَ تَفَقَّهُوا وَ لاتَمُوتُوا جُهّالًا فَإِنَّ اللّهَ لايُعْذِرُ عَلَى الْجَهْلِ.

قلبى كه چيزى از حكمت در آن نيست چون خانه‏اى خراب است، ياد بگيريد، و ياد بدهيد، و بفهميد، جاهل از دنيا نرويد، همانا خداوند در قيامت جاهل را معذور نمى‏داند.

اميرالمؤمنين (عليه السلام) در كتاب باعظمت غررالحكم دانش و معرفت را بدين صورت وصف مى‏كند:

علم پيروزى مى‏آورد، دانش سدّى در برابر آفات و حوادث است، معرفت بالاترين بى‏نيازى است، دانش چراغ عقل، دليلى نيكو، برترين هدايت، زيبائى آشكار، بهترين انيس، شريفترين حسب، گمشده مؤمن، راهبر حلم، بامنفعت‏ترين گنج، شريفترين حقيقت است.

رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) در يك جمله تمام واقعياتى كه در دنيا و آخرت محصول علم و معرفت است بيان فرموده:

الْعِلْمُ رَأْسُ الْخَيْرِ كُلِّهِ.

دانش و بينش، بصيرت و معرفت سر تمام خوبيهاست.

على (عليه السلام) ثروت مادى و معرفت را با هفت فرق اصولى مى‏شناساند.

1 دانش و بينش ميراث انبياء و ثروت و مال ميراث فراعنه است، علم با انفاق كم نمى‏شود، مال با خرج شدن رو به نقصان مى‏رود، ثروت نياز به نگهبان دارد، معرفت از انسان نگهبانى مى‏كند، دانش همراه انسان به آخرت منتقل مى‏گردد، ثروت در دنيا بجا مى‏ماند، بدست آوردن مال براى همگان ميسّر است، دانش و معرفت و نورانيت و بصيرت مخصوص مردم مؤمن است، تمام مردم در امر دين محتاج صاحب علم و بى نياز از صاحب ثروتند، دانش عبور از صراط قيامت را تقويت، و ثروت جلوى انسان را براى حساب پس دادن مى‏گيرد.

كشتى خالى در ميان دريا با خطر موج گرفتگى، شكستن، گم شدن، سرنگون شدن روبروست، كشتى پر و سنگين موج‏شكن، راهرو، مطمئن و همراه با امنيت، و در مسير به مقصد رسيدن است.

كشتى خالى مثل انسان جاهل، و كشتى پر مثل انسان بينا و آگاه و بصير و بامعرفت است.

باطنى كه به نور توحيد منوّر است، قلبى كه به حقيقت مطمئن است، دلى كه در گرو قيامت است، و مى‏داند آن روز، روز

فمن يعمل مثقال ذرّه خيراً يره، و من يعمل مثقال ذرّه شراً يره.

است، انسانى كه خود را در دنيا مسافر مى‏داند، و آخرت را خانه ابدى براى حيات اخروى، آدمى كه تمام نعمت‏هاى حق را امانت به حساب مى‏آورد، و خود را نسبت به هر نعمتى موظّف و مسئول مى‏داند، انسانى كه زن و فرزند، خانه و تجارتخانه، ثروت و مال همه و همه را داده حق مى‏بيند و خلاصه رابطه‏اش با تمام برنامه‏ها از طريق معرفت است چگونه رفتار مى‏كند؟

رفتارش عين حكمت، كردارش عين نورانيت، حركاتش محض حقيقت، و برخوردش با همه چيز بخصوص با زن و فرزند بر اساس صلاح و سداد و رأفت و رحمت، و اصالت و كرامت است، از چنين انسانى در خانه و

خانواده و در خارج از خانه، دريا دريا امنيت و آرامش مى‏ريزد، و همه در كنار او مطمئن و راحت و باآرامش و همراه با اعتماد زندگى مى‏كنند، و اسلام مرد خانه، شوهر زن، و پدر فرزندان را اينگونه مى‏خواهد.