۱۲۲ - علی اکبری:تفسیر رأی رهبری! اجتهاد در مقابل نص ۱۳۹۷/۰۷/۲۰
علی اکبری:
تفسیر رأی رهبری! اجتهاد در مقابل نص
۱۳۹۷/۰۷/۲۰
«نظرات امام یك مجموعه است و خوشبختانه بیانات امام ثبت شده است و همین است كه هست، مثل همه متونی كه از آنها می‌شود تفكر گوینده را استنباط كرد؛ منتها با شیوه درست استنباطی.» و در ادامه درخصوص این شیوه درست و صحیح استنباط حکم از بیانات حضرت امام می‌فرمایند: «شیوه درست استنباط این است كه همه حرف‌ها را ببینند، آنها را در كنار هم قرار بدهند؛ توی آنها عام هست، خاص هست، مطلق هست، مقید هست. حرف‌ها را باید با همدیگر سنجید، تطبیق كرد؛ مجموع این حرف‌ها؛ نظر امام است؛ البته كار خیلی سادهای نیست، اما روشن است كه باید چه‌کار كنیم: یك كار اجتهادی است، اجتهادی است كه از عهده شما جوان‌ها برمی‌آید. بنشینند واقعاً گروههای كاری در زمینههای مختلف، نظر امام را استنباط كنند، از گفتههای امام به دست بیاورند.»
اگر همین امر را درخصوص نحوه تفسیر و اجتهاد از سخنان معظم‌له مبنای عمل قرار دهیم می‌توانیم حکم صحیح را نه‌تنها در موضوع اخیر که در دیگر موضوعات نیز استخراج نماییم؛ یعنی اینکه در جلسات خبرگی و دقیق با بررسی و تقاطع گیری از سخنان ایشان، می‌توان حکم نهایی را به دست آورد. البته برخی افراد و جریانات تلاش می‌کنند که با بیان مطالب و عباراتی از قبیل اینکه «حضرت آقا در جلسه عمومی چیزی فرمودند و نمی‌توان به این مطالب استناد کرد» افکار عمومی را به این باور برسانند که بین مطالب شفاهی و عمومی معظم‌له با مواردی که در جلسات خصوصی مطرح فرموده‌اند، تفاوت وجود دارد. معظم‌له به صراحت به این شبهه پاسخ داده و می‌فرمایند: «نکته اوّل اینکه آنچه بنده اینجا در این جلسه یا در جلسات عمومی می‌گویم، عیناً همان حرف‌هایی است که در جلسات خصوصی به مسئولین، به رئیس‌جمهور محترم و به دیگران می‌گویم. این خطّ تبلیغی‌ای که دیدیم و می‌بینیم دنبال می‌کنند که بعضی از خطّ قرمزهایی که رسماً اعلام می‌شود، در جلسات خصوصی از آنها صرف‌نظر می‌شود، حرف خلاف واقع و دروغی است. آنچه ما اینجا به شما می‌گوییم یا در جلسات عمومی می‌گوییم، عیناً همان حرف‌هایی است که به دوستان، به مسئولین، به هیئت مذاکره‌کننده، همان‌ها را بیان می‌کنیم؛ حرف‌ها یکی است.» (2/4/1394) ایشان درخصوص مطالبی که در جلسات مطرح می‌فرمایند و برخی افراد و جریانات از آن به سخنرانی رهبری یاد می‌کنند و آن را به یک سخنرانی و موعظه تنزل می‌دهند، تأکید می‌نمایند: «آنچه اینجانب در جلسات می‌گویم، صرفاً جنبه موعظه ندارد و بایستی به آن عمل شود.» و در جایی دیگر در جمع مسئولان وزارت علوم و روسای دانشگاه‌ها در سال 1385 می‌فرمایند: «این حرف‌ها را باید بگوییم. تکرار بکنیم و این‌ها را فقط موعظه هم تلقی نکنید... سخنانی که ما به شما عرض کردیم، موعظه نیست و این‌طور نیست که یک منبر رفتیم و حالا یک تذکراتی دادیم. نه. این‌ها اجرائیاتی است که لازم‌الاطاعه و لازم‌الاجراست. باید این کارها را بکنید.» و البته در ادامه همین سخن و فرمایش، به نوع مجازات و عقوبتی که عمل نکردن به این منویات به دنبال خواهد داشت اشاره و می‌فرمایند: «باید این کارها را بکنید، اگر نکردید، در قانون مجازات معینی ندارد که بگویند چنانچه این کار انجام نگرفت، فلان وزیر یا فلان مسئول، باید مجازات بشود؛ اما مجازات سخت‌تری دارد و آن قضاوت‌هایی است که درباره شما خواهد شد. قضاوت ما امروز در مورد آن کسانی که دانشگاه‌های ما را از آغاز پیدایش با بافت غیربومی و غیرناظر به نگاه‌های ملت و کشور تشکیل دادند و ما را به اینجا رساندند و به این انحطاط ما را کشاندند، چیست؟ چنانچه کوتاهی کنیم، آن‌وقت یک چنین قضاوتی در مورد ما خواهد بود. مجازات ما از مجازاتی که حالا در قانون برای یک جرم مشخص تعریف کرده باشند، سخت‌تر است.»
بنابراین مشخص است که نمی‌توان اعلام کرد آنچه رهبر معظم انقلاب در جلسه با نمایندگان مجلس شورای اسلامی درخصوص کنوانسیون‌های بین‌المللی و لزوم عدم انفعال در مواجهه با این مجامع مطرح کرده‌اند، یک نظر و موعظه بوده است بلکه آن سخن، یک سخن لازم‌الاجرا بوده است و از سوی دیگر نمی‌توان گفت که رهبری از آنچه گفته‌اند عدول داشته‌اند چرا که تضاد و منافاتی بین سخن ایشان در خفا و علن نیست. البته منش و راهبرد ولی‌فقیه چه در دوره حضرت امام و چه اکنون همواره این بوده است که به جز در موضوعات بسیار اساسی و راهبردی که هویت و اصل نظام را نشانه و آماج خود قرار می‌دهد، در دیگر موارد به نشان دادن راه و مسیر صحیح می‌پردازند و مبادی رسمی و قانونی کشور را مرجع پیگیری و اعلام نظر و رأی می‌دانند چرا که تفاوت مردم‌سالاری دینی در ایران اسلامی با دیکتاتوری در دوره طاغوت و یا در دیگر کشورها، در همین مسائل مشخص می‌شود. این جامعه است که باید با بلوغ خود به امر رهبر و ولی‌فقیه تمکین نماید. رهبری مسیر را تبیین کرده و راه را مشخص فرموده بودند و توقع این بود که مجلس با رأی منفی حداکثری به این لایحه، آن را از دستور کار خارج کند و به سمت تصویب قوانین مناسب‌تر با نگاه به مبانی داخلی بپردازد. اتفاقاً شماتت و سرزنش نمایندگانی که به این لایحه رأی مثبت دادند، از سوی مردم، بر همین پایه استوار است. در پاسخ به آن افرادی که به مخالفین رفتار مجلس ایراد می‌گیرند باید گفت که نمی‌توان از افکار عمومی انتظار داشت رفتار نمایندگان و مجلس را مورد قضاوت قرار ندهند و البته همان‌طور که رهبر انقلاب فرمودند این قضاوت سخت‌تر از دیگر مجازات‌ها خواهد بود.