فتح خرمشهر نه يك واقعه نظامی، بلکه يك مفهوم تاریخی بزرگ است؛ کتاب تاریخ ايران مملو از صفحات سیاه و روشن است. اما برگ‌های سیاه، در یک قرن اخیر بیشتر بود؛ تاریخ معاصر ما با شكست و سقوط و عقب‌نشيني و از دست رفتن بخش‌هاي مختلف كشور و تسليم شدن در برابر قدرت‌هاي بيگانه آغشته شده بود، با پيروزي انقلاب اسلامي جريان تاريخ در ايران مسير متفاوتي را در پيش گرفت. از اين به بعد بود كه پيروزي، سربلندي، مقاومت و تاراندن مهاجمان و سرسختي براي حفظ حتي يك ميلي‌متر از خاك كشور، تبديل به رسم ايرانيان شد. براي نخستين‌بار درتاريخ معاصر، ايران وارد يك جنگ نابرابر و همه‌جانبه شد و اجازه نداد وجبي از خاك سرزمين‌مان اشغال شود. فتح خرمشهر، پاياني بود بر صدها سال به يغما رفتن خاك اين سرزمین كه به واسطه حماقت و خيانت پادشاهان بر تاريخ ما تحميل شد. حتي رژيم استبدادي- استعماري پهلوي نيز بخش‌هایی از کشورمان را به بیگانگان بخشید؛ از جمله بحرين. اين بار ملتي كه با دم مسيحايي امام خميني(ره) زنده شده بود، با تكيه بر توانمندي‌ها و ايمان خود، تاريخ را تغيير داد و به اين ترتيب، سوم خرداد، روزي شد به وسعت همه تاريخ و خرمشهر، شهري شد به بزرگي يك ملت. به همین دلیل بود که فرمانده بزرگ این آزادسازی در سخنی تاریخی و تاریخ‌ساز فرمود: «فتح خرمشهر فتح خاك نيست، بلكه فتح ارزش‌های اسلامی است.»
کافی است تا بار دیگر وقایع و روزشمار جنگ را مرور کنیم و بر این حوادث تأمل بیشتری نمائیم تا این حقایق را بهتر درک کنیم. روزهایی که دشمنان ایران خواب‌های پلیدی می‌دیدند و در رویاهاشان ایران را در عرض چند روز تصرف می‌کردند. جلسه مطبوعاتی صدام با خبرنگاران در تاریخ  (10 نوامبر 1980 - 19 آبان 1359)  را فراموش نکرده‌ایم که گفت ادامه حرف‌هایم باشد چند روز دیگر در تهران! و بعد برای خرمشهر- یا به قول خودشان محمره- هم یک خط اتوبوس راه‌اندازی کرد تا مردم بروند و قدرتش در گرفتن یک شهر از ایران را ببینند! اما تنها 575 روز گذشته بود که سربازان خدا همه این خواب‌ها را آشفته کردند.
واکنش رسانه‌های بیگانه نیز در نوع خودش قابل توجه بود؛ این رسانه‌ها كه از ابتدا توانایی‌های رزمندگان اسلام را نادیده می‌گرفتند و آزادی خرمشهر را امری محال اعلام می‌كردند، پس از فتح خرمشهر دچار تناقض‌گویی شدند و از پیروزی ایران در جنگ سخن گفتند. به عنوان مثال، رادیو بی‌بی‌سی، پس از شكست نیروهای عراقی در خرمشهر گفت: همان‌طور كه بدون شك اطلاع دارید، دیروز بندر خرمشهر پس از 20 ماه دوباره به دست نیروهای ایران افتاد. بدین  ترتیب، ایران هم اسماً و هم رسماً در جنگ كاملاً پیروز شده است.
واشنگتن پست نیز در این مورد نوشت: بازپس‌گیری بندر خرمشهر نمایانگر پیروزی تقریباً كامل ایران در این جنگ بوده است.
روزنامه گاردین انگلیس نوشت: سقوط خرمشهر یعنی سقوط آخرین و مهم‌ترین افتخار جنگی عراق كه ایرانی‌ها با بازپس‌گیری آن این برگ برنده را كه به وسیله آن عراق می‌كوشید ایران را پای میز مذاكره بكشاند از دست بغداد ربودند.
بنابراین آزادی خرمشهر تنها یك پیروزی ساده نبود بلكه این پیروزی آغازی بر شكست‌های پیاپی دشمن در جبهه‌های نبرد شد و در واقع آزادی خرمشهر پایان توهم دشمنانی بود كه به شكست و اشغال خاك ایران و نابودی نظام نوپای جمهوری اسلامی دل بسته بودند.
و به این ترتیب فتح خرمشهر تبدیل شد به نقطه عطفی برای هشت سال دفاع مقدس و روزی مهم در کل تاریخ ایران. آنچنان که صدام پس از شکست در عملیات بیت‌المقدس و از دست دادن خرمشهر و به اسارت رفتن 19 هزار سرباز ارتش بعث به صراحت گفت «من صدای شکستن استخوان‌های ارتش عراق را در خرمشهر شنیدم.» و نه تنها این حادثه استخوان‌های ارتش صدام را شکست که پشتوانه‌ای شد برای پیروزی‌های آینده ایران و شکست‌های دیگر استکبار. حتی امروز هم اگر ملت ایران در برابر انواع و اقسام فشارها ایستاده است و از عربده‌کشی‌های سلطه‌گران نمی‌هراسد، ریشه‌اش به همان فتح برمی‌گردد. این اشتباه است كه آزادسازي خرمشهر صرفاً به عنوان يك واقعه تاريخي پنداشته شود، درحالي كه اين موضوع يك منبع الهام‌بخش و نوعي تجلي حقيقت درباره بزرگي يك ملت و فرهنگش است. با نگاهي عميق‌تر می‌توان ايستادگي كشورمان در مقابل تندبادهاي بعدي را هم متكي به همين فتح شناخت. اگر هم بخواهيم در آينده از ساير موانع پيش رو بگذريم، چاره‌اي نداريم جز اينكه به طور دائم به آن دوران مراجعه كنيم؛ هم امروز را به آن گذشته درخشان متصل كنيم و هم درخشش آن دوران را براي شرايط كنوني بازتعريف كنيم. به خصوص اينكه امروز نيز جبهه‌هاي مبارزه جديدي در مقابل جامعه ما ايجاد شده و اكنون نيز درحال دفاع هستيم.
 هنوز هم درباره خیلی از مسائل پشت پرده اشغال خرمشهر ناگفته‌های فراوانی است. درباره این موضوع مهم که چه کسانی این بخش از کشورمان را به حراج گذاشتند سخن چندانی گفته نمی‌شود. اتفاقا همان افراد، امروز هم در آن سوی مرزها درحال وطن‌فروشی هستند و هر شب در شبکه‌های تلویزیونی بیگانه حضور می‌یابند و درباره نبود حقوق بشر و آزادی و دمکراسی در ایران انتقاد می‌کنند! در مقابل این‌گونه افراد ، بزرگانی هم که آن روز از خود گذشتند تا خرمشهر برای ایران بماند، امروز نیز درحال مقاومت و نبرد دیگری هستند.