۳۷ - نگاهی به نقش مساجد در جریان انقلاب اسلامی- اولین زمزمه علنی «حکومت اسلامی» ۱۳۹۸/۰۴/۰۹
نگاهی به نقش مساجد در جریان انقلاب اسلامی-37
اولین زمزمه علنی «حکومت اسلامی»
هیئت انصارالمهدی
از دیگر هیئت‌های فعال استان قزوین «هیئت انصارالمهدی» بود که مواضع و برنامه‌هایش همسو و هماهنگ با سایر هیئت‌های استان بود. در جلسات این هیئت تفسیر قرآن، نهج‌البلاغه و بررسی مسائل روز انجام می‌گرفت . در سند زیر راجع به یکی از جلسات این هیئت آمده است:
«جلسه هیئت فوق ... در مسجد بلال حبشی واقع در قزوین با شرکت عده‌ای در حدود یکصد نفر تشکیل گردید ابتدا نماز جماعت خوانده شد، سپس دعای صحیفه‌ی سجادیه قرائت گردید. آنگاه قدرت‌اله چگینی پیرامون سکوت و اعتراض و دعا سخنرانی نمود و گفت درصورتی دعا مستجاب می‌شود که شخص دست به قبضه شمشیر کند و توکلش به خدا باشد و حق خود را دنبال کند درغیر اینصورت خداوند از آدم زبون و توسری‌خور بیزار است...»
از دیگر هیئت‌های استان که در ترویج فرهنگ اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی(ره) فعالیت می‌کردند، می‌توان «هیئت مذهبی بین‌الطلوعین» ، «هیئت مذهبی جعفری» ، «هیئت بنی‌فاطمه» و «هیئت بنی‌زهرا» را نام برد.
6) هیئت علمیه قزوین
از تأثیرگذارترین و فعال‌ترین نهادهای مذهبی استان قزوین بی‌شک باید به «هیئت علمیه» آن اشاره کرد. هیئت علمیه استان قزوین وظیفه نظارت بر مساجد و فعالیت‌های مذهبی استان را برعهده داشت و مورد اعتماد مردم نیز بود. آن‌گونه که از اسناد برمی‌آید هیئت علمیه قزوین بسیار مورد توجه مردم بوده و نقش هدایت‌گری ویژه‌ای برعهده داشته است. در حقیقت کمتر مسئله و موضوعی بود که از سوی «هیئت علمیه» قزوین نادیده گرفته شود، به همین دلیل در همه اتفاقات کشور و استان این نهاد مذهبی حضوری پررنگ و فعال داشت. از جمله محورهای عمده فعالیت هیئت علمیه استان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
توزیع و پخش رساله امام خمینی(ره)
از جمله فعالیت‌های هیئت علمیه قزوین توزیع رساله امام خمینی(ره) در میان مقلدین و متدینین استان بود. این وظیفه غالباً به وسیله روحانیون مرتبط با هیئت علمیه صورت می‌گرفت، در سند زیر در این مورد آمده است:
«نامبرده بالا [سیدرضا خضری] اخیراً بنا به توصیه هیئت علمیه شهرستان قزوین و آیت‌الله میلانی از ساعت 30/11 الی 15/12 توضیح‌المسائل امام خمینی را به 10 نفر از طلاب مدرسه التفاتیه تدریس می‌نماید...»
هیئت علمیه استان به‌خاطر موقعیت حساسیتی که داشت، همواره مورد کنترل ساواک بوده و تلاش زیادی برای نفوذ در آن به کار می‌رفت.
دعوت مردم برای شرکت در تظاهرات
هیئت علمیه قزوین در مناسبت‌های مختلف از جمله یادبود شهدای استان و سایر شهرهای کشور، از مردم می‌خواست تا در تظاهرات شرکت کنند. در یکی از اسناد ساواک آمده است:
«روز 19/2/1357مجلس ترحیمی از طرف هیئت علمیه و اصناف قزوین به مناسبت چهلمین روز وقایع یزد، اهواز و جهرم در مسجد شاه قزوین برگزار و از ساعت 30/8 مردم به مسجد وارد و دو نفر طلبه در جلوی درب به عنوان تشریفات به مردم خوش‌آمد می‌گفتند... واعظ راجع به برخی از زندانیان مطالبی اظهار نمود و اظهار داشت هیئت حاکمه ظالم یک نفر از خادمین اجتماع و مرجع عالیقدر شیعه حضرت آیت‌اله خمینی را ابتدا به کشور ترکیه سپس به عراق تبعید کرد آیا مشارالیه که مثل روح مقدس در کالبد ما ایرانیان می‌باشد سزاوار است که از وطن دور باشد زنده‌باد خمینی و مرگ بر دستگاه حاکمه که هیچ توجهی به خواسته‌های مردم ندارد ... »
در سند دیگری شروط تظاهرکنندگان در بیانیه‌ای که از سوی هیئت علمیه قزوین مطرح شده بود به شرح زیر آمده است:
« ... مشارالیه [شیخ غفاری] پس از ایراد یک رشته مطالب توهین‌آمیز و اهانت‌بار بالاخره بیانیه‌ای را قرائت کرد و از مردم درخواست نمود درصورت تصویب با ذکر سه بار صحیح است در هر یک از موارد متن بیانیه را تایید و تصویب کنند.
1ـ برکنار رژیم فعلی
2ـ استقرار حکومت اسلامی
3ـ بازگشت خمینی به کشور
4ـ خروج مستشاران آمریکایی
5ـ آزادی زندانیان مذهبی و روحانیونی که در تبعید به سر می‌بردند (با ذکر اسامی تعدادی از آنها)
6ـ تغییر تاریخ سال شاهنشاهی به تاریخ هجری خورشیدی
7ـ حمایت بی‌دریغ از فلسطینی‌ها
8ـ رفع تعطیلی از مدارس حوزه علمیه قم
9ـ آزادی بیان وعاظ و سخنرانان مذهبی و غیره
10ـ انحلال حزب رستاخیز ملت ایران
پس از خاتمه مجلس مشارالیه از حاضرین خواست که بنا به توصیه هیئت علمیه قزوین حاضرین با آرامش و متانت مسجد را ترک و متفرق شوند و بهانه برای دخالت به مأموران انتظامی ندهند...»
در مورد این بیانیه ذکر چند مورد ضروری به نظر می‌‌رسد، نخست آن‌که این بیانیه زمانی صادر شده است که رژیم هنوز از انسجام و نفوذ زیادی برخوردار بوده و شرایط کاملاً از کنترل آنها خارج نشده است. دومین مسئله خواسته‌های انقلابیون است که به تدریج در ماه‌های بعد محقق می‌شوند. این بیانیه در زمان نخست‌وزیری «جمشید آموزگار» تهیه شده است. وی در مردادماه همان سال جای خود را به دولت آشتی ملی «شریف‌امامی» از فراماسون‌های برجسته کشور داد. در سند زیر در مورد نقش هیئت علمیه استان قزوین آمده است:
«روز 1/8/57 بنا به پیشنهاد اعضاء هیئت علمیه شهرستان قزوین جمعیتی در حدود سه هزار نفر از طبقات مختلف در مسجد شاه قزوین اجتماع نمودند ابتدا سیدعلی‌اصغر موسوی ـ شیخ رحیم سامت ـ شیخ محمد مظفری و سیدجواد علوی مردم را به سکوت و آرامش دعوت نمودند سپس اقدام به راهپیمایی در خیابان‌های شهر نمودند نام چند میدان و خیابان را تعویض و قطعنامه‌هایی توسط سیدنوری آصف‌آگاه معروف به نورالدین اشکوری و شیخ علی‌محمد سلیمانی و همچنین نمایندگان فرهنگیان و دانشجویان مبنی بر
از دیگر هیئت‌های فعال استان قزوین «هیئت انصارالمهدی» بود که مواضع و برنامه‌هایش همسو و هماهنگ با سایر هیئت‌های استان بود. در جلسات این هیئت تفسیر قرآن، نهج‌البلاغه و بررسی مسائل روز انجام می‌گرفت . در سند زیر راجع به یکی از جلسات این هیئت آمده است:
«جلسه هیئت فوق ... در مسجد بلال حبشی واقع در قزوین با شرکت عده‌ای در حدود یکصد نفر تشکیل گردید ابتدا نماز جماعت خوانده شد، سپس دعای صحیفه‌ی سجادیه قرائت گردید. آنگاه قدرت‌اله چگینی پیرامون سکوت و اعتراض و دعا سخنرانی نمود و گفت درصورتی دعا مستجاب می‌شود که شخص دست به قبضه شمشیر کند و توکلش به خدا باشد و حق خود را دنبال کند درغیر اینصورت خداوند از آدم زبون و توسری‌خور بیزار است...»
از دیگر هیئت‌های استان که در ترویج فرهنگ اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی(ره) فعالیت می‌کردند، می‌توان «هیئت مذهبی بین‌الطلوعین» ، «هیئت مذهبی جعفری» ، «هیئت بنی‌فاطمه» و «هیئت بنی‌زهرا» را نام برد.
6) هیئت علمیه قزوین
از تأثیرگذارترین و فعال‌ترین نهادهای مذهبی استان قزوین بی‌شک باید به «هیئت علمیه» آن اشاره کرد. هیئت علمیه استان قزوین وظیفه نظارت بر مساجد و فعالیت‌های مذهبی استان را برعهده داشت و مورد اعتماد مردم نیز بود. آن‌گونه که از اسناد برمی‌آید هیئت علمیه قزوین بسیار مورد توجه مردم بوده و نقش هدایت‌گری ویژه‌ای برعهده داشته است. در حقیقت کمتر مسئله و موضوعی بود که از سوی «هیئت علمیه» قزوین نادیده گرفته شود، به همین دلیل در همه اتفاقات کشور و استان این نهاد مذهبی حضوری پررنگ و فعال داشت. از جمله محورهای عمده فعالیت هیئت علمیه استان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
توزیع و پخش رساله امام خمینی(ره)
از جمله فعالیت‌های هیئت علمیه قزوین توزیع رساله امام خمینی(ره) در میان مقلدین و متدینین استان بود. این وظیفه غالباً به وسیله روحانیون مرتبط با هیئت علمیه صورت می‌گرفت، در سند زیر در این مورد آمده است:
«نامبرده بالا [سیدرضا خضری] اخیراً بنا به توصیه هیئت علمیه شهرستان قزوین و آیت‌الله میلانی از ساعت 30/11 الی 15/12 توضیح‌المسائل امام خمینی را به 10 نفر از طلاب مدرسه التفاتیه تدریس می‌نماید...»
هیئت علمیه استان به‌خاطر موقعیت حساسیتی که داشت، همواره مورد کنترل ساواک بوده و تلاش زیادی برای نفوذ در آن به کار می‌رفت.
دعوت مردم برای شرکت در تظاهرات
هیئت علمیه قزوین در مناسبت‌های مختلف از جمله یادبود شهدای استان و سایر شهرهای کشور، از مردم می‌خواست تا در تظاهرات شرکت کنند. در یکی از اسناد ساواک آمده است:
«روز 19/2/1357مجلس ترحیمی از طرف هیئت علمیه و اصناف قزوین به مناسبت چهلمین روز وقایع یزد، اهواز و جهرم در مسجد شاه قزوین برگزار و از ساعت 30/8 مردم به مسجد وارد و دو نفر طلبه در جلوی درب به عنوان تشریفات به مردم خوش‌آمد می‌گفتند... واعظ راجع به برخی از زندانیان مطالبی اظهار نمود و اظهار داشت هیئت حاکمه ظالم یک نفر از خادمین اجتماع و مرجع عالیقدر شیعه حضرت آیت‌اله خمینی را ابتدا به کشور ترکیه سپس به عراق تبعید کرد آیا مشارالیه که مثل روح مقدس در کالبد ما ایرانیان می‌باشد سزاوار است که از وطن دور باشد زنده‌باد خمینی و مرگ بر دستگاه حاکمه که هیچ توجهی به خواسته‌های مردم ندارد ... »
در سند دیگری شروط تظاهرکنندگان در بیانیه‌ای که از سوی هیئت علمیه قزوین مطرح شده بود به شرح زیر آمده است:
« ... مشارالیه [شیخ غفاری] پس از ایراد یک رشته مطالب توهین‌آمیز و اهانت‌بار بالاخره بیانیه‌ای را قرائت کرد و از مردم درخواست نمود درصورت تصویب با ذکر سه بار صحیح است در هر یک از موارد متن بیانیه را تایید و تصویب کنند.
1ـ برکنار رژیم فعلی
2ـ استقرار حکومت اسلامی
3ـ بازگشت خمینی به کشور
4ـ خروج مستشاران آمریکایی
5ـ آزادی زندانیان مذهبی و روحانیونی که در تبعید به سر می‌بردند (با ذکر اسامی تعدادی از آنها)
6ـ تغییر تاریخ سال شاهنشاهی به تاریخ هجری خورشیدی
7ـ حمایت بی‌دریغ از فلسطینی‌ها
8ـ رفع تعطیلی از مدارس حوزه علمیه قم
9ـ آزادی بیان وعاظ و سخنرانان مذهبی و غیره
10ـ انحلال حزب رستاخیز ملت ایران
پس از خاتمه مجلس مشارالیه از حاضرین خواست که بنا به توصیه هیئت علمیه قزوین حاضرین با آرامش و متانت مسجد را ترک و متفرق شوند و بهانه برای دخالت به مأموران انتظامی ندهند...»
در مورد این بیانیه ذکر چند مورد ضروری به نظر می‌‌رسد، نخست آن‌که این بیانیه زمانی صادر شده است که رژیم هنوز از انسجام و نفوذ زیادی برخوردار بوده و شرایط کاملاً از کنترل آنها خارج نشده است. دومین مسئله خواسته‌های انقلابیون است که به تدریج در ماه‌های بعد محقق می‌شوند. این بیانیه در زمان نخست‌وزیری «جمشید آموزگار» تهیه شده است. وی در مردادماه همان سال جای خود را به دولت آشتی ملی «شریف‌امامی» از فراماسون‌های برجسته کشور داد. در سند زیر در مورد نقش هیئت علمیه استان قزوین آمده است:
«روز 1/8/57 بنا به پیشنهاد اعضاء هیئت علمیه شهرستان قزوین جمعیتی در حدود سه هزار نفر از طبقات مختلف در مسجد شاه قزوین اجتماع نمودند ابتدا سیدعلی‌اصغر موسوی ـ شیخ رحیم سامت ـ شیخ محمد مظفری و سیدجواد علوی مردم را به سکوت و آرامش دعوت نمودند سپس اقدام به راهپیمایی در خیابان‌های شهر نمودند نام چند میدان و خیابان را تعویض و قطعنامه‌هایی توسط سیدنوری آصف‌آگاه معروف به نورالدین اشکوری و شیخ علی‌محمد سلیمانی و همچنین نمایندگان فرهنگیان و دانشجویان مبنی بر
1ـ لغو حکومت نظامی
2ـ برقراری حکومت اسلامی 3ـ بازگشت خمینی 4ـ انحلال ساواک 5ـ آزادی زندانیان سیاسی و ... قرائت و سپس در خیابان شاه‌رضا نماز جماعت ظهر و عصر خوانده شد و بعد از آن جمعیت تدریجاً متفرق شدند...»
2ـ برقراری حکومت اسلامی 3ـ بازگشت خمینی 4ـ انحلال ساواک 5ـ آزادی زندانیان سیاسی و ... قرائت و سپس در خیابان شاه‌رضا نماز جماعت ظهر و عصر خوانده شد و بعد از آن جمعیت تدریجاً متفرق شدند...»