خوان حکمت
ماه شعبان ماه پوشیده به رحمت
۱۳۹۹/۰۱/۲۳
بسم الله الرّحمن الرّحیم
شب و روز ماه شعبان با عبادت پیغمبر(ص) زینت گرفت، یعنی سنّت او و عادت مستمرّ او این بود كه شبها را زنده میداشت و روزها را روزه میگرفت و لذا این پیامبر است که این ماه را ماه رحمت كرده است.
در همین دعای نورانی صلوات شعبانیه، وجود مبارك امام سجاد(ع) به ما آموخت كه بگوییم: خدایا اولاً ما را همراه و در كنار پیامبر قرار بده، ثانیاً نبوّت، رسالت و وحی او را برای من یك طریق باز قرار بده كه من اگر بخواهم آن را بپیمایم، هیچ كسی مزاحم من نباشد.
در صلوات شعبانیه، انسان خود را در سایه رحمت بیانتهایی كه خدا نصیب پیامبر میكند مشمول ادعیه سِعه رحمت ذات اقدس اله مینماید. در این دعا به خداوند عرض میکنیم که پیامبر(ص) را شفیع ما قرار بده: «وَاجْعَلْهُ لی شَفیعاً مُشَفَّعاً وَطَریقاً اِلَیكَ مَهیعاً» (او را برای من شفیعی با شفاعت پذیرفته و راهی روشن به سویت قرار ده)، در این جمله حضرت سجاد(ع) به خدا عرض میكند: خدایا این ماه، ماه پیامبر و صدر و ذیل این ماه، رحمت است و رحمت بودنِ صدر و ذیل این ماه برای این است كه نبی رحمت شبها را به نماز و روزها را به روزه میگذراند. یعنی این زمان را این متزمّن، پربركت كرد، همانطوری كه مكان را این متمكّن، پربركت میكند.
خدمت به وحی و نبوت، بهترین راه رسیدن به مقصد الهی است، اگر كسی واقعاً در خدمت وحی و نبوّت بود این شخص یك طریق هموار و راحت دارد، که نه بیراهه میرود نه راه كسی را میبندد و اگر - خدای ناكرده - مشكلی داشت این راه بسته میشود و این راهِ بسته به مقصد نمیرسد، همان كه فرمود: (فَهُمْ فِی رَیبِهِمْ یتَرَدَّدُونَ، آنها در تردید خود سرگردانند.) (توبه /45)؛ شك و تردید باعث عجز است، ولی اگر انسان وارد یك طریق هموار و روشن شد، مرتب بدون مزاحمت به مقصد میرسد.
انسان؛ مهمان خدا و مهماندار او
انسان در این ماه شایستگی آن را پیدا میکند که هم مهمان خدا شده و هم مهماندار او شود، این دعاهای ماه رجب و شعبان برای آن است كه انسان را هم شایسته كند كه مهمان خدا بشود، هم شایسته كند كه مهماندار خدا بشود؛ در این معامله، سود كلا مال انسان است، چون گاهی خدای سبحان خرید و فروش میكند و با انسان گفتوگو دارد، چه اینكه در مناجات شعبانیه همین است. اما خدا مهمان ما باشد یعنی چه؟ ما چه داریم كه او را مهمان كنیم و چه وقت او مهمان ما میشود؟! این در حدیث قدسی آمده است که «انا عند المنكسرهًْ قلوبهم» یعنی خدای سبحان مهمان دلهای شكسته است و آن انكسار را، آن فقر را، آن خضوع و خشوع را، آن بندگی خالص را میپذیرد؛ «انا عند المنكسرهًْ قلوبهم» جزء مصادیق مهمان شدن خدا نسبت به دلها است.
ماه شعبان، ماه سراسر رحمت
ماه شعبان ماهی است كه شبش، روزش، سحرش، بینالطّلوعینش، صبحش، عصرش، ظهرش محفوف (پیچیده) به رحمت است: «شَعْبانُ الَّذی حَفَفْتَهُ مِنْكَ بِالرَّحْمَهًِْ وَالرِّضْوانِ» اگر چیزی را آدم بپیچد، این از هر طرف پوشیده و پیچیده به رحمت است. در همین صلوات عندالزوال(هنگام ظهر) وجود مبارك امام سجاد(ع) به ما آموخت، این ماه پوشیده به رحمت است، ماه شعبان تقریباً نشانه بسط است، گرچه ماه رجب، ماه پربركت است، آن با قبض همراه است، این با بسط همراه است؛ آثار رحمت در این ماه هست، خیلی هم نمانده به ماه مبارک رمضان، طوری خودمان را در این ایام آماده کنیم که خدا ما را به عنوان مهمان بپذیرد.
منبع: آرشیو جلسات دروس اخلاق
حضرت آيتالله جوادي آملي (دامظله)