خوان حکمت (۲۵۳) : نگاه ویژه قرآن به حقوق بشر ۱۳۹۹/۰۱/۳۰
خوان حکمت
نگاه ویژه قرآن به حقوق بشر
۱۳۹۹/۰۱/۳۰
بسم الله الرّحمن الرّحیم
موضوع بحث که جریان حقوق بشر است، اصل این مطلب را، هم قرآن کریم مبتکراً ارائه کرده است و هم به دیگران آموخت که انسان جهانی فکر کند ،گرچه در منطقه خاص به سر می‌برد، اگر بخواهد در همان منطقه خاص راحت باشد، در امنیت و امانت باشد، باید جهانی فکر کند، فضل و فلاح جهان را طلب کند، زیرا قرآن حیات طیب را به جامعه آموخت،
اولاً؛ و حیات طیب را در گرو امنیت و امانت جهانی دانست،
ثانیاً؛ و انسان را تافته جدابافته از سایرین نمی‌داند،
ثالثاً؛ و کلّ جهان را یک خانه و یک محوطه مخصوص می‌داند،
رابعاً.اختصاص اغلب آیات مکی به موضوع حقوق بشر
بخش وسیعی از آیات مکه در همان اوایل بعثت نازل شد، بخش مهم آیاتی که در اوایل بعثت نازل شد، درباره حقوق بشر است. درسوره مبارکه «مدّثّر» که در اوایل بعثت در مکه نازل شد، سه بار کلمه بشر در آن آمده است، یک بار حرف اتاق فکر کفر و ضلالت است، دو بار کلام الهی است، آنها فکر کردند که درباره قرآن کریم چه بگویند و چه ببافند، اتاق فکری تشکیل دادند که ولید و امثال ولید مسئول اتاق فکر بودند: «إِنَّهُ فَكَّرَ وَ قَدَّرَ فَقُتِلَ كَیْفَ قَدَّرَ»، او (برای مبارزه با قرآن) اندیشه کرد و مطلب را آماده ساخت! مرگ بر او باد! چگونه (برای مبارزه با حق) مطلب را آماده کرد!»[1] فکر کردند که درباره قرآن چه بگویند؟ گرچه برخی‌ها قرآن را کهانت، شعر، سحر و مانند آن پنداشتند و دروغ بافتند اما به هر حال اینها تصمیم گرفتند که درباره قرآن چه بگویند، قرآن مدّعی دو رسالت بود، فرمود یک سفیری از طرف آسمان الهی به زمین آمد به نام جبرئیل(ع) که «نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الأمِینُ عَلَی قَلْبِكَ، روح الامین آن را نازل کرده است، بر قلب (پاک) تو، تا از انذارکنندگان باشی.»[2] یک سفیر و رسولی هم در زمین، آن وحی را دریافت کرد که از او به عنوان مهبط وحی یاد می‌شود یعنی رسول الهی پیغمبر(ص) این دو سفارت و رسالت را در آغاز بعثت ذات أقدس اله در سور مکی تبیین کرد.
محصول اتاق فکر مشرکان این بود: «إِنْ هذا إِلاَّ قَوْلُ الْبَشَر»، این فقط سخن انسان است (نه گفتار خدا[3] یعنی نه رسالت آسمانی است، نه سفارت زمینی، نه در زمین کسی به نام رسول است، نه از آسمان کسی سفیر الهی است تا پیامی بیاورد ،این قول بشر و حرف یک انسان عادی است. در همان سوره مبارکه «مدّثّر» دو بار ذات أقدس اله بعد از چند آیه این مضمون‌ها را ذکر کرد: «مَا هِیَ إِلاّ ذِكْرَی لِلْبَشَر»[4] «نَذیراً لِلْبَشَر»[5] این حقوق بشر است، برای تبشیر بشریت است، برای انذار بشریت است، بشریت را به حق و عدل تبشیر کرده است، به ظلم و فساد انذار کرده است و این نذیر بشر است ،چه اینکه در سوره مبارکه «فرقان» هم فرمود: برای همه جهان است.[6]
نگاه محلی، منطقه‌ای و جهانی قرآن
این متن است، این متن را در بخشی از آیات مکی و در بخشی از آیات مدنی تفسیر کرد، تبیین کرد؛ فرمود در سه بخش جهان دارد به سر می‌برد که این بخش‌های سه‌گانه به منزله اعضای یک پیکر هستند ،یک بخشی به عنوان قلمرو اسلام است: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا»[7] خطاب به مسلمین و مانند آن، که برنامه‌های خاص دارند ،مطافی دارند، معبدی دارند، قبله‌ای دارند و مانند آن؛ بخش دیگر مربوط به منطقه‌ای است، بخش اول مربوط به ملی و محلی بود؛ بخش دوم مربوط به منطقه‌ای است که برای موحدان عالَم است، آنها که قائل به توحید هستند ،قائل به وحی‌اند، قائل به نبوتند، قائل به معاد هستند، کتابی دارند، شریعتی دارند ، مانند کلیمی‌ها،مسیحی‌ها و مانند آن،آیات مربوط به منطقه‌ای با آیات مربوط به ملی و محلی کاملاً هماهنگ است ،رهبری‌هایی که نسبت به مسلمین و موحدان دیگر می‌کند هماهنگ است.
بخش سوم بخش بین‌المللی است که کاری به توحید و الحاد، شرک و کفر و امثال آن ندارد ،موحد و مشرک، ملحد و موحد همه در این برنامه شریک هستند؛ اینکه می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ»،[8] اینکه می‌فرماید: «لاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ ، بر‌اشیاء (و اجناس) مردم، عیب نگذارید؛ و از حق آنان نکاهید!»،[9] اینکه می‌فرماید: «نَذیراً لِلْبَشَر»، اینکه می‌فرماید: «ذِكْری لِلْبَشَر»، اینکه می‌فرماید: «وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ كَافَّةً لِلنَّاس»،[10] اینکه می‌فرماید جوامع بشری، آنکه بشر است ،این حرف‌ها به سود اوست و رهبری دنیا و آخرت او را به عهده‌دارد ،اینها حقوق بشراست و وجود مبارک پیغمبر(ص) با اینکه ستم‌های فراوانی از مشرکین حجاز و غیر حجاز دید، از یهود مدینه و امثال آنها دید، اما در سیرت و سنّت آن حضرت این چنین آمده است که: «مَا بَیَّتَ رَسُولُ اللَّهِ(صلّی الله علیه و آله) عَدُوّاً قَطُّ»؛[11] جزء کارهای قطعی پیغمبر است که اصلاً نکرده است و آن این است که نسبت به هیچ کافری شبانه حمله نکرده است. آنچه ترامپ مقامر(قمار باز) کافر، نسبت به این عزیز ما(سردار سلیمانی) انجام داد، شبانه او را ترور کرد، این با هیچ مکتبی ،با هیچ منطقی هماهنگ نیست. اسلام نسبت به هیچ کافری، هیچ مشرکی و هیچ ملحدی چنین دستوری در صدر اسلام نداد.
تاکید اسلام برپایبندی به تعهد و پیمان و حفظ حقوق دیگران
این آیه از یک کلمه‌ای که جامع‌ترین مفهوم‌های الفاظ را به همراه دارد نازل شده است، فرمود: «لاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَ هُمْ» فرمود با کسی تعهّد بستید، میثاق بستید، با هیچ کسی بدرفتاری نکنید که میثاق بستید، حق کسی را ضایع نکنید ،هیچ مفهومی از مفهوم شیء جامع‌تر نیست، اولاً؛ وقتی هم جمع بسته شد می‌شود‌اشیاء، ثانیاً؛ فرمود هیچ حقی از هیچ کسی ضایع نکنید مگر اینکه خود او حق خودش را از بین ببرد. درباره کفار فرمود اگر با آنها ما می‌جنگیم محور اصلی‌اش آن است که آنها به هیچ تعهّدی ،به هیچ حقی از حقوق بشر معتقد نیستند، فرمود: «قاتِلُوا أَئِمَّهًْ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَیْمانَ لَهُمْ»[12] با رهبران کفر مبارزه کنید برای اینکه اینها هیچ امضایی، هیچ عهدنامه‌ای ،هیچ میثاقی، هیچ روابطی در بین ملل امضا نمی‌کنند و به رسمیت نمی‌شناسند: «قاتِلُوا أَئِمَّهًْ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَیْمانَ لَهُمْ» نه «لا إیمان لهم (به کسر الف)» نفرمود چون کفر دارند مبارزه کنید ،فرمود چون امضایشان رامحترم نمی‌شمارند، به عهدشان وفادار نیستند، به میثاقشان متعهد نیستند،(لاأَیْمانَ لَهُمْ) ]به فتح الف[، با آنها مبارزه کنید.
امیدواریم این بحث‌های دقیق و عمیق حقوق بشر اسلامی که عده‌ای متولّی آن شدند و تلاش و کوشش آنها مقدس و محترم است، روزی در جوامع بشری اثر بگذارد و بشر ولو مسلمان هم نباشد آن رادمردی و تعهد و وفاداری به میثاق بین‌الملل را محترم بشمارد.
پیام تصویری حضرت آیت الله جوادی آملی (دام ظله)
به دومین کنفرانس بین‌المللی حقوق بشر آمریکایی
از دیدگاه رهبر معظم انقلاب با محوریت تروریسم دولتی آمریکا و انتقام سخت؛
تهران، 1 / 11 / 1398 .
مرکز اطلاع‌رسانی اسرا
ــــــــــــــــــــــــــــ
[1]. مدثر ، 18 و 19.
[2]. شعراء ، 193 و 194.
[3]. مدثر ، 25.
[4]. مدثر ، 31.
[5]. مدثر ، 36.
[6]. فرقان ، 1.
[7]. بقره، 104و153و172و....
[8]. فاطر ، 15؛ بقره، ، 28؛ نساء، 1.
[9]. أعراف، 85.
[10]. سبأ، 28.
[11]. الكافی(ط ـ الإسلامیهًْ)، ج5، ص28.
[12]. توبه، 12 .
بخش وسیعی از آیات مکه در همان اوایل بعثت نازل شد، بخش مهم آیاتی که در اوایل بعثت نازل شد، درباره حقوق بشر است. درسوره مبارکه «مدّثّر» که در اوایل بعثت در مکه نازل شد، سه بار کلمه بشر در آن آمده است، یک بار حرف اتاق فکر کفر و ضلالت است، دو بار کلام الهی است، آنها فکر کردند که درباره قرآن کریم چه بگویند و چه ببافند، اتاق فکری تشکیل دادند که ولید و امثال ولید مسئول اتاق فکر بودند: «إِنَّهُ فَكَّرَ وَ قَدَّرَ فَقُتِلَ كَیْفَ قَدَّرَ»، او (برای مبارزه با قرآن) اندیشه کرد و مطلب را آماده ساخت! مرگ بر او باد! چگونه (برای مبارزه با حق) مطلب را آماده کرد!»[1] فکر کردند که درباره قرآن چه بگویند؟ گرچه برخی‌ها قرآن را کهانت، شعر، سحر و مانند آن پنداشتند و دروغ بافتند اما به هر حال اینها تصمیم گرفتند که درباره قرآن چه بگویند، قرآن مدّعی دو رسالت بود، فرمود یک سفیری از طرف آسمان الهی به زمین آمد به نام جبرئیل(ع) که «نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الأمِینُ عَلَی قَلْبِكَ، روح الامین آن را نازل کرده است، بر قلب (پاک) تو، تا از انذارکنندگان باشی.»[2] یک سفیر و رسولی هم در زمین، آن وحی را دریافت کرد که از او به عنوان مهبط وحی یاد می‌شود یعنی رسول الهی پیغمبر(ص) این دو سفارت و رسالت را در آغاز بعثت ذات أقدس اله در سور مکی تبیین کرد.
محصول اتاق فکر مشرکان این بود: «إِنْ هذا إِلاَّ قَوْلُ الْبَشَر»، این فقط سخن انسان است (نه گفتار خدا[3] یعنی نه رسالت آسمانی است، نه سفارت زمینی، نه در زمین کسی به نام رسول است، نه از آسمان کسی سفیر الهی است تا پیامی بیاورد ،این قول بشر و حرف یک انسان عادی است. در همان سوره مبارکه «مدّثّر» دو بار ذات أقدس اله بعد از چند آیه این مضمون‌ها را ذکر کرد: «مَا هِیَ إِلاّ ذِكْرَی لِلْبَشَر»[4] «نَذیراً لِلْبَشَر»[5] این حقوق بشر است، برای تبشیر بشریت است، برای انذار بشریت است، بشریت را به حق و عدل تبشیر کرده است، به ظلم و فساد انذار کرده است و این نذیر بشر است ،چه اینکه در سوره مبارکه «فرقان» هم فرمود: برای همه جهان است.[6]
نگاه محلی، منطقه‌ای و جهانی قرآن
این متن است، این متن را در بخشی از آیات مکی و در بخشی از آیات مدنی تفسیر کرد، تبیین کرد؛ فرمود در سه بخش جهان دارد به سر می‌برد که این بخش‌های سه‌گانه به منزله اعضای یک پیکر هستند ،یک بخشی به عنوان قلمرو اسلام است: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا»[7] خطاب به مسلمین و مانند آن، که برنامه‌های خاص دارند ،مطافی دارند، معبدی دارند، قبله‌ای دارند و مانند آن؛ بخش دیگر مربوط به منطقه‌ای است، بخش اول مربوط به ملی و محلی بود؛ بخش دوم مربوط به منطقه‌ای است که برای موحدان عالَم است، آنها که قائل به توحید هستند ،قائل به وحی‌اند، قائل به نبوتند، قائل به معاد هستند، کتابی دارند، شریعتی دارند ، مانند کلیمی‌ها،مسیحی‌ها و مانند آن،آیات مربوط به منطقه‌ای با آیات مربوط به ملی و محلی کاملاً هماهنگ است ،رهبری‌هایی که نسبت به مسلمین و موحدان دیگر می‌کند هماهنگ است.
بخش سوم بخش بین‌المللی است که کاری به توحید و الحاد، شرک و کفر و امثال آن ندارد ،موحد و مشرک، ملحد و موحد همه در این برنامه شریک هستند؛ اینکه می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ»،[8] اینکه می‌فرماید: «لاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ ، بر‌اشیاء (و اجناس) مردم، عیب نگذارید؛ و از حق آنان نکاهید!»،[9] اینکه می‌فرماید: «نَذیراً لِلْبَشَر»، اینکه می‌فرماید: «ذِكْری لِلْبَشَر»، اینکه می‌فرماید: «وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ كَافَّةً لِلنَّاس»،[10] اینکه می‌فرماید جوامع بشری، آنکه بشر است ،این حرف‌ها به سود اوست و رهبری دنیا و آخرت او را به عهده‌دارد ،اینها حقوق بشراست و وجود مبارک پیغمبر(ص) با اینکه ستم‌های فراوانی از مشرکین حجاز و غیر حجاز دید، از یهود مدینه و امثال آنها دید، اما در سیرت و سنّت آن حضرت این چنین آمده است که: «مَا بَیَّتَ رَسُولُ اللَّهِ(صلّی الله علیه و آله) عَدُوّاً قَطُّ»؛[11] جزء کارهای قطعی پیغمبر است که اصلاً نکرده است و آن این است که نسبت به هیچ کافری شبانه حمله نکرده است. آنچه ترامپ مقامر(قمار باز) کافر، نسبت به این عزیز ما(سردار سلیمانی) انجام داد، شبانه او را ترور کرد، این با هیچ مکتبی ،با هیچ منطقی هماهنگ نیست. اسلام نسبت به هیچ کافری، هیچ مشرکی و هیچ ملحدی چنین دستوری در صدر اسلام نداد.
تاکید اسلام برپایبندی به تعهد و پیمان و حفظ حقوق دیگران
این آیه از یک کلمه‌ای که جامع‌ترین مفهوم‌های الفاظ را به همراه دارد نازل شده است، فرمود: «لاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَ هُمْ» فرمود با کسی تعهّد بستید، میثاق بستید، با هیچ کسی بدرفتاری نکنید که میثاق بستید، حق کسی را ضایع نکنید ،هیچ مفهومی از مفهوم شیء جامع‌تر نیست، اولاً؛ وقتی هم جمع بسته شد می‌شود‌اشیاء، ثانیاً؛ فرمود هیچ حقی از هیچ کسی ضایع نکنید مگر اینکه خود او حق خودش را از بین ببرد. درباره کفار فرمود اگر با آنها ما می‌جنگیم محور اصلی‌اش آن است که آنها به هیچ تعهّدی ،به هیچ حقی از حقوق بشر معتقد نیستند، فرمود: «قاتِلُوا أَئِمَّهًْ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَیْمانَ لَهُمْ»[12] با رهبران کفر مبارزه کنید برای اینکه اینها هیچ امضایی، هیچ عهدنامه‌ای ،هیچ میثاقی، هیچ روابطی در بین ملل امضا نمی‌کنند و به رسمیت نمی‌شناسند: «قاتِلُوا أَئِمَّهًْ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَیْمانَ لَهُمْ» نه «لا إیمان لهم (به کسر الف)» نفرمود چون کفر دارند مبارزه کنید ،فرمود چون امضایشان رامحترم نمی‌شمارند، به عهدشان وفادار نیستند، به میثاقشان متعهد نیستند،(لاأَیْمانَ لَهُمْ) ]به فتح الف[، با آنها مبارزه کنید.
امیدواریم این بحث‌های دقیق و عمیق حقوق بشر اسلامی که عده‌ای متولّی آن شدند و تلاش و کوشش آنها مقدس و محترم است، روزی در جوامع بشری اثر بگذارد و بشر ولو مسلمان هم نباشد آن رادمردی و تعهد و وفاداری به میثاق بین‌الملل را محترم بشمارد.
پیام تصویری حضرت آیت الله جوادی آملی (دام ظله)
به دومین کنفرانس بین‌المللی حقوق بشر آمریکایی
از دیدگاه رهبر معظم انقلاب با محوریت تروریسم دولتی آمریکا و انتقام سخت؛
تهران، 1 / 11 / 1398 .
مرکز اطلاع‌رسانی اسرا
ــــــــــــــــــــــــــــ
[1]. مدثر ، 18 و 19.
[2]. شعراء ، 193 و 194.
[3]. مدثر ، 25.
[4]. مدثر ، 31.
[5]. مدثر ، 36.
[6]. فرقان ، 1.
[7]. بقره، 104و153و172و....
[8]. فاطر ، 15؛ بقره، ، 28؛ نساء، 1.
[9]. أعراف، 85.
[10]. سبأ، 28.
[11]. الكافی(ط ـ الإسلامیهًْ)، ج5، ص28.
[12]. توبه، 12 .