اشاره: «نقش دوازده امام شیعه در اجتماع اسلامی چه بوده و چرا وجودشان لازم بوده است؟» این سؤالی است که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای طی ۱۰ گفتار، در محرم سال ۱۳۵۱ شمسی به پاسخ آن پرداخته‌اند. به عقیده ایشان این سؤال یکی از اولویت‌دارترین مسائل امامت است زیرا «انسان وقتی که امام را شناخت و وقتی که دانست راه و خطّ‌سیر امام در زندگى چه بوده، می‌تواند از او پیروى کند». این ده گفتار در کتاب ارزشمند «همرزمان حسین(ع)» توسط انتشارات انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است که از امروز در صفحه پاورقی به مخاطبان عرضه می‌شود.
مقدّمه
دوام سلطه و حکومت خلفای جور در طول قرون متمادی، بتدریج به این باور عمومی حتّی نزد غالب متفکّران انجامید که اساساً مبارزه با ظلم و ظالم و تشکیل حکومت اسلامی برای تحقّق عینی و عملی دین، وظیفه و تکلیفی است که ائمّه‌ی معصومین(علیهم‌السّلام) یعنی جانشینان راستین سیّدالمرسلین(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) جز در بعضی ادوار _ که جلوه‌ بارز آن، قیام حضرت اباعبدالله الحسین(علیه‌السّلام) و مبارزه‌ رودررو با طاغوت زمان در حماسه‌ی عاشورا است _ تلاشی عملی برای ایفای آن مبذول نداشته‌اند، هرچند این سکوت و سکون، به سبب فشار فرساینده‌ حاکمان و عمل به وظیفه‌ اسلامی تقیّه بوده باشد. از این رو، ائمّه‌ هدی(صلوات‌الله‌علیهم)، در نگاه عموم مسلمین بلکه در چشم قاطبه‌ پیروان خود، آن سلاله‌ی پاک نبی(‌صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و اسوه‌های علم و فضلیت و عبادت حقّند که فاقد هرگونه کنش یا تأثیر سیاسی و مبارزه با طواغیت زمان محسوب میشوند. بدیهی است که چنین تصوّری، تا چه حد در سوق دادن جوامع اسلامی به خمودی و سستی و ظلم‌پذیری نقش مؤثّر داشته است؛‌ هرچند از نقش زیرکانه‌ دستگاه حکومت برای تصویر چهره‌ ائمّه‌ اطهار(علیهم‌السّلام) بعنوان شخصیّتهای برجسته‌ پاک‌نهادی که راضی از اقدامات حاکمان بلکه همراه با آنان بوده‌اند نباید غافل بود.
 براستی با وجود چنین پنداری، ‌کدام شیعه‌ راستین امامان معصوم(علیهم‌السّلام) به خود جرئت میدهد اندیشه‌ای حتّی کمتر  از  اندیشه‌ آنچه در واقعه‌ کربلا صورت گرفت در ذهن بپرورد؟ و براین‌اساس آیا نباید مجاهدت و فداکاری امام حسین(علیه‌السّلام) و یارانش را منحصر  به شرایط مختصّ به آن حضرت دانست؟
در مقابل این طرز تفکّر غالب، حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای(مدّظلّه ‌العالی) بر پایه‌ تحقیق و تأمّل در تاریخ اسلام و با استناد به احادیث معتبر از یک‌سو و روایات تاریخی از سوی دیگر بر این باورند که تمامی پیشوایان دین(علیهم‌السّلام) پس از قیام عاشورا تلاش وسیعی را برای مبارزه با حکومت ظلم و براندازی آن و تشکیل حکومت نبوی(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) سامان داده‌اند، گرچه این تلاشها به اقتضا شرایط مختلف ناشی از  قهر و سلطه‌ حاکمان جبّار، اکثراً ‌به شکل غیر آشکار صورت میگرفته است. بر این اساس، امامان معصوم _ از امام سجّاد تا امام عسکری(علیهم‌السّلام) _ همگی مجاهدانی بوده‌اند که از هیچ‌گونه اقدام عملی رودررو، تشکیلاتی، تبیینی و مانند آن با قصد حاکم کردن ارزشهای الهی با تشکیل حکومتی که خود در رأس آن قرار گیرند، فروگذار نکرده‌اند، و بنابراین همگی همگامان و «همرزمان امام حسین(علیه‌السّلام)» و در جبهه‌ واحد با آن مظهر مبارزه با حکومت ستمگران قرار میگیرند.
 در این نگرش به حیات و اقدامات جانشینان بر حقّ پیغمبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله)، همه‌ آنان «مجاهدین فی سبیل‌الله»‌اند یعنی در هر لحظه و زمان در حال مبارزه با دشمن در راه وصول به مقصدند.
بتلخی باید اعتراف کرد آنچه طواغیت زمانه یعنی عبدالملک و هشام و منصور دوانیقی و هارون الرّشید و امثال آنان از سیره و روش حقیقی ائمّه‌ی طاهرین(علیهم‌السّلام) فهمیدند و دریافتند، پیروان امامان همام در قرون متمادی درک نکردند و نشناختند.
 این نگرش واقعی به تاریخ و سیره‌ی پیشوایان دین، مستند به شواهد و قرائن آشکار، باور عمومی پیش‌گفته را به چالش میکشد و عموم مسلمانان بویژه پیروان و شیعیان هادیان دین را به اقتدا به آن مقتدایان و تأسّی به آن اسوه‌ها فرامی‌خواند.
حضرت‌آیت‌الله العظمی خامنه‌ای(مدّظلّه‌العالی) با خلق تعبیر «انسان 250 ساله»، معصومین پس از رسول اکرم(صلّی‌الله‌علیه‌وآله) را به منزله‌ یک انسان میدانند که از سال 11 تا ۲۶۰ هجری قمری همواره در حال «جهاد» با ظلم و انحراف، و مبارزه‌ سیاسی حادّ ممتد با طواغیت است.
 گرچه صورت و قالب این مبارزه به‌تَبع شرایط مختلف و به اقتضای زمینه‌های متفاوت، مختلف و متفاوت بوده؛ گاهی صلح کرده، گاه به جنگ مسلّحانه پرداخته، گاه به مبارزه‌ تشکیلاتی پنهانی برای براندازی حکومت ظلم روی آورده ‌و در مواردی کسانی را به جهاد و جنگ مسلّحانه ترغیب کرده یا از آنان پشتیبانی مالی نموده است.
 از این رو، این نگرش کلامی صحیح و استوار در میان متفکّران شیعه که همه‌ معصومین(علیهم‌السّلام) نور واحدند، به وحدت در مسئله‌ مهمّ جهاد و مبارزه با دشمن نیز  توسعه می‌یابد،
 و لذا مخاطبه‌ با هر یک از ائمّه‌ هدیٰ‌(علیهم‌السّلام) و گواهی به جهاد حقیقی او در راه خدا _ اشهد انّک جاهدت فی‌الله حقّ جهاده _ معنی‌ می‌یابد.
اندیشه‌ی مبارزه با حکومت جور به قصد براندازی آن و تشکیل حکومتی بر پایه‌ ارزشهای الهی که پیام سیره‌ی پیشوایان معصوم(علیهم‌السّلام) است، درسی برای اهل ایمان در دوران سیطره‌ طاغوت بر کشور اسلامی ایران نیز داشت. حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای(مدّظلّه‌العالی) که در سال 1350 به این بُعد مهم در زندگی ائمّه(‌علیهم‌السّلام) پی برده بودند: «اوّل‌بار،‌ این فکر برای بنده در سال 1350 و در دوران محنت‌بار یک امتحان و ابتلا دشوار پیدا شد.»
 در مجامع مختلف و در مواجهه‌ با اقشار گوناگون با تبیین این واقعیّت مستحکم زندگی ائمّه‌ معصومین(‌علیهم‌السّلام)، بذر واقعی حرکت و تکاپو برای ایجاد حکومت اسلامی را در دل و ذهن مشتاقان می‌افشاندند. براین‌اساس یکی از وجوه و مظاهر مبارزه‌ ایشان با حکومت و سلطنت شاه، تبیین این حقایق اصیل اسلامی است که نتیجه‌ آن، بیداری دل و ذهن مخاطبان و توجّه به وظیفه‌ سرنگونی رژیم طاغوت بود.